Gwda: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Robot przeniósł strony z Kategoria:Rzeki Polski do Kategoria:Rzeki w Polsce |
Nie podano opisu zmian |
||
(Nie pokazano 37 wersji utworzonych przez 25 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Inne znaczenia| |
{{Inne znaczenia|rzeki, prawego dopływu Noteci|[[Gwda (ujednoznacznienie)|inne znaczenia hasła Gwda]]}} |
||
{{Rzeka infobox |
{{Rzeka infobox |
||
| |
|nazwa = Gwda |
||
|zdjęcie = PL-Pila-innercity-gromada-rodlo-gwda-kueddow-2005-July.jpg |
|||
| rzeka_grafika = Plik:Rzeka Gwda w Pile.jpg |
|||
| |
|opis zdjęcia = Gwda w [[Piła (miasto)|Pile]] ([[Park na Wyspie w Pile|Wyspa Gardolinka]]) |
||
| |
|kontynent = Europa |
||
| |
|państwo = Polska |
||
| |
|lokalizacja = |
||
| |
|rodzaj cieku = rzeka |
||
| |
|długość = 145 |
||
|spadek = |
|||
⚫ | |||
|powierzchnia zlewni = |
|||
| uchodzi_wysokość = ok. 48 m n.p.m. |
|||
|średni przepływ = 27,2 |
|||
|uchodzi_stopniN =53 |uchodzi_minutN =03 |uchodzi_sekundN =18 |
|||
⚫ | |||
|uchodzi_stopniE =16 |uchodzi_minutE =43 |uchodzi_sekundE =33 |
|||
|kod statystyczny = |
|||
| |
|źródło: miejsce = jez. [[Wierzchowo (jezioro)|Wierzchowo]] |
||
| źródło_wysokość = 139,0 m n.p.m. |
|||
|źródło: wysokość = 139,0 m n.p.m. |
|||
|źródło_stopniN = |źródło_minutN = |źródło_sekundN = |
|||
|źródło: współrzędne = 53°51'03"N 16°40'13"E |
|||
|źródło_stopniE = |źródło_minutE = |źródło_sekundE = |
|||
| |
|ujście: recypient = [[Noteć]] |
||
⚫ | |||
| pow_dorzecza = |
|||
| |
|ujście: wysokość = ok. 48 m n.p.m. |
||
|ujście: współrzędne = 53°03'18″N 16°43'35″E |
|||
| średni_przepływ = 27,2 |
|||
|kod mapy = PL-ZP |
|||
⚫ | |||
|mapa = |
|||
| rzeki_kontynent = Rzeki Polski |
|||
| |
|opis mapy = |
||
|szlak = |
|||
|commons = Category:Gwda |
|||
}} |
}} |
||
'''Gwda''' – [[rzeka]] na [[Pojezierze Południowopomorskie|Pojezierzu Południowopomorskim]], w wydzielonej [[Dolina Gwdy|Dolinie Gwdy]] |
'''Gwda''' – [[rzeka]] na [[Pojezierze Południowopomorskie|Pojezierzu Południowopomorskim]], w wydzielonej [[Dolina Gwdy|Dolinie Gwdy]]; prawy dopływ [[Noteć|Noteci]]. Długość rzeki wynosi 145,1 km, a powierzchnia jej dorzecza 4943 km²<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.poznan.wios.gov.pl/monitoring-srodowiska/publikacje/raport2003/rzeki.pdf | tytuł = Stan czystości rzek| nazwisko = | imię = | autor = WIOŚ| autor link = IOŚ| data = | rok = 2003 | miesiąc = | praca = | opublikowany = | oznaczenie = | strony = | data dostępu = 2016-11-14}}</ref>. |
||
Od jeziora |
Od jeziora [[Wierzchowo (jezioro)|Wierzchowo]] aż do [[Ujście (miasto)|Ujścia]] przez rzekę prowadzi [[szlak kajakowy]]. |
||
Fragment rzeki jest objęty [[rezerwat przyrody Dolina Gwdy|rezerwatem Dolina Gwdy]]. |
