Władysław Raginis

Władysław Raginis

kapitan
Data i miejsce urodzenia	3 lipca 1908 Zariny w parafii Nejborn (Jaunborne),[1] gubernia kurlandzka, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	10 września 1939 Góra Strękowa, Polska
Przebieg służby
Lata służby	1927-1939
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	76 Lidzki Pułk Piechoty, Korpus Ochrony Pogranicza
Stanowiska	dowódca odcinka "Wizna"
Główne wojny i bitwy	Obrona Wizny w wojnie obronnej 1939 r.
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Władysław Raginis (ur. 3 lipca 1908^[a] w Zarinach pod Dyneburgiem, zm. 10 września 1939 w Wiźnie) – polski dowódca wojskowy, kapitan Korpusu Ochrony Pogranicza, heroiczny dowódca obrony Wizny. 8 września 2012 został pośmiertnie awansowany do stopnia majora przez ministra obrony narodowej Tomasza Siemoniaka^[4].

Był synem Kazimierza i Genowefy z Sokołowskich^[5]. Po ukończeniu Gimnazjum w Wilnie, w 1927 wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie k. Ostrowi Mazowieckiej. Po jej ukończeniu kontynuował edukację wojskową w Oficerskiej Szkole Piechoty, którą ukończył w stopniu podporucznika ze starszeństwem od 15 sierpnia 1930^[6]. Następnie pełnił służbę w 76 Lidzkim Pułku Piechoty w Grodnie jako dowódca plutonu, zajmując w tymże samym 1930 roku 565 lokatę pośród podporuczników piechoty^[7]. Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z 12 marca 1933 r. (opublikowanym w dniu 14.03.1933 r. w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych) został awansowany do stopnia porucznika, ze starszeństwem od dnia 1 stycznia 1933 r. i 103 lokatą w korpusie oficerów piechoty^[8]. Na dzień 1 lipca 1933 r., jako oficer 76 pp, zajmował nadal 103 lokatę w swoim starszeństwie i 2070 lokatę łączną wśród poruczników piechoty^[9], a w dniu 5 czerwca 1935 r. była to już 100 lokata w starszeństwie (1818 lokata łączna)^[10]. W połowie lat 30. pełnił również funkcję instruktora - wykładowcy w Szkole Podchorążych Piechoty, której był absolwentem.

W 1937 został odznaczony przez premiera RP Srebrnym Krzyżem Zasługi^[11]. W 1939 jako wyróżnienie otrzymał przydział do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy 3 kompanii batalionu ciężkich karabinów maszynowych Pułku KOP "Sarny" pod komendą ppłk. Nikodema Sulika^[12]. 27 sierpnia 1939 obsadził wraz ze swoją kompanią schrony bojowe twierdzy Osowiec.

2 września 1939 mjr Jakub Fober, opuszczając ze swym batalionem "Wiznę", przekazał kpt. Raginisowi dowództwo nad całością obrony odcinka "Wizna", tj. pasa o szerokości 9 km, który był fragmentem linii obronnej Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” gen. Czesława Młot-Fijałkowskiego na rzekach Narwi i Biebrzy, osłaniającej prawe skrzydło polskiego ugrupowania. „Wizna” zamykała ważną arterię komunikacyjną, szosę Łomża–Białystok i drogę Zambrów–Osowiec. Dowodząc 360 żołnierzami (w tym 20 oficerów)^[13], bronił powierzonego mu odcinka przed nacierającym XIX Korpusem Armijnym pod komendą gen. Heinza Guderiana, liczącym 42 200 żołnierzy, w tym 1200 oficerów^[14]. Podczas obrony Wizny, zwanej również polskimi Termopilami, kpt. Władysław Raginis oraz jego zastępca, por. Stanisław Brykalski, złożyli przysięgę, że żywi nie oddadzą bronionych pozycji. W polskiej historiografii istnieje niepotwierdzony przekaz, iż po trzech dniach niemieckiego natarcia gen. Heinz Guderian zagroził, że jeśli polscy żołnierze się nie poddadzą, rozstrzela jeńców wojennych^{[potrzebny przypis]}. Pomimo groźby, obrona ostatniego punktu oporu – bunkra dowodzenia na Górze Strękowej – trwała nadal, aż do wyczerpania się zapasów amunicji. Wówczas Raginis, około godziny 12 w południe 10 września, rozkazał swoim żołnierzom złożyć broń i oddać się do niewoli. Następnie, ciężko ranny, dopełnił słów złożonej przysięgi – pozostał na stanowisku dowodzenia i popełnił samobójstwo, rozrywając się granatem.

W Wiźnie po wojnie umieszczono tablicę z napisem: Przechodniu, powiedz Ojczyźnie, żeśmy walczyli do końca, spełniając swój obowiązek.

Rodzina kpt. Raginisa została oficjalnie powiadomiona o jego śmierci pod Wizną dopiero po 3 latach – w 1943 Maria Morawska, siostra kapitana, otrzymała zawiadomienie poprzez PCK z określeniem, że Władysław Raginis służył w Korpusie Ochrony Pogranicza.

