Herb Śląska
Herb Śląska – znak rozpoznawczy, wywodzący się z rodowych herbów Piastów śląskich. Po raz pierwszy wizerunku orła użył na swej pieczęci książę opolski Kazimierz I w 1222 roku. Jest to też najstarszy wizerunek orła jako godła książęcego na ziemiach polskich.
Na ziemiach Dolnego Śląska używano w herbie czarnego orła w złotym polu ze srebrną przepaską na skrzydłach często dodatkowo z białym krzyżem pośrodku (jest to rodowy znak Henryka Brodatego tzw. zgorzelec), natomiast ziemie Górnego Śląska przyjmowały na ogół orła złotego w błękitnym polu. W części niemieckiej Górnego Śląska w latach 1919-1945 tarcza na herbie pruskiej prowincji Górnego Śląska przegrodzona została w połowie ostrzem kosy, poniżej którego znajdowało się godło górnicze. W polskiej tradycji zazwyczaj orzeł śląski nie jest ukoronowany[a], w czeskiej (vide: wielki herb Czech oraz herb Śląska Austriackiego) i niemieckiej na ogół przeciwnie (patrz: ikonografia poniżej)[b].
Barwy ziem powiązane są z kolorystyką ich tarcz herbowych. Dolny Śląsk używa koloru srebrnego – od przepaski na piersi orła, godła księcia Henryka Brodatego – i złotego od pola tarczy herbowej. Z kolei Śląsk Górny odpowiednio złotego i błękitnego. W czasach pruskich jednolita prowincja śląska (a później dolnośląska) używała flagi z dwoma pasami (poziomymi) równej szerokości: srebrnym u góry i złotym u dołu, natomiast górnośląska flagi z pasem żółtym u góry i błękitnym u dołu[1]. W tradycji przyjęło się, że herb i barwy dolnośląskie używane są jednocześnie jako symbole Śląska jako całości.[potrzebny przypis] Obecnie tradycyjny herb Piastów dolnośląskich (czarny orzeł na złotym tle) możemy zaobserwować na:
- herbie województwa dolnośląskiego,
- herbie kraju śląsko-morawskiego,
- herbie kraju ołomunieckiego,
- herbie Czech
- herbie Liechtensteinu.
Orzeł Piastów górnośląskich - żółty (złoty) orzeł na błękitnym tle - znajduje się w herbie województwa śląskiego i herbie województwa opolskiego (herb nawiązuje do herbu księcia Jana II Dobrego). Obie wersje herbów często występują w herbach i/lub flagach miejscowości, gmin i powiatów położonych na Śląsku (a w niektórych przypadkach również poza historycznym Śląskiem - np. herb Żywca należącego dawniej do rządzonych przez śląskich Piastów księstw cieszyńskiego i oświęcimskiego czy herb Oświęcimia, zawierający dwie połówki górnośląskiego orła), a także na flagach urzędowych województwa opolskiego i śląskiego.
W herbie Czech znajduje się czarny orzeł ze srebrną przepaską z krzyżem oraz koroną na głowie, symbolizująca Śląsk[2] (w heraldyce czeskiej cz. orel posiada dwie głowy, a cz. orlice jedną[3]).
Galeria herbów dolnośląskich (i historycznego Śląska)
[edytuj | edytuj kod] Herb Piastów dolnośląskich używany przez księcia żagańskiego | |
| Typ herbu | |
|---|---|
| Alternatywne nazwy |
Orzeł śląski |
| Wprowadzony |
1224 |
-
Herb na nagrobku księcia Henryka Pobożnego
-
Herb Śląska na nagrobku Henryka Prawego z XIII w.
-
Herb księcia brzeskiego Ludwika I(ok. 1370–1395)
-
Herb księcia żagańskiego (ok. 1450–1580)
-
Herb Śląska na tarczy herbowej króla Węgier Macieja Korwina
-
Herb księcia legnickiego w Herbarzu Wernigerodzkim (ok. 1475–1500)
-
Herb księcia Baltazara w Herbarzu Wernigerodzkim (ok. 1475–1500)
-
Herb Śląska z mapy Willema Blaeu (ok. 1645)
-
herb Piastów z linii głogowskiej
-
herb Piastów z linii legnicko-brzeskiej
-
Herb Piastów z linii świdnicko-jaworskiej
-
Herb Piastów z linii świdnicko-jaworskiej na nagrobku Bolka I Surowego
-
Herb Piastów z linii świdnicko-jaworskiej (po 1368 r.)
-
Herb Dolnego Śląska i Śląska Austriackiego[4] według H. Ströhla XIX w.
-
Inna wersja herbu Księstwa Dolnego i Górnego Śląska według H. Ströhla, koniec XIX w.
-
Herb w godle pruskiej prowincji Śląsk
-
Wycięty z herbu Czech herb Śląska Czeskiego
-
Herb województwa dolnośląskiego od 2009 r. (po uwagach komisji heraldycznej)
-
Herb powiatu brzeskiego
-
Herb Krain Korony Czeskiej
-
Średni herb Austro-Węgier (1867–1915)
-
Wielki herb Austro-Węgier (1915–1918)
-
Wielki herb Liechtensteinu
-
Wielki herb Czech
-
Średni herb Czechosłowacji (1918–1938)
-
-
Herb kraja ołomunieckiego
-
Herb Čermnej ve Slezsku
-
Herb Dąbrowy
-
Herb powiatu Görlitz
-
-
-
Herb Łomnej Górnej
-
-
Herb Piosku
-
Herb Slatiny
-
Herb Supíkovic
-
-
Herb Żytawy
![Herb Dolnego Śląska i Śląska Austriackiego[4] według H. Ströhla XIX w.](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Coat_of_arms_of_Austrian_Silesia.svg/182px-Coat_of_arms_of_Austrian_Silesia.svg.png)
Galeria herbów górnośląskich
[edytuj | edytuj kod] Herb Górnego Śląska | |
| Typ herbu | |
|---|---|
| Alternatywne nazwy |
Orzeł górnośląski |
| Wprowadzony |
1222 |
-
Herb księcia Władysława Opolczyka z XIV wieku
-
Herb księcia cieszyńskiego (ok. 1475–1500)
-
Herb z wejścia do kaplicy piastowskiej w kościele franciszkańskim w Opolu
-
Herb Górnego Śląska według H. Ströhla XIX w.
-
Herb pruskiej prowincji górnośląskiej po 1919 r.
-
Zatwierdzony projekt herbu województwa śląskiego w II Rzeczypospolitej (1929)
-
Herb Krain Korony Czeskiej
-
Wielki herb Czechosłowacji (1918–1938)
-
-
-
-
Herb Prowincji Górny Śląsk
-
-
-
-
-
-
-
-
Herb Bukowca
-
Herb Bystrzycy
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Herb Ligotki Kameralnej
-
Herb Łomnej Dolnej
-
-
Herb Nydka
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Koronowanym orłem posługiwało się od czasów Wacława III Adama Księstwo Cieszyńskie.
- ↑ Wyjątkiem jest niekoronowany orzeł w herbie pruskiej prowincji Górny Śląsk.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Subnational Flags 1919-1935 (Prussia, Germany)
- ↑ 3/1993 Sb. o státních symbolech České republiky. Ministerstvo vnitra. [dostęp 2011-01-07]. (cz.).
- ↑ Helena Znojemská, Zdeněk Tábor Dražovický: Zvířata. [dostęp 2011-01-07]. (cz.).
- ↑ Herzogtum Schlesien
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Herby Ziem Rzeczypospolitej. akromer.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-06)].
- Herb Dolnego Śląska ukryty na zagranicznych herbach