Fragment rzeki jest objęty [[rezerwat przyrody Dolina Gwdy|rezerwatem Dolina Gwdy]]. |
||
== Przebieg == |
== Przebieg == |
||
Gwda wypływa z południowego brzegu jeziora [[Wierzchowo (jezioro)|Wierzchowo]] (mezoregion [[Dolina Gwdy]]). Jezioro to ma tylko 2 nazwane dopływy: [[Strużka (dopływ Gwdy)|Strużka]] oraz [[Bielec (dopływ Gwdy)|Bielec]]. Nie wyróżnia się obecnie jednego obszaru źródłowego Gwdy. Do 1945 |
Gwda wypływa z południowego brzegu jeziora [[Wierzchowo (jezioro)|Wierzchowo]] (mezoregion [[Dolina Gwdy]]). Jezioro to ma tylko 2 nazwane dopływy: [[Strużka (dopływ Gwdy)|Strużka]] oraz [[Bielec (dopływ Gwdy)|Bielec]]. Nie wyróżnia się obecnie jednego obszaru źródłowego Gwdy. Do 1945 za [[obszar źródliskowy]] Gwdy uznawano teren przy osadzie [[Kamienna (województwo zachodniopomorskie)|Kamienna]] ([[Biały Bór (gmina)|gmina Biały Bór]])<ref>[http://mapy.amzp.pl/tk25_list.cgi?show=2166;sort=w Arkusz 2166 Kasimirshof]. W: ''Topografische Karten (Meßtischblätter) 1:25 000''. Reichsamt für Landesaufnahme, 1928.</ref>. Jednak obszar ten nie został wyróżniony przez Zakład Hydrografii i Morfologii Koryt Rzecznych [[Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej|IMGW]], a został zakwalifikowany do zlewni [[Bielec (dopływ Gwdy)|Bielca]] (o większych przepływach)<ref>{{cytuj książkę|autor=Zakład Hydrografii i Morfologii Koryt Rzecznych IMGW|tytuł=Rastrowa Mapa Podziału Hydrograficznego Polski|wydawca=Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej|data=2007-10|rozdział=Arkusz N-33-82-B|data dostępu=2013-06-28|url=http://mapa.kzgw.gov.pl/panel/index.php?action=download&m=36b36d3561d022c42b8d29dd8f7d4dbe}}</ref>. |
||
Z jeziora |
Z jeziora Wierzchowo, rzeka płynie na południe przy południowej części wsi [[Stare Wierzchowo]]. Następnie dalej na południe do jeziora [[Smolęsko]]. Wypływa od południowego brzegu i biegnie w kierunku południowym. Dalej przepływa przez zachodnią część wsi [[Spore (wieś)|Spore]]. Stąd dalej na południe, gdzie wpada do północno-zachodniej zatoki jeziora [[Wielimie]]. W pobliżu [[Gwda Mała|Gwdy Małej]] wpada do rzeki jej odnoga, [[Dołga]] (przepływająca m.in. przez [[Dołgie Jezioro (gmina Szczecinek)|Dołgie Jezioro]]). Następnie nad Gwdą prowadzą [[Droga krajowa nr 20 (Polska)|droga krajowa nr 20]] oraz tory [[Linia kolejowa nr 405|linii kolejowej Szczecinek–Miastko–Słupsk]], a ok. 2,5 km na południe – [[linia kolejowa nr 210|linia kolejową Szczecinek–Czarne–Chojnice]]. W okolicach [[Lubnica (województwo wielkopolskie)|Lubnicy]] wpada do niej największy jej dopływ, [[Czernica (dopływ Gwdy)|Czernica]] i aż do [[Lędyczek|Lędyczka]] rzeka wyznacza granicę pomiędzy województwami [[województwo wielkopolskie|wielkopolskim]] i [[województwo pomorskie|pomorskim]]. Następnie płynie wzdłuż dróg krajowych [[Droga krajowa nr 22 (Polska)|nr 22]] i [[Droga krajowa nr 11 (Polska)|nr 11]], omijając [[Jastrowie]] oraz [[Tarnówka (wieś w powiecie złotowskim)|Tarnówkę]]. Kolejno przepływa przez [[Płytnica (powiat złotowski)|Płytnicę]], a ok. 9 km na południe przez [[Piła (miasto)|Piłę]]. W [[Ujście (miasto)|Ujściu]] wpada do [[Noteć|Noteci]]. |
