Grupa Lokalna Galaktyk

Grupa Lokalna Galaktyk (lub po prostu Grupa Lokalna, Układ Lokalny; ang. Local Group) – grupa kilkudziesięciu galaktyk (co najmniej 54)^[1], do której należy również nasza Galaktyka – Droga Mleczna. Grupa ta rozciąga się na obszarze około 3,1 megaparseka (10⁶ pc), czyli około 10 milionów lat świetlnych^[2]. Jest częścią supergromady Laniakea.

Galaktyki Grupy Lokalnej tworzą system połączony siłą grawitacji i poruszają się przez kosmos jako jedna całość, w odróżnieniu od innych galaktyk, które w ogólności oddalają się od nich (prawo Hubble’a). Dominujące grawitacyjnie galaktyki grupy (Droga Mleczna i Galaktyka Andromedy) posiadają liczne galaktyki satelickie, w większości karłowate.

Grupa Lokalna nie jest odizolowana w kosmosie, oddziałują na nią sąsiednie grupy galaktyk. W przypadkach skrajnych nie jest łatwo określić, czy dana galaktyka należy do Grupy Lokalnej. Co więcej, wiele z galaktyk karłowatych należących do tej grupy pozostaje zapewne nadal nieodkrytych, ze względu na ich małą jasność. W przypadku galaktyk położonych na niebie w tzw. strefie unikania (w płaszczyźnie Drogi Mlecznej) obserwacje komplikuje czy wręcz uniemożliwia duża liczba gwiazd i pyłu. Grupa Lokalna znajduje się w otoczeniu pięciu innych grup galaktyk: grupy Maffei, grupy M81, grupy M94, grupy M83 i grupy w Rzeźbiarzu. W przeszłości Grupa Lokalna wraz z grupą Maffei oraz grupą w Rzeźbiarzu mogły tworzyć jedną gromadę galaktyk^[3].

Lista galaktyk w Grupie Lokalnej

Poniższa lista obejmuje galaktyki, których członkostwo w Grupie Lokalnej nie ulega wątpliwości. Wskazano na niej podgrupy galaktyk związanych z najmasywniejszymi galaktykami, Drogą Mleczną i M31; Podgrupa M33 może być częścią podgrupy M31. Także wokół galaktyki nieregularnej NGC 3109 można wyróżnić małą podgrupę galaktyk. Pozostałe galaktyki karłowate tworzą rozproszoną chmurę, tylko galaktyka GR 8 wydaje się być odizolowana w przestrzeni^[2].

