Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]

Przejdź do zawartości

Kate Jackson

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kate Jackson
Ilustracja
Kate Jackson (1976)
Imię i nazwisko

Catherine Elise Jackson

Data i miejsce urodzenia

29 października 1948
Birmingham

Zawód

aktorka, producentka, reżyserka

Współmałżonek

Andrew Stevens
(1978–1980; rozwód)
David Greenwald
(1982–1984; rozwód)
Tom Hart
(1991–1993; rozwód)

Lata aktywności

od 1969

Kate Jackson, właśc. Catherine Elise Jackson (ur. 29 października 1948 w Birmingham) – amerykańska aktorka, reżyserka i producentka telewizyjna, modelka.

Rozpoznawalność zawdzięcza roli inteligentnej detektyw Sabriny Duncan w serialu kryminalnym ABC Aniołki Charliego (1976–1979), a ogromny sukces sprawił, że pojawiła się na okładce magazynu „Time” z Farrah Fawcett i Jaclyn Smith. Była trzykrotnie nominowana do nagrody Emmy i czterokrotnie do Złotego Globu[1]. W 1972 znalazła się na liście „Obiecujących nowych aktorów” w John Willis’ Screen World, Vol. 34[2]. Za rolę Amandy King w serialu CBS Strach na wróble i pani King (Scarecrow and Mrs. King, 1983–1987) została uhonorowana trzema brązowymi statuetkami Bravo Otto (1986–1988) dla najlepszej gwiazdy telewizyjnej, przyznawanymi przez niemiecki dwutygodnik dla młodzieży „Bravo[3]. W 1995 zajęła 18 miejsce w rankingu stu najseksowniejszych kobiet wszech czasów magazynu „FHM”[4][5].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w Birmingham[6] w stanie Alabama w zamożnej rodzinie jako córka Ruth (z domu Shepherd) i Hogana Jacksona[7]. Jej rodzina była pochodzenia angielskiego, a także miała korzenie szkockie, irlandzkie, walijskie, szwedzkie i niemieckie[8]. Jej ojciec prowadził hurtownię materiałów budowlanych, podczas gdy jej matka była gospodynią domową[9].

W 1966 ukończyła szkołę dla dziewczyn Brookhill School w Mountain Brook, gdzie wraz z siostrą Jenny występowała w szkolnych przedstawieniach teatralnych[10], w tym Wariatka z Chaillot autorstwa Jeana Giraudoux. W latach 1966–1968 studiowała na wydziale historii na University of Mississippi w Oxford w Missisipi, gdzie była członkiem oddziału Delta Rho bractwa Kappa Kappa Gamma[11]. W połowie drugiego roku (1968) przeniosła się do Birmingham-Southern College, college’u sztuk wyzwolonych, biorąc udział w zajęciach z mowy i historii teatru. Pod koniec roku akademickiego Jackson został adeptką w Stowe Playhouse w Stowe w Vermont. W 1968 przeniosła się do Nowego Jorku, gdzie rozpoczęła studia w prestiżowej Amerykańskiej Akademii Sztuk Dramatycznych (Academy of Dramatic Arts)[12]. Brała udział w takich produkcjach scenicznych jak Noc musi zapaść (Night Must Fall), Królewski gambit (Royal Gambit), Stała żona (The Constant Wife) i Mały księżyc Albana (Little Moon of Alban).

Aby zarobić na studia, została zatrudniona jako przewodniczka wycieczek po telewizyjnych halach studia NBC w Rockefeller Center[13], sprzedawczyni nart i pracowała jako modelka dla firm kosmetycznych Coty – Max Factor i Revlon[14][15]. Studia ukończyła w 1971[16].