||
Średni przepływ rzeki w Pile wynosi 27 m³/s |
Średni przepływ rzeki w Pile wynosi 27 m³/s<ref>{{Cytuj | url=http://monitor.pogodynka.pl/hydro/map#/Notec/153160180 | tytuł=Index<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=monitor.pogodynka.pl | język=en | data dostępu=2017-11-23}}</ref>. Gwda wpada do mniejszej w tym miejscu Noteci – średni przepływ w [[Ujście (miasto)|Ujściu]] po połączeniu rzek to 44 m³/s<ref>{{Cytuj | url=http://monitor.pogodynka.pl/hydro/map#/Notec/153160170 | tytuł=Index<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=monitor.pogodynka.pl | język=en | data dostępu=2017-11-23}}</ref>. |
||
== Jakość wód == |
== Jakość wód == |
||
⚫ | Według danych [[monitoring jakości wód|oceny stanu wód]] Gwdy z 2010 wykonanej dla części do wpływu do jeziora [[Wielimie]] określono [[wskaźniki jakości wód|II klasę elementów biologicznych]], I klasę elementów hydromorfologicznych, II klasę elementów fizykochemicznych<ref>04.2 Rzeki. W: ''[http://www.wios.szczecin.pl/bip/chapter_16003.asp?soid=99D70A4564AB4E138390A7E3E22F9B65 Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach 2010-2011]''. WIOŚ Szczecin, 2013-01-10, s. 56</ref>. |
||
Według danych [[monitoring stanu czystości rzek|oceny stanu wód]] Gwdy z 2010 wykonanej dla części do wpływu do jeziora |
|||
⚫ | [[Wielimie]] określono |
||
== Hydronimia == |
== Hydronimia == |
||
W polskiej publikacji z 1926 |
W polskiej publikacji z 1926 przedstawiono nazwy rzeki: ''Chuda'', ''Chudda'', ''Kudda'', ''Kudowa'', ''Gwda'', ''Wda'', ''Gda'', ''Gwida'', ''Gnida'', ''Głda'', ''Falin'', ''Walin'', ''Walni'', ''Valim'', ''Küddow'', ''Kida''<ref>[http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=24020 Krajna i Nakło : studja i rozprawy wydane z okazji pięćdziesięciolecia gimnazjum imienia Bolesława Krzywoustego w Nakle]. Nakło; Wyrzysk: 1926. s. 7</ref>. Na polskiej mapie wojskowej z 1936 przy oznaczeniu rzeki podano polski [[egzonim]] ''Głda''<ref>[http://polski.mapywig.org/viewpage.php?page_id=5 Arkusz 43 Bydgoszcz]. ''Mapa operacyjna 1:300 000''. Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa: 1936.</ref>. |
||
Do 1945 |
Do 1945 poprzednią niemiecką nazwą rzeki była ''Küddow''<ref>[http://mapy.amzp.pl/tk25_list.cgi?show=2766;sort=w Arkusz 2766 Lebehnke]. W: ''Topografische Karten (Meßtischblätter) 1:25 000''. Reichsamt für Landesaufnahme, 1938.</ref>. W 1949 ustalono urzędowo polską nazwę ''Gwda''<ref>Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. ({{Monitor Polski|1949|17|225}}, s. 7)</ref>. |
