Konkordat wormacki

Konkordat wormacki (Pax Wormatiensis) – ugoda zawarta 22 września 1122 r. w Wormacji kończąca spór o inwestyturę między cesarzem Henrykiem V a papieżem Kalikstem II^[1].

Zawarta umowa zakończyła długotrwały spór o inwestyturę oraz uregulowała zakres kompetencji władzy świeckiej i duchownej w tej kwestii. Cesarz zrzekł się inwestytury świeckiej duchowieństwa przez wręczenie pierścienia i pastorału, przekazując prawo wyboru biskupów kapitułom katedralnym, zaś opatów kapitułom zakonnym. W Niemczech jednak z zastrzeżeniem, że wybór biskupa lub opata miał odbywać się w obecności cesarza lub jego pełnomocnika.

W Niemczech wybranym przez kapituły elektom dobra lenne miały być nadane przez panującego za pomocą berła (symbol lennej władzy świeckiej) jeszcze przed konsekracją, zaś na terenie znajdujących się w granicach cesarstwa Włoch i Burgundii w terminie sześciu miesięcy po konsekracji. W przypadku niezgodnego wyboru decydujący miał być głos cesarza, który miał rozstrzygnąć spór po zasięgnięciu opinii dostojników kościelnych. Henryk V zobowiązywał się także do zwrotu Kościołowi skonfiskowanego wcześniej majątku.

Kompromisowe postanowienia konkordatu wormackiego zostały zatwierdzone przez zwołany w 1123 r. I sobór laterański i stały się wytycznymi w stosunkach Kościoła także z innymi państwami.

• Władysław Czapliński, Adam Galos, Wacław Korta, Historia Niemiec, wyd. 1, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1981, s. 145-147. ISBN 83-04-00444-5.
• Tadeusz Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, wyd. 11, Warszawa 1998, s. 173-174. ISBN 83-01-08685-8.
• Benedykt Zientara, Historia powszechna średniowiecza, wyd. 4, Warszawa 1994, s. 222-223. ISBN 83-85660-11-9.

• Konkordat wormacki w Monumenta Germaniae Historica
• Konkordat wormacki