Początki kariery

[edytuj | edytuj kod]

Od 20 lipca 1970 do 2 kwietnia 1971 występowała w roli tajemniczego, cichego ducha Daphne Harridge (potem Collins) w operze mydlanej ABC Cienie o zmroku (Dark Shadows). Serial ten nawet doczekał się nie najlepszej wersji kinowej Metro-Goldwyn-Mayer pt. Nocne cienie o zmroku (Night of Dark Shadows, 1971), gdzie Jackson zadebiutowała na dużym ekranie w roli Tracy, żony artysty Quentina Collinsa (David Selby)[17]. Gościła jako Janice Morton w dwóch odcinkach serialu komediowego NBC The Jimmy Stewart Show (1971) z Jamesem Stewartem w roli profesora Jamesa K. Howarda. W odcinku westernowej serii NBC Bonanza pt. Jeden as za dużo (1972) pojawiła się w roli Ellen. W dramacie telewizyjnym NBC Idąc dalej (Movin' On, 1972) z Davidem Soulem i Patrickiem Wayne wystąpiła jako Cory Stockton. W dramacie Marka Robsona Limbo (1972) z Kathleen Nolan wcieliła się w postać Sandy Lawton, żony żołnierza misji podczas wojny wietnamskiej[18]. W telewizyjnym dramacie medycznym Nowi uzdrowiciele (The New Healers, 1972) z Robertem Foxworthem rozgrywającym się w małym szpitalu w Kalifornii zagrała pielęgniarkę Michelle Johnson[19].

Aniołki Charliego

[edytuj | edytuj kod]

Zwróciła na siebie uwagę w roli sympatycznej sanitariuszki Jill Danco, żony oficera Mike’a Danko (Sam Melville) w serialu ABC / Spelling–Goldberg Productions Rekruci (The Rookies, 1972–1976). Po występie w telewizyjnych horrorach Spelling–Goldberg Productions – Szkoła Szatana (Satan’s School for Girls, 1973), Otchłań (Death Cruise, 1974) z Edwardem Albertem, Mordercze pszczoły (Killer Bees, 1974) z Glorią Swanson i Śmierć w domu miłości (Death at Love House, 1976) z Robertem Wagnerem, producenci – Aaron Spelling i Leonard Goldberg – zaproponowali jej udział w kryminale telewizji ABC Aniołki Charliego (1976) w roli jednej z pań detektywów Kelly Garrett[20]. Kate odpowiadała bardziej jednak osobowość innej bohaterki – sprytnej Sabriny, na co twórcy przystali. Telefilm ten okazał się pilotem serii telewizyjnego fenomenu lat 70.

Jako Sabrina „Bri” Duncan, inteligentna i najmądrzejsza, pragmatyczna, spokojna, pełna poczucia humoru i wrażliwa, nieoficjalna liderka tria[21] zdobyła żywiołową sympatię widzów, wraz z Farrah Fawcett (potem zastąpiła ją Cheryl Ladd) i Jaclyn Smith – świetnie analizowała i bez trudu rozwiązywała najtrudniejsze zagadki kryminalne w latach 1976–1979. Za postać tę była nominowana dwukrotnie do nagrody Emmy (1977, 1978) i trzykrotnie do Złotego Globu (1977, 1978, 1979). Jackson była gospodarzem trzynastego odcinka czwartego sezonu Saturday Night Live, który został wyemitowany w lutym 1979.

Była faworytką Roberta Bentona do roli Joanny Kramer, żony Teda (Dustin Hoffman) i pierwotnie zagrać w dramacie Sprawa Kramerów (Kramer vs. Kramer, 1979), jednak na przeszkodzie stanęły jej zobowiązania związane z udziałem w Aniołkach Charliego i musiała odmówić przyjęcia roli, którą ostatecznie zagrała Meryl Streep[22]. Po drugim sezonie w maju 1978 Kate odeszła z serialu[23], a jej miejsce zajęła Shelley Hack.

