Katastrofa lotu Atlantic Airways 670

Katastrofa lotu Atlantic Airways 670

Wrak samolotu.
Państwo	Norwegia
Miejsce	Port lotniczy Stord
Data	10 października 2006
Godzina	7:33 czasu lokalnego 7:33 czasu polskiego
Rodzaj	Ześlizgnięcie się z pasa
Ofiary śmiertelne	4 osoby[1]
Ranni	12 osób[1]
Statek powietrzny
Typ	BAe 146-200A
Użytkownik	Atlantic Airways
Numer	OY-CRG
Start	Stavanger
Cel lotu	Stord
Numer lotu	670
Liczba pasażerów	12 osób
Liczba załogi	4 osoby
Położenie na mapie Norwegii miejsce zdarzenia
Położenie na mapie Hordalandu miejsce zdarzenia
59°47′34″N 5°20′23″E/59,792778 5,339722

Katastrofa lotu Atlantic Airways 670 – katastrofa lotnicza, która wydarzyła się 10 października 2006 o godzinie 7:33 czasu środkowoeuropejskiego. Zginęły w niej cztery osoby, w tym jeden członek załogi i troje pasażerów^[2]. Dwanaście osób zostało rannych^[1]. Była to pierwsza katastrofa, jakiej uległ samolot farerskich linii lotniczych Atlantic Airways.

BAe 146-200A o numerze seryjnym E2075^[3] został wyprodukowany w 1987 roku^[4], a jego pierwszy lot odbył się 23 czerwca tego samego roku – dziewiętnaście lat i cztery miesiące przed katastrofą^[5]. Był napędzany przez cztery silniki ALF502R-5^[4]. Jego pierwszym właścicielem były amerykańskie linie lotnicze Pacific Southwest Airlines, gdzie latał z numerem bocznym N369PS^[6]. 1 marca 1988 został sprzedany Atlantic Airways^[6]. Od tamtej pory nosił oznaczenie OY-CRG^[6]. Był to pierwszy samolot zakupiony przez powstałą w 1987 roku firmę Atlantic Airways.

BAe 146-200A OY-CRG wykonywał lot czarterowy na zlecenie firmy Aker Kværner^[7]. Przewoził robotników do Aukra do prac przy Ormen Lange^[7]. Samolot wystartował o godzinie 7:17 z lotniska w Stavanger^[5]. Ostatecznym celem był port lotniczy Molde-Årø w Molde, z międzylądowaniem w Stord^[5]. Około 7:30 samolot podszedł do lądowania na pasie 33 na lotnisku w Stord^[5][8]. O 7:33 stoczył się z pasa startowego i, według relacji naocznych świadków, natychmiast stanął w płomieniach^[5][8].

Nim OY-CRG podszedł do lądowania, pas, na którym miał wylądować był sprawdzany. Nie zanotowano informacji o tym, czy był on mokry, czy suchy, jednak późniejsze śledztwo AIBN, norweskiej jednostki zajmującej się wypadkami transportowymi, dowiodło, że był on wilgotny^[5]. Piętnaście minut wcześniej na tym samym pasie lądował inny samolot Atlantic Airways, którego kapitan nie stwierdził żadnych nadzwyczajnych trudności przy lądowaniu^[9].

Samolot osiadł na pasie, z którego zjechał w północnym krańcu przy stosunkowo niskiej prędkości^[1][5]. Następnie zaczął zsuwać się po stromym stoku, gdzie zderzył się ze słupami elektrycznymi, drzewami i dużymi skałami, co spowodowało jego znaczne uszkodzenia^[5]. Kiedy samolot wreszcie zatrzymał się, z powodu uszkodzeń nie udało się wyłączyć silnika nr 2 (lewego, wewnętrznego), nie dało się też otworzyć przednich, lewych drzwi ewakuacyjnych^[5]. Prawe drzwi ewakuacyjne zostały zaś zablokowane przez teren^[5]. Główny pilot spróbował kilkukrotnie otworzyć drzwi kokpitu, jednak bez powodzenia^[5]. Utworzyła się też szeroka rysa na dachu kabiny, co spowodowało dostawanie się paliwa ze skrzydeł do środka maszyny^[5].

Po prawej stronie samolotu wybuchł pożar, który szybko się rozprzestrzenił; w pożarze zginęło trzech pasażerów i jedna stewardesa^[5]. Pozostali pasażerowie i członkowie załogi uciekli przez tylne wyjście ewakuacyjne z lewej strony, sześcioro odniosło ciężkie poparzenia^[5]. Pierwsze informacje prasowe podawały, że katastrofę przeżyło trzynaście osób^[10], później jednak okazało się, że tych którzy przeżyli, jest dwanaścioro^[1][8].

