Mistrzostwa Armenii w piłce nożnej mężczyzn

Mistrzostwa Armenii w piłce nożnej mężczyzn (orm. Հայաստանի տղամարդկանց ֆուտբոլի առաջնություն, Hajastani tghamardkanc’ futboli arradżnut’jun) – rozgrywki piłkarskie, prowadzone cyklicznie – corocznie lub co sezonowo (na przełomie dwóch lat kalendarzowych) – mające na celu wyłonienie najlepszej męskiej drużyny w Armenii.

Mistrzostwa Armenii w piłce nożnej oficjalne rozgrywane są od 1992 roku. Obecnie rozgrywki odbywają się w wielopoziomowych ligach: Barcragujn chumb, Araczin chumb, Jerkrord chumb oraz niższych klasach regionalnych.

Po rewolucji październikowej 1917 w Rosji na Armenię z zachodu i wschodu napadli Turcy. W 1920 roku Turcja zajęła większość jej terytorium, bolszewicy wcielili pozostałą część do Związku Radzieckiego. 29 listopada 1920 została utworzona Armeńska SRR, która była częścią państwa radzieckiego przed powstaniem ZSRR 30 grudnia 1922, od 12 marca 1922 razem z Gruzją i Azerbejdżannem wchodziła w skład ZSRR jako część Zakaukaskiej Federacyjnej SRR, a 5 grudnia 1936 weszła w skład ZSRR bezpośrednio.

Pierwsza edycja mistrzostw Zakaukaskiej FSRR startowała w sezonie 1924, w której 3 drużyny z republik zakaukaskich walczyły o tytuł mistrza. Jednak w pierwszej edycji mistrz nie został wyłoniony. W kolejnych dwóch edycja 1926 i 1927 reprezentacja Azerbejdżańskiej SRR zdobyła mistrzostwo Zakaukaskiej FSRR. Następnie rozgrywki z przerwami organizowane były do 1935 roku.

W 1925 ormiańscy uchodźcy z Turcji założyli w Erywaniu pierwszy na terenie Armenii klub piłkarski Nairi, w 1934 roku w Giumri powstał Karmir Drosz, a potem następne. W 1934 po raz pierwszy startowały mistrzostwa wśród klubów. Potem od 1936 mistrzostwa Armeńskiej SRR rozgrywane spośród drużyn towarzystw sportowych pomiędzy ormiańskimi zespołami, które nie uczestniczyli w rozgrywkach Mistrzostw ZSRR. W sezonie 1941 mistrzostwa Armeńskiej SRR zostały zawieszone tak jak w końcu czerwca nastąpiła okupacja niemiecka. W 1945 ponownie startują mistrzostwa Armeńskiej SRR. W latach 1990–1991 mistrzem Armeńskiej SRR zostawał klub, który zwyciężał w Drugiej Niższej Ligie, strefie 2 (ormiańskiej) Mistrzostw ZSRR. To nie były pełnowartościowe mistrzostwa tak jak najlepsze kluby kraju uczestniczyły w mistrzostwach ZSRR.

W lipcu 1990 Armenia ogłosiła niepodległość, potwierdzoną w referendum 21 września 1991.

Po założeniu ormiańskiej federacji piłkarskiej – HFF w 1992 roku, rozpoczął się proces zorganizowania pierwszych rozgrywek o mistrzostwo Armenii. W sezonie 1992 startowała pierwsza edycja rozgrywek o mistrzostwo kraju^[1]. W Barcragujn chumb (Wyższa Liga) 24 drużyn walczyło systemem ligowym w dwóch grupach o tytuł mistrza kraju. W drugiej rundzie po 6 najlepszych zespołów zmagały się w grupie mistrzowskiej. Szirak Giumri i Homenetmen Erywań ex aequo zostali mistrzami Armenii.

Nieoficjalne:

Oficjalne:

