Fryderyk Scherfke

Fryderyk Scherfke

Friedrich Egon Scherfke

Pełne imię i nazwisko	Fryderyk Eugeniusz Scherfke
Data i miejsce urodzenia	7 września 1909 Poznań
Data i miejsce śmierci	15 września 1983 Bad Soden am Taunus
Wzrost	182 cm
Pozycja	środkowy napastnik
Kariera seniorska[a]
Lata Klub Wyst. Gole 1924 Unia Poznań 1925–1939 Warta Poznań 236 (129) 1939–1940 DFC Posen 1940 1. FC Posen 1941–1942 SG SS Posen
Kariera reprezentacyjna
Lata Reprezentacja Wyst. Gole 1932–1938 Polska 12 (1) 1936 Polska IO 2 (0) W sumie: 14 (1)
↑ Uwzględniono wyłącznie rozgrywki ligowe.

Fryderyk Eugeniusz Scherfke (niem. Friedrich Egon Scherfke, ur. 7 września 1909 w Poznaniu, zm. 15 września 1983 w Bad Soden am Taunus) – polski piłkarz niemieckiego pochodzenia występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1932–1938, olimpijczyk.

Urodził się w niemieckiej rodzinie jako syn Gustawa Fryderyka i Albertyny z d. Krenz^[1]. Jego brat Günther był zawodnikiem Warty Poznań. Miał syna, Michała.

W okresie swej gry piłkarskiej wykazywał się bramkostrzelnością, przebojowością, siłą i szybkością. Wychowanek poznańskiej Warty, w której występował na pozycji środkowego napastnika oraz pomocnika. Mając 17 lat grał w pierwszej drużynie zielonych. Jako 20-letni zawodnik wywalczył w 1929 roku pierwsze w historii klubu mistrzostwo Polski oraz wicemistrzostwo w 1938 roku. Fryderyk Scherfke będąc zawodnikiem Warty, rozegrał 236 meczów ligowych, strzelając w nich 129 goli, dzięki czemu jest do dziś (lipiec 2012) najlepszym snajperem tego zespołu oraz zajmuje 11. miejsce na liście „Klub 100”.

W trakcie igrzysk olimpijskich w 1936 r. doznał poważnej kontuzji w meczu z Wielką Brytanią w postaci złamania żeber, w związku z czym nie wystąpił w półfinałowym meczu, który drużyna Polski przegrała. Jako możliwą przyczynę porażki wskazywano nieobecność w meczu Scherfkego. Wkrótce potem napisał podręcznik dla młodych piłkarzy^[2].

Podczas Mistrzostw Świata 1938 rozgrywanych we Francji wystąpił w pierwszym meczu mundialowym reprezentacji Polski. Było to spotkanie z reprezentacją Brazylii, w którym strzelił pierwszego w historii gola dla Polski w turnieju finałowym mistrzostw świata^[2]. Strzał nastąpił z rzutu karnego, po faulu na Erneście Wilimowskim w 23. minucie spotkania. 25 września 1938 wystąpił po raz ostatni w karierze w reprezentacji Polski, w spotkaniu z Łotwą. Zagrał z opaską kapitana zespołu.

Od lutego 1940 roku grał w nowym klubie niemieckim 1. FC Posen^[3], w którym występował do października tego samego roku, kiedy to klub przekształcił się w Luftwaffen SV Posen^[2]. Wiosną 1940 roku na kilka miesięcy został też kierownikiem zespołu 1. FC Posen i tymczasowym kierownikiem działu piłki nożnej w urzędzie ds. sportu^[2]. W okresie reprezentowania barw tego klubu był również kapitanem drużyny Kraju Warty w Pucharze Regionów Niemieckich (Reichsbundpokal)^[4]. W 1940 roku strzelił bramkę w przegranym 1:2 meczu przeciwko Śląskowi^[2]. Latem 1941 r. wstąpił do nowo utworzonego Sportgemeinschaft SS Posen, choć jak większość zawodników nie był członkiem SS^[5]. Wraz z rozwiązaniem SG w lutym 1942 r. zakończył karierę piłkarską w wieku 32 lat.