Śledztwem w sprawie katastrofy zajęła się norweska organizacja AIBN, wraz ze delegacją z Atlantic Airways oraz specjalistami z Danii^[11]. Początkowo zaczęto badać spoilery, których awarie zgłaszała załoga^[5]. Nie otworzyły się one, przez co samolot nie mógł utracić dostatecznie dużo prędkości, jednak według wyliczeń AIBN przy normalnych warunkach, gdyby wszystkie spoilery były niesprawne, trasa hamowania wydłużyłaby się o ok. 40%, co nadal pozwoliłoby na zatrzymanie maszyny sto metrów przed końcem pasa^[5].

Badaniom poddano również zawartość czarnych skrzynek. Zarówno rejestrator danych lotu (FDR), jak i rejestrator rozmów w kokpicie (CVR) uległy poważnym uszkodzeniom z powodu pożaru, ustalono jednak, że da się z nich odzyskać część danych^[12]. Badający czarne skrzynki Birger Andreas Bull powiedział, że z dnia katastrofy udało się odzyskać jedynie dwanaście sekund z momentu podejścia do lądowania oraz trzy sekundy z czasu tuż przed katastrofą^[13]. Bull powiedział, że choć wydaje się, iż to niewiele, to nagrania zawierają istotne wiadomości na temat kursu, prędkości i innych danych technicznych, a także potwierdzają awarię spoilerów^[13].

W opublikowanym 25 października 2007 raporcie śledczy za główną przyczynę śmierci czterech osób i poparzeń u pozostałych uznali płonące paliwo, które wlało się do kabiny po wypadnięciu samolotu z pasa^[14]. Według śledczych, podczas lądowania zawiodło wszystkie sześć spoilerów, przyczyna tego wciąż pozostaje nieznana^[14]. Odnaleziono także dużo spalonej gumy z kół samolotu na pasie, na którym lądował, co może być rezultatem nieotworzenia się spoilerów^[14]. Śledczy ustalili też, że lądowisko było wilgotne^[5]. Nie ma pewności, jaką rolę odegrało to w całym zdarzeniu, wiadomo natomiast, że samolot był 500 kg za ciężki na lądowanie na mokrym pasie^[14]. Data wydania ostatecznego raportu nie jest znana^[14].

Przyczyną wypadku było niewystarczające hamowanie samolotu po przyziemieniu.

Okolicznościami sprzyjającymi wypadkowi były:

• Lądowanie z tylnym wiatrem – co spowodowało wzrost prędkości samolotu względem ziemi (a tym samym wzrost energii kinetycznej samolotu)
• Mokry pas startowy, bez rowków odprowadzających nadmiar wody deszczowej – co sprzyjało akwaplanacji
• Niewysunięcie (awaria) spojlerów – co spowodowało mniejszy docisk kół podwozia do pasa i ograniczyło skuteczność hamulców podwozia
• brak działania ABS po włączeniu przez załogę hamowania awaryjnego – co spowodowało zablokowanie kół podwozia i tworzenie się poduszki parowej pod zablokowaną oponą i ograniczyło efekt hamowania^[15].

Przed meczem piłkarskim Francja – Wyspy Owcze uczczono minutą ciszy pamięć o ofiarach katastrofy^[16].

17 stycznia 2007 czytelnicy farerskiej gazety Dimmalætting w głosowaniu przyznali dwóm stewardesom, zmarłej Gudrun Hervør Joensen oraz Maibritt Magnussen, tytuł Farerskich Ludzi Roku^[17].

Na pokładzie znajdowało się szesnaście osób (dwanaścioro pasażerów i cztery osoby z załogi) z następujących krajów^[11]:

Kraj	Pasażerowie	Załoga	Razem	Ofiary śmiertelne	Ocaleni
Norwegia	11	0	11	3	8
Wyspy Owcze	0	3	3	1	2
Dania	0	1	1	0	1
Brak danych	1	0	1	0	1
Razem:	12	4	16	4	12

Zginęły następujące osoby^[1][11]:

• Gudrun Hervør Joensen (41 lat, mieszkanka Bøur, Wyspy Owcze, stewardesa),
• Martin Charles Evertsen (25 lat, mieszkaniec Stavanger, Norwegia, pasażer),
• Jarle Reime (33 lata, mieszkaniec Sandnes, Norwegia, pasażer) oraz
• Per Olaf Skjæveland (33 lata, mieszkaniec Sandnes, Norwegia, pasażer).