Ciudad Rodrigo

Ciudad Rodrigo

Plaza mayor w Ciudad Rodrigo
Herb Flaga
Państwo	Hiszpania
Wspólnota autonomiczna	Kastylia i León
Prowincja	Salamanka
Burmistrz	Javier Iglesias
Powierzchnia	240,11 km²
Wysokość	653 m n.p.m.
Populacja (2017) • liczba ludności • gęstość	12 668[1] 52,76 os./km²
Kod pocztowy	37500
Tablice rejestracyjne	SA
Położenie na mapie Hiszpanii Ciudad Rodrigo
Położenie na mapie Kastylii i Leónu Ciudad Rodrigo
40°36′N 6°32′W/40,600000 -6,533333
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Ciudad Rodrigo – miasto w Hiszpanii, we wspólnocie autonomicznej Kastylia i León, w prowincji Salamanka nad rzeką Águeda (lewobrzeżny dopływ Duero). Znajduje się ono w północno-zachodniej części Mesety, w odległości około 86 km na południowy zachód od Salamanki i około 25 km na wschód od granicy z Portugalią.

Pierwsze ślady osadnictwa na terenie miasta pochodzą z IV w p.n.e., kiedy to powstała tu osada Mirobriga Wettonum założona przez Wettonów – lud pochodzenia celtyckiego^[2]. W drugim wieku przed naszą erą zostało ono podbite przez Rzymian, w okresie ich panowania nosiło nazwę Augustóbriga i Civitas Augusta. W piątym stuleciu naszej ery, wraz z upadkiem Cesarstwa rzymskiego, osada została podbita przez Swebów i znajdowała się w ich władaniu do roku 585 n.e., kiedy to Swebowie zostali pokonani przez Wizygotów pod wodzą Leowigilda^[3]. Wraz z arabskim podbojem Hiszpanii i upadkiem Królestwa Wizygotów okoliczne ziemie wraz z miastem przeszły w ręce muzułmańskie. Ze względu na brak wiarygodnych źródeł pisanych historia ówczesnej Mirobrigi aż do czasów panowania Alfonsa VI, króla Leónu, Królestwo Kastylii i Galicji jest mało znana^[2].

W roku 1100 hrabia Rodrigo González Girón zasiedlił osadę na nowo, głównie przybyszami z Leónu, Zamory, Segowii y Ávili. Od jego imienia pochodzi współczesna nazwa miasta. Za prawdziwego restauratora Ciudad Rodrigo uważa się jednak Ferdynanda II, króla Leónu, który w XII wieku otoczył je murami celem obrony przed Maurami oraz swoim teściem – Alfonsem I Zdobywcą, pierwszym królem Portugalii. Nadał on też mieszkańcom liczne przywileje, założył biskupstwo i zapoczątkował budowę katedry. W XIII stuleciu z polecenia Henryka II Trastámara zostaje zbudowany zamek. XV i XVI wiek to okres największego rozkwitu miasta – powstaje wtedy szereg budowli sakralnych, pałaców i kamienic. Kolejne dwa stulecia to czas stagnacji gospodarczej i zniszczeń spowodowanych portugalską wojną restauracyjną i wojną o hiszpańską sukcesję^[2]. Ze względu na znaczenie strategiczne, jakie miasto odegrało w czasie tych wojen, rozbudowano jego fortyfikacje przekształcając miasto w silną twierdzę na pograniczu hiszpańsko-portugalskim. Odpowiednikiem Ciudad Rodrigo po drugiej stronie granicy jest portugalskie miasto-twierdza Almeida.

W czasie wojny na Półwyspie Iberyjskim miasto stanowiło jeden z dwóch głównych (obok Badajoz) umocnionych punktów na drodze do Portugalii i było zwane „kluczem do korytarza północnego”^[4]. W tym czasie było trzykrotnie oblegane i dwukrotnie szturmowane. Pierwszy raz pierścień wokół twierdzy zamknął się w czerwcu 1810 roku. Bronił jej marszałek Andrés Pérez de Herrasti dowodzący siłami hiszpańkimi przed armią francuską pod komendą marszałka Michela Neya^[4]. Obrońcy poddali miasto 10 lipca, po wykonaniu wyłomu w murach przez artylerię francuską^[5]. Opór broniących opóźnił o około miesiąc inwazję Portugalii przez armię francuską dowodzoną przez marszałka André Masséna. Wbrew naciskom rządów Hiszpanii i Portugalii oraz chęciom własnych żołnierzy, dowodzący wojskami brytyjskimi i portugalskimi Arthur Wellesley, późniejszy książę Wellington, nie przyszedł miastu z pomocą, tłumacząc, że nie zamierza dawać szansy uzyskania przewagi Massenie w miejscu przez niego wybranym^[5][6].