Rozwój kariery

[edytuj | edytuj kod]

Kate Jackson nie dała się zamknąć w roli Sabriny z Aniołków Charliego[24]. Występowała w filmach telewizyjnych, lepszych i gorszych, zawsze jednak oferujących jej nowe możliwości. W telewizyjnym dramacie kryminalnym ABC Śmiertelny krzyk (Death Scream, 1975) z Raulem Julią i Diahann Carroll, luźno opartym na prawdziwym wydarzeniu, zagrała postać Carol, jednej z piętnastu sąsiadów brutalnie zamordowanej pod swoim domem Kitty Genovese, którzy byli świadkami jej morderstwa i nie zrobili nic, aby pomóc i odmówili współpracy z policją. W przygodowej komedii sensacyjnej Bimbrowy interes (inny tytuł Grzmot i błyskawica/Thunder and Lightning, 1977) u boku Davida Carradine’a[25] gra Nancy Sue Hunnicutt, która odkrywa, że jej ojciec jest częścią nielegalnego biznesu. W 1978 była nominowana do nagrody Emmy dla najlepszej aktorki gościnnej w serialu dramatycznym za rolę Robin w pilocie serialu NBC James at 15 (1977)[26] z udziałem Michaela Biehna. W telewizyjnym melodramacie ABC Więźniowie: Historia pewnej miłości (Inmates: A Love Story, 1981) zagrała skazaną złodziejkę Jane Mount, w której zakochuje się niewinnie skazany na karę więzienia księgowy (Perry King). W budzącym kontrowersje telewizyjnym dramacie CBS Cienki lód (Thin Ice, 1981) z Lillian Gish w roli jej babci wcieliła się w postać popularnej nauczycielki historii, wdowy po śmierci męża w wypadku lotniczym, która romansuje z jednym z uczniów[27].

W 1981 wystąpiła na scenie Westwood Playhouse w Los Angeles jako Lisa w sztuce Key Exchange[28] z Davidem Dukesem i Peterem Riegertem.

Zdecydowała się na kinową przygodę. Zagrała reporterkę telewizyjną Polly Bishop w komedii Brudne sztuczki (Dirty Tricks, 1981) z Elliottem Gouldem. Imponującą siłę talentu zaprezentowała w kontrowersyjnym i ocenzurowanym dramacie Arthura Hillera Kochać się (Making Love, 1982) u boku Michaela Ontkeana i Harry’ego Hamlina[29]. Powróciła na mały ekran w komedii romantycznej CBS Słuchaj swojego serca (Listen to Your Heart, 1983) z Timem Mathesonem.

„Jeśli widownia dostrzega wysiłek, który wkłada się w różne role i jeśli ten wysiłek przynosi powodzenie, można nie obawiać się zaszufladkowania. Niebezpieczna, bo zbyt jednostronna popularność Aniołków Charliego wyszła mi w końcu na dobre. Myślę, że zostałam zaakceptowana jako Kate Jackson, nie Sabrina. Ludzie czekają na to, co robię teraz, nie myślą już o tym, co było przedtem” (Kate Jackson)[30].

Potem nadszedł kryzys kariery. Dawną popularność na telewizyjnym ekranie udało się jej odzyskać dzięki kreacji Amandy King, detektywa amatora, rozwódki z dwójką dzieci w serialu CBS Strach na wróble i pani King (Scarecrow and Mrs. King, 1983–1987)[31] z Bruce’em Boxleitnerem jako agentem CIA. Dzięki tej roli zdobyła nominację do Złotego Globu dla najlepszej aktorki w serialu dramatycznym. W sitcomie NBC Baby Boom (1988–1989), będącym telewizyjną wersją filmu z Diane Keaton, została obsadzona jako ambitna nowojorska biznesmenka J. C. Wiatt, która dostała w spadku po zmarłej dalekiej kuzynce małą Elizabeth i za wszelką cenę godzi pracę z wychowywaniem dziecka[32]. Powróciła na kinowy ekran w roli matki tytułowego bohatera – roznosiciela pizzy (Patrick Dempsey) w komedii Kochaś (Loverboy, 1989)[33].

