Gwda: Różnice pomiędzy wersjami

Zobacz też: inne znaczenia hasła Gwda.

Gwda

Gwda w Pile
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Rzeka
Długość	145 km
Średni przepływ	27,2 m³/s (Piła)
Źródło
Miejsce	jez. Wierzchowo
Wysokość	139,0 m n.p.m.
Ujście
Recypient	Noteć
Miejsce	miasto Ujście
Wysokość	ok. 48 m n.p.m.
Współrzędne	53°03′18″N 16°43′33″E/53,055000 16,725833
Położenie na mapie Polski ujście
Multimedia w Wikimedia Commons

Gwda – rzeka na Pojezierzu Południowopomorskim, w wydzielonej Dolinie Gwdy. Jest to prawy dopływ rzeki Noteć. Długość rzeki wynosi 145,1 km, a powierzchnia jej dorzecza 4943 km²^[1]

Od jeziora Wielimie aż do Ujścia przez rzekę prowadzi szlak kajakowy.

Fragment rzeki jest objęty rezerwatem Dolina Gwdy.

Gwda wypływa z południowego brzegu jeziora Wierzchowo (mezoregion Dolina Gwdy). Jezioro to ma tylko 2 nazwane dopływy: Strużka oraz Bielec. Nie wyróżnia się obecnie jednego obszaru źródłowego Gwdy. Do 1945 r. za obszar źródliskowy Gwdy uznawano teren przy osadzie Kamienna (gmina Biały Bór)^[2]. Jednak obszar ten nie został wyróżniony przez Zakład Hydrografii i Morfologii Koryt Rzecznych IMGW, a został zakwalifikowany do zlewni Bielca (o większych przepływach)^[3].

Z jeziora Wierzchowo, rzeka płynie na południe przy południowej części wsi Stare Wierzchowo. Następnie dalej na południe do jeziora Smolęsko. Wypływa od południowego brzegu i biegnie w kierunku południowym. Dalej przepływa przez zachodnią część wsi Spore. Stąd dalej na południe, gdzie wpada do północno-zachodniej zatoki jeziora Wielimie. W pobliżu wsi Gwda Mała wpada do rzeki jej odnoga, Dołga (przepływająca m.in. przez Dołgie Jezioro). Następnie Gwda krzyżuje się z drogą krajową nr 20 oraz torami linii kolejowej Szczecinek-Miastko-Słupsk, a ok. 2,5 km na południe z linią kolejową Szczecinek-Czarne-Chojnice. W okolicach wsi Lubnica wpada do niej największy jej dopływ, Czernica i aż do wsi Lędyczek wyznacza granicę pomiędzy województwami: wielkopolskim i pomorskim. Następnie płynie wzdłuż dróg krajowych nr 22 i nr 11, omijając miasto Jastrowie, oraz wieś Tarnówkę. Kolejno przepływa przez wieś Płytnicę, a ok. 9 km na południe przez Piłę. W miejscowości Ujście wpada do Noteci.

Średni przepływ rzeki w Pile wynosi 27 m³/s^[4]. Gwda wpada do mniejszej w tym miejscu Noteci - średni przepływ w Ujściu po połączeniu rzek to 44 m³/s^[5].

Według danych oceny stanu wód Gwdy z 2010 wykonanej dla części do wpływu do jeziora Wielimie określono: II klasę elementów biologicznych, I klasę elementów hydromorfologicznych, II klasę elementów fizykochemicznych^[6].

W polskiej publikacji z 1926 r. przedstawiono nazwy rzeki: Chuda, Chudda, Kudda, Kudowa, Gwda, Wda, Gda, Gwida, Gnida, Głda, Falin, Walin, Walni, Valim, Küddow, Kida^[7]. Na polskiej mapie wojskowej z 1936 r. przy oznaczeniu rzeki podano polski egzonim Głda^[8].

Do 1945 r. poprzednią niemiecką nazwą rzeki była Küddow^[9]. W 1949 r. ustalono urzędowo polską nazwę Gwda^[10].

Elektrownie wodne na Gwdzie:

• "Podgaje" — w Podgajach
• "Jastrowie" — w Jastrowiu
• "Ptusza" — w Ptuszy
• "Tarnowski Młyn" — w Tarnówce
• "Dobrzyca" — w Dobrzycy
• "Koszyce" — w Pile - Koszycach

 Zobacz też: Dorzecze Odry.

• Gwda, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 922 .

• Rzeki Polski