Filiacja

Ten artykuł dotyczy genealogii. Zobacz też: zobacz też inne hasła dotyczące tego słowa.

Filiacja (od łac. filiatio – wywodzenie syna od ojca) – rodzaj stosunku genealogicznego^[1] zachodzącego pomiędzy dwiema osobami, z których jedna pochodzi od drugiej.

Jest to jeden z podstawowych faktów genealogicznych, jaki jest poszukiwany (ustalany) podczas badań przez genealogów-historyków (zawodowych) i genealogów rodzinnych (amatorów). Dlatego często spotyka się użycie tego słowa na nazwanie samego procesu dowodzenia (na podstawie źródeł), że dane dwie osoby pochodzą jedna od drugiej. W takim ujęciu filiacja może oznaczać również dowodzenie, że dziecko pochodzi od określonej pary rodziców. Należy to odróżnić od prawnego ustalania pochodzenia dziecka na podstawie różnych domniemań i powództw, które rządzi się własnymi regułami.

Filiacja może być bezpośrednia (pomiędzy rodzicem a dzieckiem) lub pośrednia (pomiędzy dalszym przodkiem a dalszym potomkiem, np. dziadek-wnuczka, prababcia-prawnuczka itd.). Jeżeli pomiędzy dwiema osobami zachodzi filiacja, to jednocześnie zachodzi między nimi pokrewieństwo pierwszego stopnia w linii prostej: jedna osoba jest wstępnym dla drugiej, a ta druga – zstępnym dla pierwszej. Występuje więc różnica jednego pokolenia lub więcej pokoleń.

Filiacja tym różni się od pokrewieństwa, że nie obejmuje linii bocznej. Wobec linii prostej różni się tym, że filiacja obejmuje parę osób (tj. dwie osoby), a linia prosta – wszystkie kolejne osoby. Co więcej, można mówić o pokrewieństwie prawnym, do którego przyporządkowuje się adopcję pełną. Natomiast filiacja jest zawsze związkiem naturalnym (pokrewieństwo biologiczne). Nie obejmuje też powinowactwa, którego elementem jest koicja.

W genealogii filiację można dowodzić na podstawie wszelkich wiarygodnych źródeł danych, w tym zwłaszcza na podstawie: ksiąg metrykalnych (wyznaniowych lub świeckich); innych ksiąg i akt parafialnych; innych dokumentów urzędowych zgromadzonych w archiwach państwowych lub kościelnych; dokumentów prywatnych (w tym korespondencji); ustnych relacji członków rodziny, sąsiadów czy znajomych; itp. Należy podkreślić, że do rzetelności pracy genealogicznej należy ocena wiarygodności wybieranych źródeł danych, a w efekcie niepodważalność ustalonej filiacji. Często nie można z całkowitą pewnością stwierdzić, kim byli rodzice danej osoby, wobec braku źródeł lub ich nikłej wiarygodności.

W polskim prawie wyłącznym dowodem pochodzenia dziecka są akta stanu cywilnego (poprzez ich odpisy), z tym, że w wyjątkowych przypadkach treść tych aktów może ulec zmianie, a rodzicielstwo może być "zaprzeczone", "ustalone" w wyniku pewnych powództw albo uznane (w przypadku ojcostwa).

• koicja
• pochodzenie dziecka
• pokrewieństwo

• Włodzimierz Dworzaczek: Genealogia. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 18.
• Małgorzata Nowaczyk: Poszukiwanie przodków. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2005, s. 20. ISBN 83-06-02950-X.