Była płodną i popularną rzeczniczką reklam telewizyjnych. Wzięła udział filmie dokumentalnym wideo o skutkach chorób psychicznych Kłopoty w głowie (Trouble in Mind, 1999)[34]. W komedii młodzieżowej Cudowne psiaki (Miracle Dogs, 2003) wystąpiła w roli Terri Logan. Znalazła się w obsadzie melodramatu Bez żalu (No Regrets, 2004) z Janine Turner.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W latach 1970–1972 była związana z Edwardem Albertem[35]. W styczniu 1973 romansowała z producentem filmowym Robertem Evansem[36]. W 1977 spotykała się też z Nickiem Nolte i Warrenem Beatty[37]. W 1978 romansowała z Dustinem Hoffmanem[38][39].

Była trzykrotnie mężatką. 23 sierpnia 1978 zawarła związek małżeński z aktorem, reżyserem i producentem filmowym Andrew Stevensem, synem aktorki Stelli Stevens[40]. Razem zagrali w telewizyjnym remake’u ABC Cylinder (Topper, 1979). 4 stycznia 1980 doszło do rozwodu. 1 maja 1982 wzięła ślub z młodszym o sześć lat przemysłowcem Davidem Greenwaldem[41], lecz w 20 grudnia 1984 rozwiedli się. 29 września 1991 wyszła za mąż za kaskadera Toma Harta, z którym się rozwiodła w 1993.

Andy Warhol w swoim dzienniku z lipca 1981 przy swoim Montauk wspominał o romansie Jackson z historykiem Yulem 'Rockiem' Brynnerem II, synem Yula Brynnera. Tygodniowa prasa doniosła na Brynnera i Jackson będących razem też we wrześniu 1981[36].

W 1987 i 1989 operowano i amputowano jej jedną pierś[42][43]. We wrześniu 1995 z pomocą przyjaciółki aktorki Rosie O’Donnell zaadoptowała syna Charlesa Taylora[44].

W maju 2010 Jackson wniosła sprawę przeciwko swojemu doradcy finansowemu, Richardowi B. Francisowi, twierdząc, że jego działania kosztują Jackson więcej niż 3 miliony dolarów i doprowadził ją do ruiny finansowej[45][46]. W grudniu 2010, strony przyjęły niejawne porozumienie[47].

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Obsada aktorska

[edytuj | edytuj kod]

Filmy kinowe

[edytuj | edytuj kod]
  • 1971: Przeklęte cienie mroku (Night of Dark Shadows) jako Tracy Collins
  • 1972: Kobieta w więzieniu (Limbo) jako Sandy Lawton
  • 1977: Bimbrowy interes (Thunder and Lightning) jako Nancy Sue Hunnicutt
  • 1981: Brudne sztuczki (Dirty Tricks) jako Polly Bishop
  • 1982: Kochać się (Making Love) jako Claire
  • 1989: Kochaneczek (Loverboy) jako Diane Bodek, matka Randy’ego
  • 1998: Błąd w sztuce (Error in Judgment) jako Shelley
  • 2004: Bez żalu (No Regrets) jako Suzanne Kennerly
  • 2004: Kradzież (Larceny) jako mama