W lutym 1940 roku został tymczasowym kierownikiem wydziału piłki nożnej w urzędzie ds. sportu nowej administracji niemieckiej. Według relacji jego kolegów z czasów gry w piłkę, wykorzystywał wszystkie swoje kontakty, aby chronić ich przed prześladowaniami nazistów. Udało mu się wyciągnąć z niewoli kolegów, z którymi grał w Warcie Poznań, Mariana Fontowicza^[6], a także aresztowanego Bolesława Genderę. Scherfke pomagał głównie kolegom z drużyny i ich rodzinom, niektóre osoby udało mu się wykreślić z listy przeznaczonych do wywózki na roboty przymusowe, rodzinę mecenasa Bolesława Dembeckiego uchronił przed wysiedleniem do Generalnego Gubernatorstwa, a piłkarza i żołnierza podziemia Michała Fliegera dwukrotnie ostrzegł przed aresztowaniem. Z czasem stał się obiektem obserwacji Gestapo z powodu częstego interweniowania w sprawie zagrożonych Polaków^[2].

W 1942 roku został wcielony do Wehrmachtu, służył na froncie wschodnim, a potem w Jugosławii^[2]. W maju 1945 roku dostał się do brytyjskiej niewoli^[2], z której został zwolniony 25 lipca 1945. Po wojnie na stałe osiadł w Senftenbergu w południowej Brandenburgii, a później w Berlinie Zachodnim^[2], gdzie założył sklep meblowy^[7]. Był aktywnym działaczem polonijnego towarzystwa Strzecha Polska w Senftenbergu. W latach 80. sprzedał sklep i osiadł w rejonie Frankfurtu nad Menem^[2].

Lp.	Data	Miejsce		Gospodarz	Wynik	Gość	Mecz	Uwagi	Źródło
		Stadion	Miasto
1.	2 października 1932	Wojska Polskiego	Warszawa	Polska	2:1	Łotwa	towarzyski		[8]
2.	12 maja 1935	Prater	Wiedeń	Austria	5:2	Polska	towarzyski		[9]
3.	15 września 1935	Schlesierkampfbahn	Wrocław	Niemcy	1:0	Polska	towarzyski		[10]
4.	3 listopada 1935	ONEF	Bukareszt	Rumunia	4:1	Polska	towarzyski		[11]
5.	16 lutego 1936	du Jubilé	Bruksela	Belgia	0:2	Polska	towarzyski		[12]
6.	6 września 1936	Beogradski SK	Belgrad	Jugosławia	9:3	Polska	towarzyski		[13]
7.	13 września 1936	Wojska Polskiego	Warszawa	Polska	1:1	Niemcy	towarzyski		[14]
8.	4 października 1936	Idrætsparken	Kopenhaga	Dania	2:1	Polska	towarzyski		[15]
9.	23 czerwca 1937	Wojska Polskiego	Warszawa	Polska	3:1	Szwecja	towarzyski		[16]
10.	25 maja 1938	Wojska Polskiego	Warszawa	Polska	6:0	Irlandia	towarzyski		[17]
11.	5 czerwca 1938	de la Meinau	Strasburg	Brazylia	6:5	Polska	Mundial 1938		[18]
12.	25 września 1938	ASK	Ryga	Łotwa	2:1	Polska	towarzyski		[19]

• Thomas Urban: Czarny orzeł biały orzeł. Piłkarze w trybach polityki. Tłum Wawrzyniec Sawicki. W-wo Naukowe „Śląsk”, Katowice 2012, s. 101–128, ISBN 978-83-7164-727-7.
• Jarosław Owsiański, Tomasz Siwiński: Historia futbolu wielkopolskiego, Wydawnictwo Zibigrafia, Poznań 2013, ISBN 978-83-64237-00-3.
• Dlaczego z kart historii wymazano gwiazdę Warty i reprezentacji Polski?. wtkplay.pl, 2012-05-24. [dostęp 2012-07-22].
• AndrzejA. Gowarzewski AndrzejA., Mistrzostwa Polski. Ludzie 1918–1939. 100 lat prawdziwej historii, Katowice: Wydawnictwo GiA, 2017, s. 170, ISBN 83-88-23261-4, OCLC 1020437596 .

• Coupe du monde de football 1938. ina.fr. [dostęp 2012-07-22].