Bańka Lyman-alfa 1
 Spolaryzowany obraz LAB-1, ukazanego jako słaby, zielony gazowy obłok | |
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Gwiazdozbiór | |
|---|---|
| Typ |
obłok międzygalaktyczny |
| Rektascensja |
22h 17m 25,97s[1] |
| Deklinacja |
+00° 12′ 38,9″[1] |
| Odległość |
11,5 mld ly |
| Jasność pozorna mgławicy | |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Wymiary |
300 000 ly |
| Alternatywne oznaczenia | |
| SMM J221726+0013, WBG2010 C11[1] | |
Bańka Lyman-alfa 1 (LAB-1) – wielki obłok gazu, o średnicy około 300 000 lat świetlnych[2], znajdujący się w południowym gwiazdozbiorze Wodnika, około 11,5 mld lat świetlnych od Ziemi, z przesunięciem ku czerwieni równym 3,09. Został odkryty przypadkowo w 2000 roku przez C. Steidela i jego współpracowników[3], gdy badali oni galaktyki o wysokim przesunięciu ku czerwieni za pomocą 200-calowego (5,08 m) Teleskopu Hale w Obserwatorium Palomar[4]. Naukowcy badali ilość galaktyk w młodym Wszechświecie, podczas gdy dostrzegli dwa obiekty, określone później mianem baniek Lyman-alfa[3] – dużych skupisk gazów, emitujących linie spektralne, znane jako Lyman alfa[2].
LAB-1 jest pierwszą odkrytą bańką, stąd w jego nazwie jest liczba 1[4]. Ponadto jest największym znanym (300 000 lat świetlnych, trzy razy większy od Drogi Mlecznej)[2]. Na zdjęciach bańka ma zielony kolor ze względu na „kombinację” wysokiego przesunięcia ku czerwieni (z = 3) i ultrafioletowej natury obiektu[2]. Zdjęcia wykonane przez zespół teleskopów VLT należący do ESO wykazały, że znaczna część światła emitowanego przez bańkę jest spolaryzowana; proporcje wzrastające do wartości ok. 20% przy promieniu około 45 kiloparseków (145 000 lat świetlnych), formują ogromny pierścień wokół bańki[5].
Wciąż nie wiadomo, dlaczego ten obiekt emituje linie spektralne Lyman alfa. Istnieją przypuszczenia, iż do Ziemi dochodzi światło z galaktyk, znajdujących się w obrębie centralnego rejonu bańki. Tak intensywne światło może pochodzić z aktywnych galaktyk lub supermasywnych czarnych dziur, aktywnie absorbujących materię[2]. Inna teoria głosi, że światło pochodzi z ochładzającego się gazu, „wpadającego” w centra młodych galaktyk, które prawdopodobnie pochodziły z włókien galaktycznych (podejrzewa się, iż galaktyki formowały się w miejscach przecinania się tych włókien). Jednak sama charakterystyka polaryzacji zaprzecza tej teorii[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Bańka Lyman-alfa 1 w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e Giant Space Blob Glows from Within. „ESO Press Release”, 17 sierpnia 2011. [dostęp 2011-08-18].
- ↑ a b c Richard Bower. Unlocking the Secrets of the Giant Blobs. „Nature”. 476 (3760), s. 288–289, 2011. DOI: 10.1038/476288a. ISSN 0028-0836. Bibcode: 2011Natur.476..288B.
- ↑ a b Steidel, Charles C., Adelberger, Kurt L., Shapley, Alice E. Lyα Imaging of a Proto–Cluster Region at z = 3.09. „Astrophysical Journal”. 532, s. 170–182, 2000. DOI: 10.1086/308568. arXiv:astro-ph/9910144. Bibcode: 2000ApJ...532..170S.
- ↑ Hayes, Matthew, Scarlata, Claudia, Siana, Brian. Central powering of the largest Lyman-[alpha] nebula is revealed by polarized radiation. „Nature”. 476 (3760), s. 304–307, 2011. DOI: 10.1038/nature10320. arXiv:1108.3332. ISSN 0028-0836. Bibcode: 2011Natur.476..304H.