Filmy TV

[edytuj | edytuj kod]
  • 1972: Nowe lekarstwa (The New Healers) jako pielęgniarka Michelle Johnson
  • 1972: Movin' On jako Cory
  • 1972: Rekruci (The Rookies) jako sanitariuszka Jill Danko
  • 1974: Śmiertelny rejs'' (Death Cruise) jako Mary Frances Radney
  • 1974: Morderca jest (Killer Bees) jako Victoria Wells
  • 1975: Śmiertelny krzyk (Death Scream) jako Carol
  • 1976: Śmierć przy domu miłości (Death at Love House) jako Donna Gregory
  • 1976: Aniołki Charliego (Charlie’s Angels) jako Sabrina Duncan
  • 1977: James at 15 jako Robin
  • 1979: Cylinder (Topper) jako Marion Kirby
  • 1981: Thin Ice jako Linda Rivers
  • 1981: Mieszkańcy: Historia miłości (Inmates: A Love Story) jako Jane Mount
  • 1983: Słuchaj swojego serca (Listen to Your Heart) jako Frannie Greene
  • 1992: Domowy burzyciel (Homewrecker), jako głos komputera Lucy
  • 1992: Czarna śmierć (Quiet Killer) jako doktor Nora Hart
  • 1993: Arly Hanks jako Arly Hanks, nowa szefowa policji
  • 1993: Pusta kołyska (Empty Cradle) jako Rita Donohue
  • 1994: Niezbity dowód (Justice in a Small Town) jako Sandra Clayton
  • 1994: Uzbrojony i niewinny (Armed and Innocent) jako Patsy Holland
  • 1995: Milczenie cudzołóstwa (The Silence of Adultery) jako dr Rachel Lindsey
  • 1996: Lot 115 (Panic in the Skies!) jako Laurie Ann
  • 1996: Porwanie w rodzinie (A Kidnapping in the Family) jako DeDe Cooper
  • 1996: Morderstwo na szlaku Iditarod (Murder on the Iditarod Trail/The Cold Heart of a Killer) jako Jessie Arnold
  • 1996: Nowe przejścia Gail Sheehy (New Passages) jako gospodarz programu
  • 1997: Śmiertelny egzamin (What Happened to Bobby Earl?) jako Rose Earl
  • 1998: Zabójczy podstęp (Sweet Deception) jako Kit Gallagher
  • 2000: Diabelskie gimnazjum (Satan's School for Girls) jako Olivia Burtis
  • 2001: Zeznanie Matki (A Mother’s Testimony) jako Sharon Carlson
  • 2003: Pies, który czynił cuda (Miracle Dogs) jako Terry Logan
  • 2006: (The Perfect Suspect) jako Maureen Hansen

Seriale TV

[edytuj | edytuj kod]

Seriale animowane

[edytuj | edytuj kod]
  • 1999: Batman Beyond – głos Bombshell
  • 2002: Projekt Zeta (The Zeta Project) – głos Bombshell

Reżyser

[edytuj | edytuj kod]
  • 1986: Strach na wróble i Pani King (Scarecrow and Mrs. King, serial TV)
  • 1997: Fatalny rewolwer (Dead Man’s Gun, serial TV)

