Doświadczalnictwo rolnicze
Doświadczalnictwo rolnicze – dział nauk rolniczych obejmujący zasady i metody badań eksperymentalnych prowadzonych w warunkach naturalnych lub kontrolowanych[1]. Całość prac badawczo-rozwojowych prowadzonych w postaci doświadczeń przez placówki terenowe w różnych regionach kraju i w różnorodnych warunkach glebowo-klimatycznych.
Charakterystyka doświadczalnictwa rolniczego
[edytuj | edytuj kod]Podstawowym celem doświadczalnictwa rolniczego jest znalezienie najbardziej efektywnych metod zwiększenia wydajności, poprawienia jakości produkcji rolniczej, obniżenia kosztów wytwarzania oraz poznania właściwości badanych zjawisk. Doświadczenia rolnicze oparte zostały na ustalonych zasadach i metodach, które wypracowano w sposób obiektywny i naukowy[2].
Doświadczalnictwo rolnicze polegają na przeprowadzeniu prób w warunkach uprawy polowej (doświadczenia polowe) lub w warunkach sztucznych (doświadczenia wazonowe). Doświadczenia z zakresu produkcji roślinnej są znacznie bardziej rozpowszechnione oraz lepiej opracowane teoretycznie i metodycznie niż doświadczenia zootechniczne[3].
Rodzaje doświadczeń rolniczych
[edytuj | edytuj kod]W rolnictwie stosuje kilka rodzajów doświadczeń rolniczych, m.in.[4]:
- doświadczenia ścisłe – stanowią podstawę pracy badawczej, w których uzyskane wyniki dają konkretne wskazówki praktyce rolniczej. Doświadczenia przeprowadza się ze szczególna dokładnością i sumiennością, w warunkach równym pod względem glebowym i klimatycznym;
- doświadczenia odmianowe – stanowią sposób oceny odmian roślin uprawnych. Polegają na porównywaniu odmian jednego gatunku w różnych regionach kraju;
- doświadczenia obserwacyjne – stanowią proste, łatwe do wykonania doświadczenie polowe. Polegają na założeniu w jednakowych warunkach gleby i uprawy kilka poletek równej wielkości, na których wysiewa się porównywalne odmiany roślin;
- doświadczenia produkcyjne – mają za zadanie zbadanie jakiegoś procesu produkcyjnego pod względem ekonomik pracy i jej organizacji;
- doświadczenia wazonowe – są przeprowadzane na roślinach w wazonach, w warunkach sztucznych, eliminujących wpływ składnika losowego;
- doświadczenia zootechniczne – podstawową jednostka eksperymentalną jest zwierzę lub grupa zwierząt. Doświadczenia prowadzone są na żywych zwierzętach gospodarskich.
Liczba i rodzaje rolniczych zakładów doświadczalnych w latach 1960–1969
[edytuj | edytuj kod]Według danych rocznika statystycznego GUS z 1971 roku liczba i rodzaje rolniczych zakładów doświadczalnych przedstawiała się następująco[5]:
Rok | Zakłady doświadczalne Ministerstwa Rolnictwa
i rolnicze rejonowe zakłady doświadczalne |
Stacje | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Doświadczalne – oceny odmian | Oceny odmian | Chemiczno-rolnicze | |||||||||
Liczba | Powierzchnia w tys. ha | Liczba | Przeprowadzone doświadczania ścisłe | Zatrudnionych | Liczba | Przerobione próbki w tys. | Zatrudnionych | Liczba | Pobrane próby w tys. | Zatrudnionych | |
1960 | 71 | 34,6 | 64 | 1365 | 320 | – | – | – | 15 | 977,4 | 466 |
1965 | 79 | 37,8 | 68 | 1746 | 354 | 17 | 471,4 | 355 | 17 | 1375,0 | 982 |
1966 | 79 | 39,5 | 68 | 1628 | 356 | 17 | 407,4 | 387 | 17 | 1112,6 | 1042 |
1967 | 80 | 40,5 | 69 | 2015 | 368 | 17 | 348,1 | 410 | 17 | 1089,8 | 1082 |
1968 | 86 | 48,8 | 73 | 2129 | 402 | 17 | 331,8 | 408 | 17 | 998,1 | 1129 |
1969 | 87 | 42,3 | 77 | 2323 | 619 | 17 | 306,5 | 412 | 17 | 983,9 | 1416 |
Liczba zakładów doświadczalnych jednostek badawczo-rozwojowych w rolnictwie
[edytuj | edytuj kod]Instytuty badawczo-rozwojowe resortu rolnictwa funkcjonują na podstawie ustawy z 2010 r. o instytutach badawczych. Należą do nich między innymi[6]:
- Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – dysponujący 10 zakładami doświadczalnymi, które stanowią integralną częścią Instytutu. Zlokalizowane zostały w różnych regionach kraju. Prowadzą produkcję rolniczą w różnych warunkach klimatyczno-glebowych, zróżnicowanych pod względem powierzchni, struktury użytkowania ziemi oraz struktury użytków rolnych;
- Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – prowadzący 6 zakładów doświadczalnych zlokalizowanych w różnych rejonach kraju;
- Instytut Zootechniki – opierający się na badaniach terenowych o 9 zakładów doświadczalnych, w tym 2 funkcjonują w strukturze organizacyjnej Instytutu oraz 7 na podstawie przepisów prawa spółek handlowych;
- Instytut Technologiczno-Przyrodniczy – opiera swoją działalność na 3 ośrodkach badawczych i 3 zakładach doświadczalnych;
- Państwowy Instytut Weterynaryjny – składający się z kilkunastu zakładów – krajowych laboratoriów referencyjnych;
- Instytut Ogrodnictwa – mający 10 zakładów doświadczalnych;
- Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych – opierający się na 16 stacjach doświadczalnych oceny odmian oraz na 34 zakładach doświadczalnych oceny odmian, które w 2011 r. zmieniły się w agencję wykonawczą z 16 oddziałami terenowymi.
Liczba zakładów doświadczalnych w uczelniach o charakterze rolniczym
[edytuj | edytuj kod]Uczelnie funkcjonują na podstawie ustawy z 2018 r. prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, w tym między innymi[7]:
- Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego – dysponuje 4 stacjami lub zakładami doświadczalnymi;
- Politechnika Bydgoska (b. Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy) – posiada 1 zakład doświadczalny;
- Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie – prowadzi 4 gospodarstwa doświadczalne;
- Uniwersytet Rolniczy w Krakowie – ma 1 zakład doświadczalny i 1 gospodarstwo doświadczalne;
- Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu – posiada 1 zakład doświadczalny;
- Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu – włada 1 zakładem doświadczalnym, 1 zakładem doświadczalno-dydaktyczny i 1 leśnym zakładem doświadczalnym;
- Uniwersytet Warmińsko-Mazurski – dysponuje 1 zakładem produkcyjno-doświadczalnym i 1 ogrodem dydaktyczno-doświadczalnym;
- Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie – włada 1 rolniczą stacją doświadczalną i 1 rybacką stacją doświadczalną.
Jednostki Polskiej Akademii Nauk
[edytuj | edytuj kod]Polska Akademia Nauk funkcjonuje na podstawie ustawy z 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk[8]. Jednostką organizacyjną PAN jest Wydział II-Nauk Biologicznych i Rolniczych, który dysponuje jednym ogrodem botanicznym i jednym zakładem ichtiobiologii i gospodarki rybackiej.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Encyklopedia Agrobiznesu, Warszawa: Fundacja Innowacja, Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna, 1998 .
- ↑ Krystyna Filipiak , Jerzy Krzymuski , Substytucja i komplementarność eksperymentu w badaniach rolniczych, „Zeszyty Problemowe Postępu Nauk Rolniczych”, 446, 1996 .
- ↑ Mała Encyklopedia Rolnicza, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1963 .
- ↑ Encyklopedia Ekonomiczno-Rolnicza, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1964 .
- ↑ Rocznik Statystyczny Rolnictwa 1971, Warszawa: GUS, 1971 .
- ↑ Dz.U. z 2010 r. nr 96, poz. 618: Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych.
- ↑ Dz.U. z 2018 r. poz. 1668: Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce
- ↑ Dz.U. z 2010 r. nr 96, poz. 619: Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk