Gonada

Gonada, gruczoł płciowy, gruczoł rozrodczy – występujący u zwierząt narząd płciowy produkujący męskie bądź żeńskie komórki rozrodcze (gamety). Gonady umożliwiają rozmnażanie płciowe.

U niektórych zwierząt występują samodzielnie (parzydełkowce, niektóre wirki), u pozostałych wchodzą w skład układu rozrodczego. Gonady żeńskie nazywane są jajnikami, a męskie – jądrami. U większości zwierząt gonady występują parzyście. Jedna gonada, najczęściej jajnik, spotykana jest u niektórych bezkręgowców oraz u ptaków. Koralowce i tasiemce wytwarzają większe liczby gonad.

Występowanie u jednego osobnika gonad jednego rodzaju określane jest jako rozdzielnopłciowość, natomiast występowanie gruczołów rozrodczych zarówno męskich, jak i żeńskich to obojnactwo.

W zarodkach zwierząt gospodarskich zawiązki gonad mają jednakowy wygląd. Składają się z komórek podporowych, steroidogenicznych i mezenchymatycznych oraz z gonocytów. Zawiązki gonad przekształcają się w jądra pod wpływem czynnika determinującego rozwój jądra (TDF) lub w jajniki (w przypadku braku czynników determinujących rozwój jąder)^[1].

• Encyklopedia Biologia. Agnieszka Nawrot (red.). Kraków: Wydawnictwo GREG. ISBN 978-83-7327-756-4. Brak numerów stron w książce
• Słownik tematyczny. Biologia, cz. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 48, ISBN 978-83-01-16530-7 .