• Uchwałą Prezydium Krajowej Rady Narodowej z 9 stycznia 1947 Władysław Raginis został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za czyny odwagi i męstwa wykazane w walce z niemieckim najeźdźcą podczas kampanii wrześniowej 1939 roku^[15]. 13 maja 1970 został przez Radę Państwa pośmiertnie odznaczony Krzyżem Złotym tego orderu.
• 1 września 1985 wprowadzono do obiegu znaczek o wartości 5 zł prezentujący portret kpt. Władysława Raginisa i obronę Wiziny^[16].
• Pośmiertnie, postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 28 sierpnia 2009 "za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej" został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski^[17], order został przekazany 6 września tego roku podczas uroczystości upamiętniającej obronę Wizny^[18].

• Ciało kpt. Raginisa odnaleźli i ekshumowali członkowie stowarzyszenia Wizna 1939^[19]. Zidentyfikowano je po badaniach DNA, przeprowadzonych przez Zakład Medycyny Sądowej przy Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku^[20]. Po 72 latach kpt. Władysław Raginis i por. Stanisław Brykalski pochowani zostali z wojskowymi honorami. 10 września 2011 odbył się ich oficjalny pogrzeb. Kpt. Raginis i por. Brykalski spoczęli w bunkrze dowodzenia na Strękowej Górze pod Wizną^[21].

• W plebiscycie na Wydarzenie Historyczne 2011 Roku, w którym wzięło udział ok. 5 tysięcy internautów, zwyciężył uroczysty pochówek kpt. Władysława Raginisa i por. Stanisława Brykalskiego, dowódcy obrony odcinka Wizna z honorami godnymi oficerów Wojska Polskiego^[22]. Gala finałowa odbyła się 4 kwietnia 2012 r. w Wołominie.

• 1 sierpnia 2012 minister obrony narodowej Tomasz Siemoniak podpisał decyzję o pośmiertnym mianowaniu Władysława Raginisa na stopień majora. Oficjalne ogłoszenie i przekazanie aktów mianowania odbyło się 8 września 2012, podczas uroczystości upamiętniających bitwę pod Wizną, na których odprawiono mszę polową oraz apel poległych^[23].

Heroiczna walka i bohaterska śmierć kpt. Raginisa stała się inspiracją twórców kultury i oświaty, w tym m.in.:

• filmu dokumentalnego pt. Wierność (1969)^[24] według scenariusza i w reżyserii Grzegorza Królikiewicza^[25];
• filmu dokumentalnego pt. "Dzwony znad Wizny" (1969)^[26] zrealizowany przez Franciszka Burdzego;
• autorów utworu "40:1" (Czterdzieści do jednego) – szwedzkiego zespołu metalowego Sabaton^[27]; przed swoim koncertem w Polsce, 23 października 2008 r., członkowie Sabatonu odwiedzili Wiznę, aby oddać tam hołd żołnierzom kpt. Raginisa^[28]. Reżyserem teledysku do piosenki "40:1" jest wnuk siostry kpt. Raginisa – Jacek Raginis
• filmu dokumentalnego z serii "Było... nie minęło" z dnia 25 września 2010 r.^[29]
• Wizerunek kpt. Władysława Raginisa znalazł się również na znaczku pocztowym z serii pt. „Wojna Obronna Polski 1939” wydanej przez Pocztę Polską dla upamiętnienia 50. rocznicy napaści na Polskę i wybuchu II wojny światowej (1989).
• W 2007 na portalu poetyckim Jest-lirycznie pojawiło się haiku Wołodyjowski znad Wizny poświęcone bohaterskiej śmierci mjr Raginisa^[30]
• W 2013 roku została wydana płyta "Kto dziś upomni się o pamięć?" zespołu Forteca, na której znajduje się utwór "Obrońcy spod Wizny"^[31]
• W 2009 roku w numerze 2/2009 kwartalnika literackie "Red." Wojciech Boros opublikował wiersz "Ciężko ranny kapitan Raginis podejmuje decyzję"

• Harcerze 31. Szczepu Drużyn Harcerskich i Zuchowych ZHP w Białymstoku, którzy wybrali w 1969 r. kpt. Raginisa na swojego patrona^[32];
• Patron 1 Liceum Ogólnokształcącego dla młodzieży "Centrum Edukacji Wojskowej" w Ełku
• Patron 1. Podhalańskiej Drużyny Wędrowniczej "40:1" przy Podhalańskim Hufcu ZHP.
• Patron 1 Kostrzyńskiej Drużyny Harcerzy "Gawra".
• Utwór szwedzkiego zespołu Sabaton "40:1", opisujący wydarzenia z Wizny.
• Utwór polskiego zespołu Forteca "Obrońcy spod Wizny", opisujący heroiczną obronę odcinka.^{[potrzebny przypis]}
• 22 ulice w Polsce (18 miast i 4 wsie)^[33] przykładowo:

• Kampania Wrześniowa 1939 – obrona przed agresją niemiecką (3-17 września)

• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 813. ISBN 83-211-1096-7.
• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920 - 1937. [dostęp 2017-12-31].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 1 lipca 1933 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1933. [dostęp 2017-12-07].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 z 1933. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 12 III 1933. [dostęp 2017-12-07].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty opublikowana w „Przeglądzie Piechoty”. Zeszyt 11, listopad 1930 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930. [dostęp 2017-12-08].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 5 czerwiec 1935 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1935. [dostęp 2017-12-21].

• Rzeczpospolita Awans dla Raginisa