Drugie oblężenie rozpoczęło się pod koniec czerwca 1811 roku. Prowadzący działania wojenne Brytyjczycy nie posiadali jednakże wystarczającej ilości sprzętu oblężniczego, co spowodowało, że 20 września musieli się wycofać^[5].

8 stycznia 1812 roku ponownie do oblężenia miasta znajdującego się w rękach Francuzów przystąpili Brytyjczycy. Obroną dowodził generał Jean Leonard Barrié, oblężeniem – osobiście Arthur Wellesley^[4]. Po zniszczeniu wysuniętych elementów fortyfikacji jakim były umocnione klasztoy: Santa Cruz i San Francisco^[4][7] oraz dokonaniu dwóch wyłomów w murach (z czego jeden dokładnie w tym samym miejscu co podczas oblężenia z 1810 roku), 19 stycznia rozpoczął się szturm generalny zakończony powodzeniem^[4][5][6]. Podczas szturmu Brytyjczycy stracili ponad tysiąc zabitych, w tym dwóch generałów (Robert Craufurd i Henry MacKinnon)^[4][6]. Zdobycie Ciudad Rodrigo zakończyło się pijaństwem i grabieżami, pomimo iż hiszpańscy mieszkańcy byli sojusznikami zdobywców^[4][5]. Zdobycie kluczowej twierdzy na pograniczu hiszpańsko-portugalskim wraz ze znajdującymi się tam 153 działami (w tym 44 oblężniczymi przygotowanymi do inwazji Portugalii) pozbawiło armię francuską możliwości wykonywania działań ofensywnych, oddając inicjatywę w ręce sprzymierzonych^[4].

Wraz z buntem generała Franco przeciwko władzy republikańskiej w lipcu 1936 kontrolę nad całą prowincją Salamanka wraz z Ciudad Rodrigo, przejęły siły narodowców i utrzymały ją do końca hiszpańskiej wojny domowej^[8].

• Katedra Santa María – wznoszenie rozpoczęto pod koniec XII w., u schyłku rządów Ferdynanda II lub początku władzy jego syna – Alfonsa IX. Świątynia zbudowana jest na planie krzyża łacińskiego w stylach: późnoromańskim i wczesnogotyckim z późniejszymi modyfikacjami, jednak duża część kościoła zachowała cechy pierwotne. Budowla zawiera dużo ciekawych elementów rzeźbiarskich, min. figury dwunastu postaci ze starego testamentu umieszczone w łukach gotyckich nad wejściem od strony południowej. Od strony północnej do katedry przylega kwadratowy budynek z dziedzińcem i krużgankami^[9][10].
• Kaplica Capilla de Cerralbo – budowana z polecenia kardynała Francisco Pacheco de Toledo pomiędzy rokiem 1585 a 1687 w stylu późnego renesansu na planie krzyża łacińskiego. Posiada jedną nawę i kwadratową wieżę na skrzyżowaniu nawy głównej i transeptu^[11].
• Kościół San Andrés – znajduje się poza centrum historycznym na przedmieściu San Francisco i jest jedną z dwóch najstarszych świątyni w mieście. Pierwotnie zbudowany jako romański, jednakże zachowały się jedynie dwa portale w tym stylu^[10][11].
• Dawny klasztor Franciszkanek Bosych Antiguo convento de las Franciscanas Descalzas – budynek w stylu barokowym, dzieło architekta Manuela de Larra Churriguera. Od roku 1869 do lat sześćdziesiątych XX w. pełnił funkcje więzienne^[11].
• Kościół San Pedro y San Isidoro – obok kościoła San Andrés najstarsza świątynia w mieście. Zbudowany jako romański, poddany późniejszym przybudowom w XVI w. Z pierwotnej konstrukcji pozostała ceglana absyda w stylu mudéjar^[10][11].
• Kościół San Augustín – budynek z końca XVI w. o cechach późnogotyckich, znajduje się w obrębie murów miejskich^[11].
• Hospital de la passión – Obiekt z XVI w., pierwotnie pełnił funkcję synagogi w dzielnicy żydowskiej^[11].
• Kościół Tercera Orden – wzniesiony w końcu XVIII stulecia w stylu klasycystycznym w obrębie murów miejskich. Tereny kościoła należały pierwotnie do zakonu templariuszy, następnie do bożogrobców, którzy ostatecznie przekazali świątynię franciszkanom^[11].
• Ruiny klasztoru San Francisco – wzniesiony na północnych przedmieściach miasta w stylu gotyckim zawierał grobowce bogatych mieszczan. Zniszczony w czasie oblężenia z 1812 roku, kiedy to został zaadaptowany przez broniące miasto wojska francuskie na wysunięty element fortyfikacji^[4][7][11].

