Cegła

Zobacz też: inne znaczenia słowa „cegła”.

Cegła – materiał budowlany w kształcie prostopadłościanu (także klina, wycinka pierścienia kołowego lub kształtki) uformowany z gliny, wapna, piasku, cementu (bloczki betonowe) lub innych surowców mineralnych, który wytrzymałość mechaniczną i odporność na wpływy atmosferyczne uzyskuje poprzez procesy suszenia, wypalania lub naparzania parą wodną. Cegły służą m.in. do wznoszenia ścian, murów, filarów, słupów, a także fundamentów i ścian fundamentowych. Cegły mogą też być wypełnieniem stropów (strop Kleina).

Cegła jest jednym z najpopularniejszych materiałów stosowanych w budownictwie od czasów starożytnych. W kulturach starożytnego Wschodu znana była od V tysiąclecia p.n.e. cegła suszona na słońcu (surówka), przy czym w Egipcie wypierana była przez kamień. W Mezopotamii, gdzie rzadko występowały surowce kamienne, razem z surówką pojawiła się cegła palona już ok. 2800 lat p.n.e. Wypalanie było kosztowne i stosowane tylko w przypadkach, gdy na danym terenie mogło nastąpić zawilgocenie. Z Mezopotamii budownictwo ceglane przeniosło się na wschód w kierunku Chin i Indii oraz na zachód. W Grecji zaczęto stawiać budowle ceglane w IV w p.n.e^[1]. Cegła silikatowa (cegła wapienno-piaskowa) pojawiła się w XIX wieku.

Od czasów babilońskich wytłaczano w cegłach napisy i stemple – znaki wytwórcy. Oznaczanie cegieł utrzymywało się w średniowieczu, renesansie i trwa do naszych czasów.

• cegła romańska – przeciętne wymiary 26–28 × 12–13 × 7–9 cm
• cegła gotycka – 28–30 × 13–14 × 7–9 cm
• współczesna polska – 25 × 12 × 6,5 cm. Przed wojną stosowano w Polsce wymiary cegieł: 27 × 13 × 6 cm^[2][3]. Jeszcze wcześniej w czasie zaborów na terenie dzisiejszej Polski stosowano różne rozmiary:

• w Małopolsce: 29 cm × 14 cm × 6,5 cm^[3],
• w byłym Królestwie Polskiem: 27 cm × 13 cm × 6,5 cm^[3],
• w dawnym zaborze pruskim: 25 cm × 12 cm × 6,5 cm^[3],
• na kresach wschodnich (na Litwie) 26,5 cm × 13,3 cm × 6,6 cm^[3].

Cegły produkuje się o różnych wymiarach, w których stosunek grubości do szerokości i długości wynosi najczęściej 1:2:4 (z uwzględnieniem grubości spoin). Najmniejsza powierzchnia prostopadłościanu cegły nazywana jest główką, wąska i długa powierzchnia to wozówka, największa powierzchnia to podstawa. Wcześniej cegły miały również kształt sześcianu.

Wytrzymałość mechaniczną cegieł określa się za pomocą klasy, np. klasa 15 oznacza wyrób o wytrzymałości na ściskanie 15 MPa.

• cegła surowa – cegła adobe (suszona)
• cegła ceramiczna (suszona i wypalana)
• cegła wapienno-piaskowa
• cegła szamotowa
• cegła magnezytowa
• cegła żużlowa

• 
  Sztapel cegieł
• 
  Cegły gotyckie ze zbiorów Muzeum w Chełmnie
• 
  Cegła palcówka w Muzeum Zamek w Oświęcimiu

• Formowanie cegieł w powojennej Polsce
• 
• 
• 

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Cytaty w Wikicytatach

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

• cegła szklana
• wątek – sposób ułożenia cegieł w murze
• cegielnia
• ceramika architektoniczna
• szamot
• stempel cegielniany

• Dionizy Krzyczkowski: Budownictwo: wykład popularny zasad konstrukcyj budowlanych dla budowniczych, majstrów, przedsiębiorców budowlanych i samouków. Lwów: 1929. Brak numerów stron w książce
• Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1969. Brak numerów stron w książce