Sezon K T Mistrz Wicemistrz III miejsce Br. Król strzelców Uwagi Barcr chumb (arm. Բարձր Խումբ) 1992     1 Szirak Giumri Homenetmen Erywań Bananc Kotajk 38 Wage Dżagmurian (Ararat Erywań) 24 klubów, 2 rundy 1993     1 Ararat Erywań Szirak Giumri Bananc Kotajk 26 Andranik Howsepian (Bananc) Gegam Hoganessjan (Homenetmen) 15 klubów 1994     2 Szirak Giumri AOSS Erywań Ararat Erywań 39 Arsen Awetisjan (AOSS Erywań) 15 klubów 19951     - - - 12 Arsen Awetisjan (Homenetmen Erywań) nie wyłoniono mistrza - Szirak Giumri i Ararat Erywań zwyciężyli w swoich grupach; 12 klubów 1995/96     2 Pjunik Erywań Szirak Giumri Jerewan FA 28 Araik Adamian (Szirak Giumri) 12 klubów 1996/97     3 Pjunik Erywań Ararat Erywań Jerewan FA 24 Arsen Awetisjan (Pjunik Erywań) 12 klubów 19972     1 Jerewan FA Szirak Giumri Erebuni-Homenmen Erywań 18 Artur Petrosjan (Szirak Giumri) 10 klubów 1998     1 Spartak Erywań Szirak Giumri Jerewan FA 20 Ara Hakopian (Dwin Artaszat) 9 klubów, 2 rundy 1999     3 Szirak Giumri Ararat Erywań Spartak Erywań 21 Szirak Sarikian (Spartak Erywań) 9 klubów 2000     2 Spartak Erywań Ararat Erywań Szirak Giumri 21 Ara Hakopian (Spartak Erywań) 8 klubów 2001     1 Pjunik Erywań Zwartnoc-AAL Erywań Spartak Erywań 21 Arman Karamian (Pjunik Erywań) 12 klubów 2002     2 Pjunik Erywań Szirak Giumri Bananc Erywań 36 Arman Karamian (Pjunik Erywań) 12 klubów 2003     3 Pjunik Erywań Bananc Erywań Szirak Giumri 45 Ara Hakopian (Bananc Erywań) 8 klubów 2004     4 Pjunik Erywań Mika Asztarak Bananc Erywań 21 Edgar Manuczarian (Pjunik Erywań) Galust Petrosjan (Pjunik Erywań) 8 klubów 2005     5 Pjunik Erywań Mika Asztarak Bananc Erywań 18 Nszan Erzrumian (Kilikia Erywań) 9 klubów, 2 rundy 2006     6 Pjunik Erywań Bananc Erywań Mika Asztarak 25 Ara Hakopian (Bananc Erywań) 8 klubów 2007     7 Pjunik Erywań Bananc Erywań Mika Asztarak 22 Marcos Pizzelli (Ararat Erywań) 8 klubów 2008     8 Pjunik Erywań Ararat Erywań Gandzasar Kapan 17 Marcos Pizzelli (Ararat Erywań) 8 klubów 2009     9 Pjunik Erywań Mika Asztarak Uliss Erywań 15 Artur Koczarian (Uliss Erywań) 8 klubów 2010     10 Pjunik Erywań Bananc Erywań Uliss Erywań 16 Gework Ghazarian (Pjunik Erywań) 8 klubów 2011     1 Uliss Erywań Gandzasar Kapan Pjunik Erywań 16 Bruno Correa (Bananc Erywań) 8 klubów 2012/13     4 Szirak Giumri Mika Erywań Gandzasar Kapan 21 Norajr Giozalian (Impuls Diliżan) 8 klubów 2013/14     1 Bananc Erywań Szirak Giumri Mika Erywań 17 Mihran Manasian (Alaszkert Martuni) 8 klubów 2014/15     11 Pjunik Erywań Uliss Erywań Szirak Giumri 21 Jean-Jacques Bougouhi (Szirak), Cesar Romero (Pjunik Erywań) 8 klubów 2015/16     1 Alaszkert Erywań Szirak Giumri Pjunik Erywań 16 Héber (Alaszkert Erywań), Mihran Manasian (Alaszkert) 8 klubów 2016/17     2 Alaszkert Erywań Gandzasar Kapan Szirak Giumri 13 Artak Jedigarian (Alaszkert), Mihran Manasian (Alaszkert) 6 klubów 2017/18     3 Alaszkert Erywań Bananc Erywań Gandzasar Kapan 12 Gegam Harutiunian (Gandzasar), Artak Jedigarian (Alaszkert) 6 klubów 2018/19     1 Ararat-Armenia Erywań Pjunik Erywań Bananc Erywań 17 Jonel Désiré (Lori Wanadzor) 9 klubów 2019/20     2 Ararat-Armenia Erywań Noah Erywań Alaszkert Erywań 23 Mory Koné (Szirak Giumri) 10 klubów 2020/21     4 Alaszkert Erywań Noah Erywań Urartu Erywań 10 Yusuf Otubanjo (Ararat-Armenia Erywań) 10 klubów 2021/22     12 Pjunik Erywań Ararat-Armenia Erywań Alaszkert Erywań 22 Serges Déblé (Ararat-Armenia Erywań) 10 klubów 2022/23     2 Urartu Erywań Pjunik Erywań Ararat-Armenia Erywań 17 Luka Juričić (Pjunik Erywań) Yusuf Otubanjo (Pjunik Erywań) 10 klubów 2023/24     13 Pjunik Erywań Noah Erywań Ararat-Armenia Erywań 23 Artur Miranyan(inne języki) (Noah Erywań) 10 klubów