galaktyka	rektascensja	deklinacja	typ	wielkość obserwowana	rozmiar kątowy [″]	prędkość radialna [km/s]	odległość [10³ l.ś.]	podgrupa	średnica [10³ l.ś.]	masa [10⁶ M_⊙]	uwagi
Wolf-Lundmark-Melotte	00^h02,0^m	−15°28′	IB(s) IV-V	10,9	12 × 4	−42	3400		8
IC 10	00^h20,4^m	+59°18′	KBm?	10,3	7,3 × 6,4	−83	4200
Karzeł Wieloryba	00^h26,1^m	−11°02′	dSph/E4	14,4			2800
NGC 147	00^h33,2^m	+48°31′	dE5 pec	9,5	15,0 × 9,4	89	2400	M31
Andromeda III	00^h35,4^m	+36°31′	dSph/E2	13,5	4,5 × 3,0		2900	M31
NGC 185	00^h39,0^m	+84°20′	dE3 pec	9,2	14,5 × 12,5	39	2300	M31
Messier 110	00^h41,3^m	+41°41′	E5 pec	8,5	19,5 × 12,5	−1	2900	M31	17	10 000
Andromeda VIII	00^h42,3^m	+40°37′	dSph pec	9,1	45 × 10	−250	2700	M31	33
Messier 32	00^h42,7^m	+40°52′	E2 (cE2)	8,1	11,0 × 7,3	35	2900	M31	8	3000
Galaktyka Andromedy (M31)	00^h42,7^m	+41°16′	SA(s)b I-II	3,4	185,0 × 75,0	−59	2900	M31	195	400 000	największa w grupie
Andromeda I	00^h45,7^m	+38°00′	dSph/E3 pec?	13,2	2,5 × 2,5		2900	M31
Mały Obłok Magellana	00^h51,7^m	−73°14′	SB(s)m pec	2,3	280 × 160	−30	210	DM	25	6000
Andromeda IX	00^h52,9^m	+43°12′	dSph	16,2	5		2900	M31
Karzeł Rzeźbiarza	01^h00,0^m	−33°42′	dSph/E3 pec	10,5		162	300	DM
LGS 3	01^h03,8^m	+21°53′	Irr	15,4	2		3000	M31/33			Karzeł Ryb, satelita Galaktyki Trójkąta
IC 1613	01^h05,1^m	+02°08′	IAB(s)m V	9,2	20,0 × 18,5	−125	2900	M31?
Andromeda X	01^h06,6^m	+44°48′	dSph	16,1	7		2900	M31
Andromeda V	01^h10,3^m	+47°38′	dSph	15,9			2900	M31
Andromeda II	01^h16,4^m	+33°27′	dSph/E0	13,5	3,6 × 2,5		2900	M31
Galaktyka Trójkąta (M33)	01^h33,9^m	+30°39′	SA(s)cd II-III	5,7	67,0 × 41,5	3	3000	M31/33	60	25 000	trzecia co do wielkości; może być satelitą Galaktyki Andromedy
Karzeł Feniksa	01^h51,1^m	−44°27′	Irr	13,1	4,9 × 4,1		1600	DM?
Karzeł Pieca	02^h39,9^m	−34°32′	dSph/E2	8,1	12,0 × 10,2		500	DM
UGCA 92	04^h32,0^m	+63°36′	Irr? S0?	13,8	2,0 × 1,0	66	4700	M31?
Wielki Obłok Magellana	05^h19,7^m	−68°57′	SB(s)m	0,1	650 × 550	13	179	DM	30	20 000	największy satelita Drogi Mlecznej
Karzeł Kila	06^h14,6^m	−50°58′	dSph/E3	20,9	23,5 × 15,5		360	DM
Karzeł Wielkiego Psa	07^h15^m	−28°	Irr		720		25	DM
Leo A	09^h59,4^m	+30°45′	IBm V	12,9	5,1 × 3,1		2500	DM/NGC 3109
Sekstant B	10^h00,0^m	+05°20′	Ir+IV-V	11,8	5,1 × 3,5		4700	NGC 3109
NGC 3109	10^h03,1^m	−26°09′	Ir+IV-V	10,4	16,0 × 2,9	131	4500	NGC 3109
Karzeł Pompy	10^h04,1^m	−27°20′	dSph/E3	14,8	2,0 × 1,5		4600	NGC 3109	5
Leo I	10^h08,5^m	+12°18′	dE3	9,8	9,8 × 7,4		900	DM
Sekstant A	10^h11,1^m	−04°43′	Ir+V	11,9	5,9 × 5,0		5200	NGC 3109
Karzeł Sekstantu	10^h13,2^m	−01°37′	dSph/E3	12			320	DM
Leo II	11^h13,5^m	+22°10′	dSph/E0 pec	12,6	12,0 × 11,0		750	DM
GR 8	12^h58,7^m	+14°13′	Im V	14,5	1,2 × 1,1	165	7900	GR8
Karzeł Małej Niedźwiedzicy	15^h08,8^m	+67°12′	dSph/E4	10,9	41,0 × 26,0		240	DM
Karzeł Smoka	17^h20,1^m	+57°55′	dSph/E0 pec	9,9	51,0 × 31,0		280	DM
Droga Mleczna	17^h45,6^m^[a]	−28°56′^[a]	SAB(s)bc I-II?			0	28^[a]	DM	100	750 000	najmasywniejsza w grupie
SagDEG	18^h55^m	−30°30′	dSph/E7			168	88	DM
SagDIG	19^h30,1^m	−17°42′	IB(s)m V	15,5	2,9 × 2,1		4200
NGC 6822	19^h44,9^m	−14°49′	IB(s)m IV-V	9,3	15,5 × 13,5	66	1800
Karzeł Wodnika	20^h46,8^m	−12°51′	Im V	13,9	2,3 × 1,2		3400
Karzeł Tukana	22^h41,7^m	−64°25′	dSph/E5	15,7	2,9 × 1,2		3200
UKS 2323-326	23^h26,5^m	−32°23′	Irr	13,9	1,5 × 1,2		4700
Andromeda VII	23^h27,8^m	+50°35′	dSph		2,5 × 2,0		2600	M31
PegDIG	23^h28,6^m	+14°45′	Im V	13,2	5,0 × 2,7		3000
Andromeda VI	23^h51,7^m	+24°36′	dSph	11,2	3,5 × 3,5		2800	M31

