Ellen Niit
Popiersie Ellen Niit w węgierskim Kiskőrös | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Język |
Ellen Niit (Ellen Hiob, 1949–1958 – Ellen Niit, od 1958 r. – Ellen Kross; ur. 13 lipca 1928 w Tallinnie, zm. 30 maja 2016 tamże[1]) – estońska poetka, pisarka i tłumaczka.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W latach 1938–1943 uczęszczała do szkoły w Tapa, a następnie do szkoły w Tallinnie. Studiowała na Uniwersytecie w Tartu język estoński i literaturoznawstwo (1947–1952), oraz literaturę dziecięcą (1952–1956)[2]. Pracowała m.in. w estońskiej telewizji, była scenarzystką filmową[3]. Od roku 1963 stała się już niezależną pisarką i tłumaczką. Własne dzieła przekładała na niemiecki, z węgierskiego tłumaczyła np. twórczość Sándora Petőfiego, a z rosyjskiego – poezje Siergieja Jesienina[4].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Od 1949 do 1958 roku była zamężna z estońskim literaturoznawcą Heldurem Niit (1928–2010), a następnie, od 1958 roku aż do śmierci męża, z estońskim pisarzem Jaanem Krossem. Miała czworo dzieci: Toomasa Niita (ur. 1953), Maarję Undusk (ur. 1959), Eerika-Niilesa Krossa (ur. 1967) oraz Martena Krossa (ur. 1970)[5].
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Ellen Niit opublikowała siedem tomów wierszy, trzy tomy wierszy wybranych i dziewięć innych oraz sześć książek prozą dla dzieci. Jej książki dla dzieci były bardzo popularne w Polsce w czasach PRL-u. W „Pille-Riin” codzienność dziewczynki mieszkającej w Tallinnie przybliżała polskim czytelnikom Estonię, a podteksty anty-radzieckie były zrozumiałe z kolei dla dorosłych czytelników[6]. Również „Opowiadania o wesołych bliźniętach” były chętnie czytane i doczekały się polskiego wznowienia w drugiej dekadzie XXI wieku.
Poezja
[edytuj | edytuj kod]- Maa on täis leidmist (1960)
- Linnuvoolija (1970)
- Karud saavad aru (1972)
- Oma olemine, turteltulemine (1979)
- Krõlliraamat (1979)
- Tere, tere lambatall! (1993)
- Veel ja veel Krõlliga maal ja veel (2002)
- Midrimaa (1974)
- Suur suislepapuu (1983)
- Ühel viivul vikervalgel (1999)
Proza
[edytuj | edytuj kod]- Pille-Riini lood (1963)
- Jutt jänesepojast, kes ei tahtnud magama jääda (1967)
- Triinu ja Taavi jutud (1970)
- Triinu ja Taavi uued ja vanad lood (1977)
- Jänesepojaõhtu koos isaga (1982)
- Onu Ööbiku ööpäev (1998)
Polskie przekłady
[edytuj | edytuj kod]- Pille – Riin (tłum. Aarne Puu; tytuł oryginału: Pille-Riini lood)
- Opowiadania o wesołych bliźniętach (tłum.Teresa Kärmas; tytuł oryginału: Triinu ja Taavi uued ja vanad lood)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Suri Ellen Niit In: Postimees vom 30. Mai 2016
- ↑ Karl Siilivask , History of Tartu University, 1632-1982, Perioodika, 1985, s. 276 i in. .
- ↑ Ellen Niit – Eesti filmi andmebaas. www.efis.ee. [dostęp 2016-04-03]. (est.).
- ↑ Niit Ellen, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-04-03] .
- ↑ Maarja Undusk: 80-aastane Ellen Niit: vana on palju kergem olla kui noor. Postimees, 2008-07-12. [dostęp 2016-04-03]. (est.).
- ↑ Jean Webb , Mare Müürsepp (red.), Sunny Side of Darkness: Children's Literature in Totalitarian and Post-totalitarian Eastern Europe; Collection of Articles, TLÜ Kirjastus, 2005, s. 109-118, ISBN 9985-58-368-X, ISBN 978-9985-58-368-5 .