Ilustracja

Ilustracja – obraz, fotografia, rysunek, rycina lub inny element graficzny dodany do napisanego lub wydrukowanego tekstu (książka, artykuł prasowy, hasło encyklopedyczne), mający za zadanie go uzupełniać, objaśniać albo zdobić. Wykonywane są za pomocą technik reprodukcyjnych, występujących w danej epoce.

W szerszym znaczeniu może być to także ornament w postaci inicjału, ramki, nagłówku czy winiety.

Początki ilustracji książkowej to iluminacje i miniatury, jeszcze wcześniej ilustracje stosowano między innymi w starożytnym Egipcie do uzupełniania hieroglifów. Najsłynniejszym dziełem z tej epoki jest Księga Umarłych. Książkom drukowanym towarzyszył drzeworyt, miedzioryt, litografia, staloryt, offset i światłodruk^[1].

• zdobniczą,
• interpretacyjną (wyjaśniającą treść, np. w podręcznikach i encyklopediach),
• ekspresywną (w utworach fabularnych),
• dokumentalną (wszelkiego rodzaju ikonografie),
• autoteliczną (zastępującą tekst wobec jego niewystarczalności)
• opisującą (ilustracje w książkach dla dzieci)

• Ilustracja jednostkowa – prezentuje jeden, pojedynczy obiekt.
• Ilustracja o treści ogólnej:
  • egzemplifikacyjna – przedstawia jeden okaz, uznany za przykładowy dla całej grupy obiektów,
  • ekstensjonalna – ukazuje wszystkie elementy danego zbioru, cały zakres,
  • intensjonalna – abstrakcyjna, przedstawia w sposób uschematyzowany istotne cechy właściwe wszystkim elementom zbioru.

Wiek XVIII i XIX, czyli klasycyzm, charakteryzowały się prostotą, monumentalną formą, nie korzystano z kolorów. Podstawowym elementem ilustracji jest linia, która powinna oddawać rzeczowy obraz. W romantyzmie, w pierwszej połowie XIX wieku, pojawiły się motywy baśniowe, religijne i ludowe. Charakterystyczną cechą tego okresu jest upoetyzowanie wiejskiego życia. W drugiej połowie zaczęto podkreślać elementy przyrody, a sama ilustracja stała się sentymentalna i bardziej teatralna. Realizm, który miał swój początek w drugiej połowie XIX wieku, wprowadził malarskie i rysunkowe serie. Secesja natomiast dążyła do nowości – ilustracje z tego okresu cechują się przesadą, pomysłowością i dziwnością. Modnymi elementami były motywy florystyczne i zwierzęce. W impresjonizmie ilustracja była mało popularna, ponieważ nie chciano odwracać nią uwagi od warstwy tekstowej. Jednak kiedy się pojawiała, nie była związana z tekstem. W pierwszej połowie XX wieku tendencją był wzrost estetyki ilustracji, a najbardziej popularna techniką jest drzeworyt, wykorzystywany jako reakcja wobec masowo stosowanym technikom fotochemicznym.