W dotychczasowej historii Mistrzostw Armenii na podium oficjalnie stawało w sumie 16 drużyn. Liderem klasyfikacji jest Pjunik Erywań, który zdobył 13 tytułów mistrzowskich.

Stan na po zakończeniu sezonu 2023/2024.

Szirak Giumri

Kilikia Erywań, Spartak Erywań, Alaszkert Erywań, Bananc Erywań, Ararat Erywań, Uliss Erywań, Jerewan FA

Piunik Erywań

Lokalizacja drużyn mistrzowskich
10 i więcej mistrzostw Armenii

Lp.	Klub	Miejsca na podium			Zwycięskie sezony
1.	Piunik Erywań	13	2	2	2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2014/15, 2021/22, 2023/24
2.	Szirak Giumri	4	7	5	1992, 1994, 1999, 2012/13
3.	Alaszkert Erywań	4	0	2	2015/16, 2016/17, 2017/18, 2020/21
4.	Kilikia Erywań	3	1	0	1992, 1995/96, 1996/97
5.	Urartu Erywań	2	5	5	2013/14, 2022/23
6.	Ararat-Armenia Erywań	2	1	2	2018/19, 2019/20
7.	Spartak Erywań	2	0	2	1998, 2000
8.	Ararat Erywań	1	4	2	1993
9.	Uliss Erywań	1	2	2	2011
10.	Jerewan FA	1	0	3	1997
11.	Mika Asztarak	0	4	3
12.	Noah Erywań	0	3	0
13.	Gandzasar Kapan	0	2	3
14.	Zwartnoc-AAL Erywań	0	1	0
15.	Bananc Kotajk	0	0	2
16.	Erebuni-Homenmen Erywań	0	0	1

Siedziby klubów: Stan na po zakończeniu sezonu 2023/2024.

Są 43 zespołów, które wzięli udział w 34 sezonach Mistrzostw Armenii, które były prowadzone od 1992 aż do sezonu 2024/25 łącznie^[2].

Pogrubione zespoły biorące udział w sezonie 2024/25.

• 33 razy: Szirak Giumri
• 32 razy: Ararat Erywań
• 27 razy: Urartu Erywań
• 24 razy: Piunik Erywań
• 21 razy: Gandzasar Kapan
• 18 razy: Mika Erywań
• 17 razy: Kilikia Erywań
• 15 razy: Ulis Erywań
• 13 razy: Alaszkert Erywań
• 12 razy: Kotajk Abowian, Karabach Stepanakert, Spartak Erywań
• 9 razy: Erebuni Erywań
• 8 razy: Lori Wanadzor
• 7 razy: Ararat-Armenia Erywań, Jerewan FA
• 6 razy: Wan Erywań, Noah Erywań
• 5 razy: BKMA Erywań, Impuls Diliżan, Wan Czarencawan
• 4 razy: Arabkir Erywań, Aznawur Nojemberian, Zankezour Goris, Zwartnoc-AAL Erywań
• 3 razy: Aragac Giumri, BMA-Araj Eczmiadzyn, Dwin Artaszat, Nairi Erywań
• 2 razy: Malatia Erywań, West Armenia
• 1 raz: Achtamar Sewan, Araks Ararat, Araks Armawir, Debed Aławerdy, Dinamo Erywań, Kilikia Erywań (1992), Nig Aparan, Norawank Wajk, Sewan, Szengawit Erywań, Zorawan Jegward.

• Tabela wszech czasów mistrzostw Armenii w piłce nożnej
• Barcragujn chumb
• Puchar Armenii

• Oficjalna strona Barcragujn chumb (orm. • ros. • ang.)
• Liga Armeńska, [w:] baza Soccerway (liga) [dostęp 2021-01-02] .
• Oficjalna strona HFF (orm. • ros. • ang.)
• Archiwum wyników meczów i tabel w bazie RSSSF (ang.)