Producent

[edytuj | edytuj kod]
  • 1979: Cylinder (Topper)
  • 1983: Strach na wróble i Pani King (Scarecrow and Mrs. King, serial TV)
  • 1986: Child’s Cry
  • 1996: Murder on the Iditarod Trail (TV)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Kate Jackson Awards. AllMovie. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  2. Kate Jackson. TV.com. [dostęp 2015-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-05)]. (ang.).
  3. Die Otto sieger 1987. Bravo-Archiv.de. [dostęp 2022-07-14]. (niem.).
  4. Kate Jackson. Charlie’s Angels 1976-81. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  5. FHM 100 Sexiest Women In The World 1995. Listal. [dostęp 2015-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-03)]. (ang.).
  6. Kate Jackson Biography. „TV Guide”. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  7. Kate Jackson Biography (1949?-). Film Reference. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  8. Kate Jackson What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2020-07-12]. (ang.).
  9. Kate Jackson Biography. The Famous People. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  10. Kate Jackson Biography. StarPulse.com. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  11. Kate Jackson Trivia. FamousFix. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  12. Craig Hamrick: Barnabas & Company: The Cast of the TV Classic Dark Shadows. Bloomington: iUniverse, 2012, s. 210. ISBN 978-1-4759-1034-6.
  13. Kate Jackson Bio, Facts, Family. Famous Birthdays. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  14. Das machen die Serien-Stars aus „Drei Engel für Charlie” heute!. TV Movie. [dostęp 2015-08-12]. (niem.).
  15. Kate Jackson born 66 years ago. Celebrity Spotlight. [dostęp 2015-08-12]. (ang.).
  16. Kate Jackson Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  17. Gross Darren: The Dark Shadows Almanac: Millennium Edition. Pomegranate Press, 2000, s. 160. ISBN 978-0-938817-53-6.
  18. 8 things you might not know about the great Kate Jackson. MeTV. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  19. Kate Jackson. Rotten Tomatoes. [dostęp 2015-08-12]. (ang.).
  20. Charlie’s Angels - Sabrina/Kelly. ralst. [dostęp 2015-08-12]. (ang.).
  21. Leisa Barnett (2011-03-11): 70s Fashion Icons. „Glamour”. [dostęp 2020-07-19]. (ang.).
  22. Magda Król: Top 10 – czego (być może) nie wiesz o “Sprawie Kramerów”. OldCamera.pl, 2019-03-12. [dostęp 2022-08-09]. (pol.).
  23. What Happened to ‘Charlie’s Angels’ Star Kate Jackson? The Real Reason the Actress Left Hollywood. Closer Weekly. [dostęp 2022-08-09]. (ang.).
  24. Portert na życzenie: Kate Jackson. „„Film””. nr 38 (1745), s. 16, 1982-12-12. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  25. Deepayan Sengupta: What Is Kate Jackson From Charlie's Angels Doing Now?. Looper, 2022-07-14. [dostęp 2022-08-09]. (ang.).
  26. Kate Jackson Awards. FamousFix. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  27. In „Thin Ice”, Kate Jackson Romances Her Student. Cranky Lesbian, 2022-04-08. [dostęp 2023-07-16]. (ang.).
  28. Kate Jackson and Liza Minnelli ride bikes. Rides a Bike, 2020-02-28. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  29. Howard Feinstein: Getting Beyond the Gay Ghetto With Gay Films. „The New York Times”, 1994-08-21. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  30. Sabrina? To już ktoś inny.... „„Film””. nr 12 (1719), s. 16, 1982-06-13. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  31. Zakochana Kate. „„Film””. nr 28 (1984), s. 24, 1987-07-12. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 
  32. Kate Jackson. MYmovies.it. [dostęp 2015-08-12]. (wł.).
  33. Kate Jackson (29 de Outubro de 1948). Filmow. [dostęp 2015-08-12]. (port.).
  34. Hal Erickson: Kate Jackson Biography. AllMovie. [dostęp 2021-01-10]. (ang.).
  35. Kate Jackson with former flames Eddie Albert Jr.. FY! Charlie’s Angels. [dostęp 2021-01-10]. (ang.).
  36. a b Kate Jackson dating history. FamousFix. [dostęp 2015-08-12]. (ang.).
  37. Aby Rivas: Glimpse into Kate Jackson’s Marriages and Life after ‘Charlie’s Angels’. AmoMama, 2019-12-08. [dostęp 2021-01-10]. (ang.).
  38. Kate Jackson - Dustin Hoffman. FameChain. [dostęp 2022-08-09]. (ang.).
  39. Życie Dustina Hoffmana mogło skończyć się 6 marca 1970. Ocaliła go sofa. Plejada.pl. [dostęp 2022-08-09]. (pol.).
  40. David Sheehan: Charlie’s Fallen Angel. „People”, 1979-06-04. [dostęp 2022-07-14]. (ang.).
  41. Gaone Pule: Kate Jackson Felt as If 1st Spouse “Drove Up” to Her “Bank Account with a Brink's Truck’’ after Their Break Up. AmoMama, 2022-06-27. [dostęp 2022-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-14)]. (ang.).
  42. Angel Ever After. „People”. [dostęp 2015-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-24)]. (ang.).
  43. Luke Whelan: 'Incredibly fortunate': Charlie's Angel star Kate Jackson fought cancer twice - signs. Express, 2022-03-22. [dostęp 2022-12-04]. (ang.).
  44. Angelic Heaven profile of Kate Jackson. CharliesAngels.com. [dostęp 2015-08-12]. (ang.).
  45. „Charlie’s Angels Star Broke - Financial Ruin for Kate Jackson?. National Ledger. [dostęp 2015-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-22)]. (ang.).
  46. Kate Jackson 'bankrupt after being given dodgy advice'. Daily Mail, 2010-05-13. [dostęp 2022-12-04]. (ang.).
  47. 'Charlie’s Angels' Star Settles 'Financial Ruin' Lawsuit. Fox News. [dostęp 2015-08-12]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]