Możliwi członkowie grupy^[2]:

galaktyka	rektascensja	deklinacja	typ	wielkość obserwowana	rozmiar kątowy [′]	prędkość radialna [km/s]	odległość [10³ l.ś.]	podgrupa
UGCA 86	03^h59,9^m	+67°08′	Irr? S0?	13,5	0,8 × 0,7	262	6200	M31?
IC 5152	22^h06,1^m	−51°17′	IAB(s)m IV	10,6	4,9 × 3,0	30	5800
Willman 1	10^h49,4^m	+51°03′	dSph? gromada kulista?	15,3	1,75		147	DM
Karzeł Wielkiej Niedźwiedzicy I	10^h34,9^m	+51°55′	dSph				330	DM
Karzeł Wielkiej Niedźwiedzicy II	08^h51,5^m	+63°08′	dSph	14,3			815	DM
Strumień Panny	12^h24^m	−01°1′	dSph		30 × 10		30	DM
Karzeł Psów Gończych	13^h28,1^m	+33°33′	dSph	13,9	8,4 × 5,0		730	DM
Karzeł Wolarza	14^h00,0^m	+14°30′	dSph	13,6	13,0 × 8,7		200	DM
Leo T	09^h34,9^m	+17°03′	dSph/dIrr	16	1,4 × 1,4		1370	DM
Karzeł Warkocza Bereniki	12^h27,0^m	+23°54′	dSph	14,5	5,0 × 2,5		143	DM
Karzeł Psów Gończych II	12^h57,2^m	+34°19′	dSph	15,1	3,0 × 2,1		490	DM
Karzeł Herkulesa	16^h31,0^m	+12°48′	dSph	14,7	8,0 × 6,0		460	DM
Leo IV	11^h32,9^m	−00°32′	dSph	15,9	3,3 × 2,5		520	DM
Segue 2	02^h19^m16,0s	"+20°10′31″	dSph	15,2	6,8		115	DM
Karzeł Wolarza II	13^h58^m08,0s	"+12°50′54″	dSph					DM
Leo V	11^h31^m09,6s	"+02°13′12″	dSph					DM
Karzeł Wolarza III	13^h57^m07,4s	"+26°46′30″	dSph					DM
Pisces I			dSph?					DM
Pisces II	22^h58,5^m	−05°57′	dSph					DM
Andromeda XI	00^h46,3^m	+33°48′	dSph		0,5		2900	M31
Andromeda XII	00^h47,4^m	+34°22′	dSph		0,55		2900	M31
Andromeda XIII	00^h51,8^m	+33°00′	dSph		0,5		2900	M31
Andromeda XIV	00^h51,6^m	+29°41′	dSph				2900	M31
Andromeda XV	01^h14,3^m	+38°07′	dSph					M31
Andromeda XVI	00^h59,5^m	+32°23′	dSph					M31
Andromeda XVII	00^h37,1^m	+44°19′	dSph	16	1,1 × 0,9		2590	M31
Andromeda XVIII	00^h02,2^m	+45°05′	dSph/Sm					M31
Andromeda XIX	00^h19,5^m	+35°03′	dSph					M31
Andromeda XX	00^h07,5^m	+35°08′	dSph					M31
Andromeda XXI	23^h54,8^m	+42°28′	dSph					M31
Andromeda XXII	01^h27,7^m	+28°05′	dSph					M31
Andromeda XXIII	01^h29,4^m	+38°43′	dIrr					M31
Andromeda XXIV	01^h18,5^m	+46°22′	dSph					M31
Andromeda XXV	00^h30,1^m	+46°51′	dSph					M31
Andromeda XXVI	00^h23,6^m	+47°55′	dSph					M31
Andromeda XXVII	00^h37,5^m	+45°23′	dSph					M31
Andromeda XXVIII	22^h32,7^m	+31°13′	dSph					M31
Andromeda XXIX	23^h58,9^m	+30°45′	dIrr				2900	M31
Andromeda XXX	00^h36,6^m	+49°39′	dSph					M31
Andromeda XXXI	22^h58,3^m	+41°17′	dSph					M31
Andromeda XXXII	00^h36,0^m	+51°34′	dSph					M31
Andromeda XXXIII	03^h01,4^m	+40°59′	dSph					M31
Strumień NW Andromedy	00^h20,0^m	+46°00′						M31
Strumień SW Andromedy	00^h30,0^m	+37°30′						M31
KKs3	02^h24,7^m	−73°31′	dSph	14,5			7000
Eri II	03^h44,3^m	−43°32′	dSph					DM
Ret II	03^h35,7^m	−54°03′	dSph					DM
Tuc II	22^h51,9^m	−58°34′	dSph					DM
Eri III	02^h22,8^m	−52°17′	dSph?					DM
Hor I	02^h55,5^m	−54°07′	dSph?					DM
Phe II	23^h40,0^m	−54°24′	dSph?					DM
Pic I			dSph?					DM
Gru I			dSph					DM
Tri II	02^h13,3^m	+36°11′	dSph					DM
Hya II			dSph					DM
Peg III			dSph					DM
Hor II			dSph					DM
Dra II			dSph					DM
Sgr II			dSph					DM
Ind II			dSph?					DM
Tuc IV			dSph					DM
Col I			dSph					DM
Gru II			dSph					DM
Ret III			dSph					DM
Tuc III			dSph					DM
Tuc V			dSph					DM
Cet II			dSph?					DM
Crt II			dSph					DM
Aqr II			dSph					DM
Karzeł Panny			dSph?					DM
Cet III			dSph?					DM
Ant 2	09^h35,6^m	−36°48′	dSph:				420	DM
Car II			dSph?					DM
Car III			dSph? gromada kulista?					DM