• Zamek Henryka II Trastámara – początek budowy sięga roku 1372. Został on zbudowany na skarpie nad rzeką na linii mostu przez rzekę Aguedę celem kontroli nad przeprawą. Centrum obiektu stanowi kwadratowa wieża o boku 17 m u podstawy, otoczona murem z basztami (całość na planie kwadratu). Obecnie w zamku mieści się jeden z hiszpańskich Paradorów^[11][12]
• Mury średniowieczne – budowa została zapoczątkowana w XII w. przez Ferdynanda II, przebudowane w czasach późniejszych podczas unowocześniania twierdzy. Są proste w formie i nie posiadają baszt ani wież. Obecnie jest siedem bram, ale ich liczba zmieniała się na przełomie dziejów^[11].
• Mury twierdzy – wznoszenie rozpoczęto w połowie XVII w., rozbudowę kontynuowano także w następnym stuleciu. Wykonstruowane w systemie kleszczowym z zastosowaniem rozwiązań technicznych szkoły Vaubana, otoczone suchą fosą, w kilku strategicznych punktach wzmocnione rawelinami. Kilkukrotnie użyte bojowo, zachowane w bardzo dobrym stanie^[11].

• Ratusz (Ayuntamiento) – obiekt z XVI w. w stylu renesansowym. Na początku XX w. gruntownie przebudowany – budynek obniżono o jedną kondygnację i dobudowano skrzydło południowe^[11].
• Casa de los Vázquez – obiekt z końca XV w., jeden z najbardziej reprezentatywnych budynków miasta, wewnątrz bogate zdobienia ścian kafelkami azulejo^[11].
• Cuartel de artillería – budynek o funkcji zbrojowni z XVIII w. w stylu barokowym, z dwoma dziedzińcami wewnętrznymi. W czasach pokoju składowano w nim działa używane do obrony twierdzy^[11].
• Palacio de los Águila – największy z pałaców miejskich, pochodzący z wieku XVI-XVII. W środku znajduje się dziedziniec, z dwoma poziomami krużganków z bogatymi zdobieniami rzeźbiarskimi o tematyce mitologicznej i groteskowej^[11].
• Inne budynki z XVI-XVIII w., min. Casa de la Cadena, Palacio Episcopal, Casa de la Marquesa de Cartago, Casa de los Miranda, Palacio de Moctezuma, Palacio de Ávila y Tiedra, Palacio de los Condes de Alba de Yeltes, Casa del Primer Marqués de Cerralbo, Casa de los Gómez de Silva, Casa de los Cuernos, Casa de los Chaves o del Cañón, Antigua Audiencia y Cárcel, Casa de los Miranda-Ocampo, etc. w stylach: renesansowym, barokowym i klasycystycznym^[11].

• Puente Mayor – kamienny most nad rzeką Aguedą o siedmiu przęsłach łukowych. Istniał on w tym miejscu już w czasach rzymskich, jednak pierwsze źródła pisane wspominające konstrukcję pochodzą z lat 1458–1460. W XVI wieku część obiektu była zbudowana z drewna, w wiekach XVII-XVIII most był przebudowywany (między innymi w tym ostatnim stuleciu zostały dobudowane trzy łuki od strony miasta)^[11].
• Verraco – kamienna rzeźba zoomorficzna pochodząca z epoki żelaza (IV w. p.n.e.), pozostałość po ludzie Wettonów^[11].

• Teatro Nuevo Fernando Arrabal

• Muzeum Diecezjalno-Katedralne (Museo Diocesano y Catedralico) – zawiera kolekcję rzeźby i obrazów, sztuki złotniczej, szat i naczyń liturgicznych. Obejmuje również zwiedzanie katedry^[9][13].
• Muzeum Fortyfikacji (Museo de las Fortificaciones) – zajmuje dwa dawne budynki warty zlokalizowane przy bramach miejskich, zawiera również ekspozycję plenerową. Zaprezentowano w nim ewolucję budowli obronnych od czasów prehistorycznych do XVIII w. w formie makiet, planów, mundurów i prezentacji audiowizualnych^[13][14].
• Muzeum Nocników (Museo del Orinal) – jedyne tego typu muzeum na świecie, zawiera kolekcję ponad 1300 nocników z okresu od XIII do XX w. pochodzących z całego świata (również z Polski)^[13][15].

W mieście działa klub piłkarski Ciudad Rodrigo Club de Futbol. Aktualnie gra on w Pierwszej Lidze Regionalnej Castilla i León (Primera División Regional Aficionados de Castilla y León)^[16].

Ciudad Rodrigo leży przy autostradzie A-62 biegnącej z Kastylii do północnej Portugalii. W mieście znajduje się stacja kolejowa oraz dworzec autobusowy^[17]. Najbliższe lotnisko – Port lotniczy Salamanka-Matacán jest położony około 109 km od miasta.

• Aveiro – Portugalia^[18]