||
== Zagospodarowanie == |
== Zagospodarowanie == |
||
Elektrownie wodne na Gwdzie: |
[[Mała elektrownia wodna|Elektrownie wodne]] na Gwdzie: |
||
* |
* „Podgaje” – w [[Podgaje (województwo wielkopolskie)|Podgajach]] |
||
* |
* „Jastrowie” – w [[Jastrowie|Jastrowiu]] |
||
* |
* „Ptusza” – w [[Ptusza (wieś)|Ptuszy]] |
||
* |
* „Tarnowski Młyn” – w [[Tarnówka (wieś w powiecie złotowskim)|Tarnówce]] |
||
* |
* „Dobrzyca” – w [[Dobrzyca (powiat pilski)|Dobrzycy]] |
||
* |
* „Koszyce” – w [[Piła (miasto)|Pile]]-[[Koszyce (Piła)|Koszycach]] |
||
* „Byszki” – w [[Byszki (powiat pilski)|Byszkach]] |
|||
== |
== Galeria == |
||
<gallery widths="250" heights="200" perrow="4" style="text-align: center"> |
|||
{{Zobacz też|Dorzecze Odry}} |
|||
Rzeka Gwda w miejscowosci Gwda Wielka - panoramio.jpg|Gwda w [[Gwda Wielka|Gwdzie Wielkiej]] |
|||
Most na Gwdzie w Lędyczku - panoramio.jpg|Most w [[Lędyczek|Lędyczku]] |
|||
Gwda10rg.jpg|[[Meander (geografia)|Meandry]] Gwdy |
|||
Ujście Gwdy z jez. Wierzchowo.jpg|Ujście Gwdy z jeziora [[Wierzchowo (jezioro)|Wierzchowo]] |
|||
</gallery> |
|||
== Zobacz też == |
|||
* [[rzeki w Polsce]] |
|||
* [[dorzecze Odry]] |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
== Linki zewnętrzne == |
|||
⚫ | |||
* {{SgKP|II|922}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
⚫ | |||
[[Kategoria:Rzeki w Polsce]] |
[[Kategoria:Rzeki w Polsce]] |
Aktualna wersja na dzień 18:53, 19 wrz 2024
Gwda w Pile (Wyspa Gardolinka) | |
Kontynent | |
---|---|
Państwo | |
Rzeka | |
Długość | 145 km |
Średni przepływ |
27,2 m³/s (Piła) |
Źródło | |
Miejsce | jez. Wierzchowo |
Wysokość |
139,0 m n.p.m. |
Współrzędne | |
Ujście | |
Recypient | Noteć |
Miejsce |
miasto Ujście |
Wysokość |
ok. 48 m n.p.m. |
Współrzędne | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego |
Gwda – rzeka na Pojezierzu Południowopomorskim, w wydzielonej Dolinie Gwdy; prawy dopływ Noteci. Długość rzeki wynosi 145,1 km, a powierzchnia jej dorzecza 4943 km²[1].
Od jeziora Wierzchowo aż do Ujścia przez rzekę prowadzi szlak kajakowy.
Fragment rzeki jest objęty rezerwatem Dolina Gwdy.
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]Gwda wypływa z południowego brzegu jeziora Wierzchowo (mezoregion Dolina Gwdy). Jezioro to ma tylko 2 nazwane dopływy: Strużka oraz Bielec. Nie wyróżnia się obecnie jednego obszaru źródłowego Gwdy. Do 1945 za obszar źródliskowy Gwdy uznawano teren przy osadzie Kamienna (gmina Biały Bór)[2]. Jednak obszar ten nie został wyróżniony przez Zakład Hydrografii i Morfologii Koryt Rzecznych IMGW, a został zakwalifikowany do zlewni Bielca (o większych przepływach)[3].