Poniższa lista obejmuje galaktyki, które najprawdopodobniej nie są członkami Grupy Lokalnej (są obiektami tła lub nie są galaktykami)^[2].

galaktyka	rektascensja	deklinacja	typ	wielkość obserwowana	rozmiar kątowy [′]	prędkość radialna [km/s]	odległość [10³ l.ś.]
NGC 55	00^h14,9^m	−39°11′	Sc/SB(s)m	8,8	32,4 × 5,6	129	7000
NGC 404	01^h09,4^m	+35°43′	E0	10,1	4,4 × 4,1	178	8000
Cam A	04^h25,3^m	+72°48′	Irr	14,8	3,7 × 2,1		6500
NGC 1569	04^h30,8^m	+64°51′	Irp+III-IV:	11,2	2,9 × 1,5	87	7500
NGC 1560	04^h32,8^m	+71°53′	Sd	11,5	9,8 × 2,0	151	7500
Karzeł Argo	07^h05,3^m	−58°31′	Irr	14,2	3,5 × 1,7	554	12 000
UGC 9128	14^h15,9^m	+23°03′	Irp+	14,4	1,7 × 1,3	154
Strumień NE Andromedy	00^h52,0^m	+44°06′	Ir?				2900
Segue 1	10^h07,1^m	+12°48′	prawd. gromada kulista	14,7	4,5		55,1
Ind I	21^h08,8^m	−51°10′	gromada kulista
DES 1	00^h34,0^m	−49°02′	gromada kulista

Zobacz też

Uwagi

↑ ^a ^b ^c Dane odnoszą się do Centrum Galaktyki.

Przypisy

↑ Maureen Teyssier, Kathryn V. Johnston, Michael Kuhlen. Identifying Local Group Field Galaxies which have interacted with the Milky Way. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 426 (3), s. 1808-1818, 2012. DOI: 10.1111/j.1365-2966.2012.21793.x. arXiv:1207.2768. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d The Local Group of Galaxies. SEDS.org, 2019-01-06. [dostęp 2019-01-10]. (ang.).
↑ Encyklopedia Wszechświat. Praca zbiorowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 319. ISBN 978-83-01-14848-5.

[centrum-4] Dane odnoszą się do Centrum Galaktyki.

[teyssier-1] Maureen Teyssier, Kathryn V. Johnston, Michael Kuhlen. Identifying Local Group Field Galaxies which have interacted with the Milky Way. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 426 (3), s. 1808-1818, 2012. DOI: 10.1111/j.1365-2966.2012.21793.x. arXiv:1207.2768. (ang.).

[seds-2] The Local Group of Galaxies. SEDS.org, 2019-01-06. [dostęp 2019-01-10]. (ang.).

[pwn-3] Encyklopedia Wszechświat. Praca zbiorowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, s. 319. ISBN 978-83-01-14848-5.

[1]

[2]

[3]

[a]