Anna z Działyńskich Potocka
Złota Pilawa | |
Rodzina | |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Ojciec | |
Matka | |
Mąż | |
Dzieci |
Jan Nepomucen Potocki |
Anna z Działyńskich Potocka, (ur. 2 listopada 1846 w Kórniku, zm. 2 czerwca 1926 w Ociece) – polska właścicielka dóbr, działaczka społeczna i oświatowa.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Najmłodsza córka powstańca listopadowego i posła, właściciela Kórnika Adama Tytusa Działyńskiego (1796-1861) i Gryzeldy Celestyny z Zamoyskich h. Jelita (1804-1883), siostra powstańca styczniowego Jana Kantego (1828-1880) i Cecylii.
Anna i Stanisław Potocki poznali się w Dreźnie. W lecie 1865 r. odbyły się ich zaręczyny, a 6 lutego 1866 r. ślub w Kórniku.
Działaczka społeczna, współzałożycielka wraz z mężem hr. Stanisławem Potockim uzdrowiska Rymanów-Zdrój, które miało wziąć początek 16 sierpnia 1876 r., kiedy to podczas spaceru Anny Potockiej z dziećmi, jeden z synków Józef Marian Potocki, odkrył źródło lecznicze wody.
Wspólnie z mężem założyła szkółkę rzeźbiarską dla chłopców (uczył się w niej m.in. późniejszy rzeźbiarz Stanisław Piątkiewicz), a następnie szkółkę koronkarską dla dziewcząt. Na jej prośbę został mianowany proboszczem w Miejscu Piastowym bł. ks. Bronisław Markiewicz. Wiosną 1874, w czasie epidemii cholery, Anna i Stanisław Potoccy opiekowali się chorymi. Była propagatorką zaprzestania importu do Galicji zagranicznych roślin i ziół leczniczych oraz umożliwienia zarobku w tej dziedzinie wytwórcom z polskiej wsi (prócz niej lobbował także dr Jan Stella-Sawicki)[1]. W 1869 otrzymała tytuł członka honorowego Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego we Lwowie[2].
Autorka wydanych już po jej śmierci (w 1927) wspomnień pt. Mój pamiętnik, powtórnie wydanych przez Wydawnictwo Pax w latach 70. i krośnieńskie wydawnictwo „Ruthenus” w 1998.
Pod koniec XIX wieku była właścicielką tabularną dóbr Polany, Posada Niżna, Rudawka Rymanowska, Rymanów, Tarnawka, Wulka[3], Posada Górna, Posada Dolna, Deszno, Wołtuszowa, Zawoje, Wisłoczek, Bidar, Bałucianka[4]. Ponadto posiadała Oleszyce (które otrzymała w dziale rodzinnym jako najmłodsza córka Tytusa Działyńskiego) oraz Rymanów (kontrakt kupna Rymanowa podpisała w 1872 r.). Przed 1880 r. Potoccy sprzedali klucz oleszycki Kazimierzowi Potulickiemu (1820-1880).
Dzieci Anny Potockiej:
- Jan Nepomucen Potocki (1867 – 13 marca 1943) – właściciel dóbr Rymanów-Zdrój
- Józef Marian Potocki (1868-1918 Rymanów-Zdrój) – właściciel dóbr Rymanów-Zdrój, Komańcza, Antoniówka – żona Helena Maria Czarnecka.
- Piotr Potocki (zm. w r. ur. 1870)
- Piotr II Potocki (zm. w r. ur. 1870)
- Maria Potocka (1871-1961)
- Paweł Potocki (1874-1894)
- Cecylia Maria Potocka (1878-1962)
- Dominik Potocki (1877 – 7 października 1939 Lwów)
- Antoni Tytus Potocki (1880-1952) – właściciel dóbr Olsza, ożeniony w 1909 r. z Krystyną Trzecieską (c. Jana Wojciecha Trzecieckiego h. Strzemię).
Mąż Anny – Stanisław Potocki ciężko zachorował i zmarł w Krakowie 21 stycznia 1884 w wieku 47 lat. Anna zmarła 2 czerwca 1926 w Ociece.
W 2001 roku została obrana patronką Zespołu Szkół Publicznych w Posadzie Górnej[5]. W 2014 roku Parkowi Podworskiemu w Rymanowie nadano nazwę „Park im. Anny i Stanisława Potockich”[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”. Nr 241, s. 3, 21 października 1913.
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 1069.
- ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 158, 162, 176, 180, 210, 238.
- ↑ Obwieszczenie. „Gazeta Lwowska”. Nr 264, s. 10, 19 listopada 1893.
- ↑ Patron szkoły. Zespół Szkół Publicznych Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Anny z Działyńskich Potockiej w Posadzie Górnej. [dostęp 2014-06-02].
- ↑ Uroczystości upamiętniające postać hr. Anny z Działyńskich Potockiej.. Rymanowiak.pl, 2014-05-31. [dostęp 2014-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Anna Potocka: Mój pamiętnik. Kraków: Nakładem Rodziny, 1927.
Kopia cyfrowa dzieła dostępna w Krośnieńskiej Bibliotece Cyfrowej - Wanda Pietrzkiewicz: Znane i nieznane kobiety Podkarpacia. Krosno: Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krośnie, 1995. ISBN 83905155-0-4.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Publikacje Anny Potockiej w bibliotece Polona
- Członkowie honorowi Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego we Lwowie
- Działyńscy herbu Ogończyk
- Honorowi Członkowie TT-PTT
- Ludzie związani z Rymanowem
- Ludzie związani z Rymanowem-Zdrojem
- Polscy autorzy pamiętników i dzienników
- Potoccy herbu Pilawa
- Polscy działacze społeczni
- Urodzeni w 1846
- Założyciele uzdrowisk w Polsce
- Zmarli w 1926
- Ludzie urodzeni w Kórniku