Z jeziora Wierzchowo, rzeka płynie na południe przy południowej części wsi Stare Wierzchowo. Następnie dalej na południe do jeziora Smolęsko. Wypływa od południowego brzegu i biegnie w kierunku południowym. Dalej przepływa przez zachodnią część wsi Spore. Stąd dalej na południe, gdzie wpada do północno-zachodniej zatoki jeziora Wielimie. W pobliżu Gwdy Małej wpada do rzeki jej odnoga, Dołga (przepływająca m.in. przez Dołgie Jezioro). Następnie nad Gwdą prowadzą droga krajowa nr 20 oraz tory linii kolejowej Szczecinek–Miastko–Słupsk, a ok. 2,5 km na południe – linia kolejową Szczecinek–Czarne–Chojnice. W okolicach Lubnicy wpada do niej największy jej dopływ, Czernica i aż do Lędyczka rzeka wyznacza granicę pomiędzy województwami wielkopolskim i pomorskim. Następnie płynie wzdłuż dróg krajowych nr 22 i nr 11, omijając Jastrowie oraz Tarnówkę. Kolejno przepływa przez Płytnicę, a ok. 9 km na południe przez Piłę. W Ujściu wpada do Noteci.
Średni przepływ rzeki w Pile wynosi 27 m³/s[4]. Gwda wpada do mniejszej w tym miejscu Noteci – średni przepływ w Ujściu po połączeniu rzek to 44 m³/s[5].
Jakość wód
[edytuj | edytuj kod]Według danych oceny stanu wód Gwdy z 2010 wykonanej dla części do wpływu do jeziora Wielimie określono II klasę elementów biologicznych, I klasę elementów hydromorfologicznych, II klasę elementów fizykochemicznych[6].
Hydronimia
[edytuj | edytuj kod]W polskiej publikacji z 1926 przedstawiono nazwy rzeki: Chuda, Chudda, Kudda, Kudowa, Gwda, Wda, Gda, Gwida, Gnida, Głda, Falin, Walin, Walni, Valim, Küddow, Kida[7]. Na polskiej mapie wojskowej z 1936 przy oznaczeniu rzeki podano polski egzonim Głda[8].
Do 1945 poprzednią niemiecką nazwą rzeki była Küddow[9]. W 1949 ustalono urzędowo polską nazwę Gwda[10].
Zagospodarowanie
[edytuj | edytuj kod]Elektrownie wodne na Gwdzie:
- „Podgaje” – w Podgajach
- „Jastrowie” – w Jastrowiu
- „Ptusza” – w Ptuszy
- „Tarnowski Młyn” – w Tarnówce
- „Dobrzyca” – w Dobrzycy
- „Koszyce” – w Pile-Koszycach
- „Byszki” – w Byszkach
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Gwda w Gwdzie Wielkiej
-
Most w Lędyczku
-
Meandry Gwdy
-
Ujście Gwdy z jeziora Wierzchowo
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ WIOŚ: Stan czystości rzek. 2003. [dostęp 2016-11-14].
- ↑ Arkusz 2166 Kasimirshof. W: Topografische Karten (Meßtischblätter) 1:25 000. Reichsamt für Landesaufnahme, 1928.
- ↑ Arkusz N-33-82-B. W: Zakład Hydrografii i Morfologii Koryt Rzecznych IMGW: Rastrowa Mapa Podziału Hydrograficznego Polski. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, 2007-10. [dostęp 2013-06-28].
- ↑ Index [online], monitor.pogodynka.pl [dostęp 2017-11-23] (ang.).
- ↑ Index [online], monitor.pogodynka.pl [dostęp 2017-11-23] (ang.).
- ↑ 04.2 Rzeki. W: Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach 2010-2011. WIOŚ Szczecin, 2013-01-10, s. 56
- ↑ Krajna i Nakło : studja i rozprawy wydane z okazji pięćdziesięciolecia gimnazjum imienia Bolesława Krzywoustego w Nakle. Nakło; Wyrzysk: 1926. s. 7
- ↑ Arkusz 43 Bydgoszcz. Mapa operacyjna 1:300 000. Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa: 1936.
- ↑ Arkusz 2766 Lebehnke. W: Topografische Karten (Meßtischblätter) 1:25 000. Reichsamt für Landesaufnahme, 1938.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. (M.P. z 1949 r. nr 17, poz. 225, s. 7)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Gwda, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 922 .