Fanny Rabel
| |
| Data i miejsce urodzenia |
27 sierpnia 1922 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
25 października 2008 |
| Narodowość |
polsko-meksykańska |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo |
Fanny Rabel ur. jako Fanny Rabinowicz (ur. 27 sierpnia 1922 w Lublinie, zm. 25 listopada 2008 w Meksyku) – meksykańska malarka polsko-żydowskiego pochodzenia[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Fanny Rabel urodziła się w polsko-żydowskiej rodzinie podróżujących aktorów[1]. Kiedy była dzieckiem, nie mogła mieć lalek, jak twierdzi jej córka, Paloma Woolrich, więc narysowała te, które widziała w witrynach sklepowych[2].
Rodzina przeniosła się do Paryża w 1929, gdzie po raz pierwszy Rabel poszła do szkoły[3]. Następnie przenieśli się do Meksyku w 1936 (data o 2 lata wcześniejsza, niż dotychczas podawana, zweryfikowana przez córkę artystki, Palomę Woolrich, na podstawie paszportów rodzinnych przechowywanych w jej osobistym archiwum)[4].
Jej antynazistowskie i antyfaszystowskie poglądy zaowocowały udziałem w przygotowaniu muralu „Retrato de la Burguesía” w 1940 na budynku Sindicato Mexicano de Electricistas przy Alfonso Caso Street w Meksyku. Rabel spotkała w Meksyku grupę wygnanych Hiszpanów wraz z Antonio Pujolem, który zaprosił ją do udziału w projekcie muralu kierowanym przez niego, Davida Alfaro Siqueirosa, Josépha Renau, Luisa Arenal, Antonio Rodrígueza Luna i Miguela Prieto. Ta praca przedstawiała m.in. dzieci zabite przez hitlerowskie bombardowania w Hiszpanii[4].
Studiowała w Escuela Nacional de Pintura, Escultura y Grabado „La Esmeralda” wkrótce po jego założeniu, w 1942 roku. Uczęszczała na zajęcia z José Chávezem Morado, Feliciano Peñą i Fridą Kahlo, z którymi się zaprzyjaźniła[1][5]. Została jedną z uczennic Fridy Kahlo w Casa Azul, członkinią czteroosobowej grupy „Los Fridos”[3]. Była jedyną kobietą w tej grupie, ucząc się u boku Guillermo Monroy, Arturo García Bustos i Arturo Estrada[6]. Inni nauczyciele to Francisco Zúñiga, Alfredo Zalce, Raúl Anguiano, David Alfaro Siqueiros, Carlos Orozco Romero i Diego Rivera[5].
W trakcie swojej kariery zmieniła nazwisko z Rabinovich na Rabel[7].
Rabel poślubiła urologa, Jaime Woolricha i miała dwoje dzieci, Abla i Palomę Woolrich, z których oboje zostali aktorami[8][9].
Przez dziesięciolecia mieszkała w mieszkaniu przy ulicy Martinez de Castro w dzielnicy San Miguel Chapultepec w Meksyku. Pod koniec życia straciła pamięć, podejrzewano chorobę Alzheimera[9][10]. W tym czasie została prawie eksmitowana ze swojego mieszkania, ponieważ uznano je za niebezpieczne, ale mieszkała tam aż do śmierci[2][10]. Została pochowana w Panteón Israelita. Przeżyła ją córka Paloma i wnuki[7].
Kariera
[edytuj | edytuj kod]Rabel pierwszą swoją wystawę miała w 1945 na Liga Popular Israelita. Zaprezentowała 24 oleje, 13 rysunków i 8 rycin. Wprowadzenie do tej wystawy napisała Frida Kahlo[1][7]. W 1955 Rabel miała indywidualną wystawę w Salón de la Plástica Mexicana. Wystawa w 2007 na Universidad Autonoma Metropolitana była jej ostatnią. Jej prace można znaleźć w zbiorach ponad 15 państw, m.in. w Nowojorskiej Bibliotece Publicznej, Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie, Królewskiej Duńskiej Akademii Sztuk, Biblioteka Narodowa w Paryżu, Casa de las Américas w Havanie, Benemérita Universidad Autónoma de Puebla i w Museo de Arte Moderno w Meksyku[2].
Uważana jest za pierwszą muralistkę w Meksyku[6]. Była asystentką Diego Riviery podczas jego prac nad freskami w National Palace i uczennicą Davida Alfaro Siqueiros[7]. Jej najważniejszym muralem jest Ronda en el tiempo znajdującym się w Museo Nacional de Antropología, tworzony był w latach 1964–1965[7]. Stworzyła również murale w Unidad de Lavaderos Público de Tepalcatitlán (1945), Sobrevivencia, Alabetización w Coyoacán (1952), Sobrevivencia de un pueblo w Centro Deportivo Iseaelita (1957), Hacia la salud dla Hospital Infantil de México (1982), La familia mexicana w Registro Público de la Propiedad (1984; Rabel wolała nazywać go Abolición de la propiedad privada) i w Imprenta Artagraf. W porozumieniu z innymi artystami uczestniczyła w tworzeniu muralu na La Rosita pulque bar i na Casa de la madre Soltera[7].
