Bąble przeciwtorpedowe

Bąble przeciwtorpedowe (ang. anti-torpedo bulges) – system biernej ochrony kadłuba okrętów przed wybuchem podwodnym, w szczególności torped, stosowany w I połowie XX w.

Pomysłodawcą systemu był Dyrektor Konstrukcji Okrętowych (Director of Naval Construction) brytyjskiej Admiralicji, Eustace Tennyson d’Eyncourt(inne języki). Zaproponował on umieszczenie na podwodnej części jednostki wzdłużnego sponsonu, składającego się z dwóch warstw: zewnętrznej, szczelnej, wypełnionej powietrzem i wewnętrznej, częściowo otwartej, przez którą przepływała woda morska. Ochrona okrętu polegała, po pierwsze, na odsunięciu miejsca eksplozji miny lub torpedy od zasadniczego kadłuba jednostki – bąble zainstalowane na krążownikach typu Edgar miały szerokość ok. 5 m (15 stóp); po drugie, energia pierwotnego wybuchu miała się rozproszyć w obrębie wypełnionej powietrzem komory, zaś wewnętrzna, wypełniona wodą, miała wyhamować odłamki, które mogłyby uszkodzić burtę. Powietrzna część bąbla była podzielona na odcinki grodziami wodoszczelnymi, by ograniczyć zasięg zniszczeń i zalania^[1].

Bąble dobudowywano zarówno do jednostek istniejących jak wspomnianych krążowników typu Edgar, instalowano na okrętach w trakcie konstrukcji (np. na HMS „Ramillies”)^[1], jak inkorporowano w projektach nowo planowanych jednostek, zwłaszcza monitorow, które ze względu na swoje zadania – ostrzał wybrzeży – były szczególnie narażone na ataki torpedowe^[2][3]. Bąble znacząco zwiększały szerokość jednostki, co powodowało spadek prędkości (o 4 węzły w przypadku Edgarów, o 1 – „Ramilliesa”, którego bąble były znacznie węższe, ok. 2,2 m^[1]). W przypadku słabiej dopracowanych jednostek, jak monitory typu Abercrombie „cień” hydrodynamiczny dużych bąbli mocno zmniejszał opływ wody wokół niewielkich śrub, powodując bardzo znaczący spadek wydajności układu napędowego^[4] (wady tej pozbawione były późniejsze okręty typu Erebus o dłuższych kadłubach i węższych bąblach^[5]). Zaletą bąbli, zwłaszcza w przypadku stosunkowo niewielkich jednostek jak monitory, było zwiększenie stabilności, co ułatwiało prowadzenie ognia artyleryjskiego^[4]. Czasami bąble wykorzystywano w innym niż ochrona przeciwtorpedowa celu: zalewając bąble z jednej strony przechylano okręt na bok, zwiększając kąt podniesienia dział, by zwiększyć ich donośność^[6].

Eksperymentowano także z wypełnianiem bąbli drewnem (co okazało się nieskuteczne) lub zamkniętymi odcinkami rur stalowych, na których siła eksplozji miała się rozpraszać, miażdżąc je kolejno^[1]. Tak wypełnione były przyburtowe komory bąbli HMS „Hood”; w okręcie tym system ochrony przeciwtorpedowej stanowił integralną część konstrukcji, złożoną z dwukomorowych bąbli (zewnętrzna komora była pusta), pancernej grodzi przeciwtorpedowej i zbiorników paliwa za nią^[7].

System bąbli stosowany był także w okresie międzywojennym, wyposażone były weń m.in. wodowane w 1940 roku amerykańskie pancerniki „North Carolina” i „Washington”^[8]. By zwiększyć ochronę przeciwtorpedową, zewnętrzne bąble dodawano czasem także do jednostek z zaawansowanym integralnym systemem ochronnym, jak np. podczas remontu pancernika USS „West Virginia”, chronionego przez cztery rzędy zbiorników (z których dwa środkowe wypełnione były płynem); po remoncie, „West Virginia”, podobnie jak inne okręty typu Colorado miały jeszcze jeden, dodatkowy, piąty zbiornik na zewnątrz kadłuba^[9].

• F.J. Crossley: Monitors of the Royal Navy: how the fleet brought the great guns to bear: the story of the monitors in two world wars. Barnsley, South Yorkshire: 2013. ISBN 978-1-78383-004-6.