Była członkinią Salón de la Plástica Mexicana i Taller de Gráfica Popular, dołączając do obu w 1950[1][7]. Grupa jej przyjaciół nominowała ją do Premio Nacional de Arte, ale nominacja została to odrzucona. Jednak jej prace zostały uhonorowane wieloma retrospektywnymi wystawami przed i po jej śmierci. W 2007 odbyła się retrospektywa jej pracy na Festival de México w historycznym centrum Meksyku w House of the First Print Shop w obu Amerykach pod tytułem La Fanny de los Fridos[1]. Jej prace były prezentowane na wystawie Fanny Rabel y Mujeres del Salón de la Plástica Mexicana w Bibliotece José Vasconcelos. Salón de la Plástica Mexicana miała retrospektywę jej prac po jego śmierci pod tytułem Retrospectiva in Memoriam, Fanny Rabel (1922–2008), które odbyło się w Muzeum Universidad Popular Autónoma del Estado de Puebla.
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Rabel jest uważana za pierwszą współczesną muralistkę w Meksyku, chociaż wykonała również znaczącą pracę w malarstwie, grawerowaniu, rysunku i rzeźbie ceramicznej[3]. Jej prace zostały sklasyfikowane jako poetycki surrealizm, neoekspresjonizm i są również uważane za część Escuela Mexicana de Pintura – dominującego ruchu artystycznego od początku do połowy XX w. w Meksyku. Razem z Arnoldem Belkinem i José Hernándezem Delgą jest uważana za jedną z jego najmłodszych muralistów[2][3][8].
Rabel była bardziej zainteresowana przedstawieniem bólu człowieka niż radości[1][6]. Leopoldo Méndezowi powiedziała, że nie może tworzyć dzieł bojowych, przedstawiających ludzi z zaciśniętymi pięściami i zaciętymi twarzami, i że chce opuścić Taller de Gráfica Popular. Méndez przekonał ją do pozostania, mówiąc, że obrazy o lżejszej tematyce są równie ważne w walce politycznej[10]. W jej pracach często pojawiają się dzieci o meksykańskich rysach, często wyrażające coś między śmiechem, a łzami. Na ogół są to biedne dzieci, które miały ilustrować grupy marginalizowane społeczno-ekonomicznie. Nie malowała jednak jawnej tragedii ani łez[1]. W wielu jej pracach różne klasy społeczne Meksyku są skontrastowane, często pojawia się ludność tubylcza[10]. Uważała, że delikatność jej prac jest dla rewolucj[4]. Wykonała również jeden portret Fridy Kahlo, rysunek ołówkiem, który został po raz pierwszy wystawiony pod koniec jej życia[8].
Była zamożną osobą, co ją niepokoiło, ponieważ martwiła się wykorzystywaniem biednych dla sztuki[1]. W przeciwieństwie do artystów, którzy unikali wiadomości i popkultury, aby nie wpływały one słabo na ich sztukę, Rabel chodziła na koncerty, słuchała radia i była fanem filmów zarówno z Meksyku, jak i Hollywood[4].
Jako jedna z pierwszych w swoim pokoleniu rozwijała tematy związane z ekologią, przemianami w Meksyku oraz technokracją, z naciskiem na handel[8]. W 1979 rozpoczęła serię obrazów zatytułowanych „Réquiem por una ciudad”, przedstawiających zniszczenie Meksyku przez smog, ruch uliczny i śmieci. Są to m.in. „Diálogo capitalino”, „Muerte citadina”, „Los peatones van al cielo”, „El profundo drenaje”, „La rebelión de los peatones” oraz „México, D.F.”[4]. „Réquiem para una ciudad” z 1979 porusza trzy tematy: brak komunikacji międzyludzkiej, ruch uliczny oraz zanieczyszczenie powietrza i ziemi[8]. „La rebelión de los peatones” z 1987 wyraża zaniepokojenie nadmiarem samochodów w mieście[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i Raquel Tibol, Algo sobre Fanny Rabel, „La Jornada Semanal”, 20 maja 2007 [dostęp 2017-09-27].
- ↑ a b c d Salón de la Plástica rinde homenaje a Fanny Rabel, „archive.is”, 29 stycznia 2013 [dostęp 2021-05-16].
- ↑ a b c d Katarzyna Sokołowska, Co łączy Polskę z Meksykiem? [online], Onet, 23 maja 2020 [dostęp 2021-03-31].
- ↑ a b c d e Comisarenco Mirkin, Dina; Ana Torres; y Karen Cordero, compiladoras, Para participar en lo justo: recuperando la obra de Fanny Rabel, México, DF, Impresores en Offset y Serigrafía S. de R.L. de C.V. (ISBN 978-607-00-7264-2)
- ↑ a b [Fanny Rabel: inhabited by art] (in Spanish). Mexico City: Universidad Autónoma Metropolitana. Retrieved August 2, 2012.
- ↑ a b c Murió la grabadora, pintora y muralista Fanny Rabel [online], El Universal [dostęp 2021-05-16] (hiszp.).
- ↑ a b c d e f g Murió la pintora Fanny Rabel, alumna de Diego Rivera y Frida Kahlo - La Jornada [online], jornada.com.mx [dostęp 2021-05-16].
- ↑ a b c d e [Fanny Rabel, one year after her death]. Proceso (in Spanish). Mexico City. December 11, 2009. Retrieved August 2, 2012.
- ↑ a b [Fanny Rabel and the devouring city]. Proceso (in Spanish). Mexico City. April 26, 2004. Retrieved August 2, 2012.
- ↑ a b c d e Fanny Rabel’s house has the same historical value as the Frida Kahlo museum, La Jornada, Meksyk, 17 marca 2004 [dostęp 2021-06-11] (hiszp.).