Autostrady w Czechach

Od 1 stycznia 2016 w Czechach funkcjonuje wyłącznie sieć autostrad (czes. Dálnice, skrót od słów dálková silnice), bowiem tego dnia w czeskim prawodawstwie przestało istnieć pojęcie "droga ekspresowa" (czes. Rychlostní silnice)^[1]. W zamian pojawił się termin "droga dla pojazdów samochodowych" (czes. Silnice pro motorová vozidla)^[2], a dotychczasowe drogi ekspresowe zostały przydzielone do jednej z tych dwóch klas dróg^[3]. Zdecydowanej większości odcinków dróg ekspresowych nadano status autostrady, zaś pozostałą część z nich - posiadającą najniższe parametry techniczne - oznaczono, jako drogi dla pojazdów samochodowych (drogi dwujezdniowe I klasy).

Maksymalna dopuszczalna prędkość na czeskich autostradach dla samochodów osobowych, motocykli, autobusów i samochodów ciężarowych o dmc. do 3,5 t wynosi 130 km/h z zastrzeżeniem, że na odcinkach przebiegających przez teren miast obowiązuje ograniczenie do 80 km/h. Maksymalna dopuszczalna prędkość na czeskich autostradach dla samochodów ciężarowych o dmc. powyżej 3,5 t wynosi zawsze 80 km/h^[4].

Według stanu na 1 stycznia 2016 całkowita długość autostrad w tym państwie wynosi 1212 km^[5], a kolejnych 56 km jest w trakcie budowy. Docelowa sieć dróg tego typu w Republice Czeskiej ma liczyć 2078 km.

Zarządcą sieci autostrad w Czechach jest Dyrekcja Dróg Ekspresowych i Autostrad (czes. Ředitelství silnic a dálnic, w skrócie ŘSD) – utworzone 1 stycznia 1997 przedsiębiorstwo użyteczności publicznej, podlegające Ministerstwu Transportu Czech.

Od 1 stycznia 1995 przejazd czeskimi autostradami - z wyjątkiem niewielkich odcinków - niemal każdym pojazdem samochodowym o dmc. do 3,5 t jest płatny (czes. časový poplatek), poprzez nabycie, odpowiednie wypełnienie i naklejenie winiety (dwuczęściowego kuponu). Cena zakupu winiety zależy od długości okresu jej ważności (stan na 1 stycznia 2017)^[6]:

• winieta 10-dniowa (D): cena zakupu – 310 koron czeskich,
• winieta 1-miesięczna (M): cena zakupu – 440 koron czeskich,
• winieta całoroczna (R): cena zakupu – 1500 koron czeskich.

Winiety (czes. dálniční známka lub dálniční kupón) są sprzedawane w czeskich urzędach pocztowych, na większych stacjach benzynowych (również tych, zlokalizowanych w państwach sąsiadujących z Czechami), w punktach handlowych na dawnych drogowych przejściach granicznych oraz innych miejscach świadczących usługi dla kierowców^[7]. Można je nabyć również za pośrednictwem stron lub serwisów internetowych. Punkty sprzedaży są oznaczone specjalną nalepką, a na terytorium Republiki Czeskiej winiety mogą być sprzedawane jedynie za ceny nominalne, określone w rozporządzeniu czeskiego rządu^[8].

Winietę należy zakupić, wypełnić i nakleić przed wjazdem na płatny odcinek drogi. Na jej obu częściach trzeba czytelnie wpisać numer rejestracyjny pojazdu (długopisem lub nieścieralnym atramentem). Pierwszą część winiety należy nakleić na wewnętrznej stronie przedniej szyby, w prawym dolnym rogu (patrząc od wnętrza auta), tak aby była dobrze widoczna z zewnątrz pojazdu, a drugą część (tzw. kupon kontrolny) zachować do kontroli (podczas kontroli dokumentów przez upoważnionych funkcjonariuszy kupon kontrolny trzeba okazywać wraz z dowodem rejestracyjnym pojazdu). Zarówno winieta, jak i jej kupon kontrolny mają nadrukowany indywidualny numer seryjny oraz hologram, co ma utrudnić ich fałszowanie. Winieta, która nie została przyklejona do szyby, nie posiada kuponu kontrolnego oraz wpisanych numerów rejestracyjnych jest nieważna. Brak winiety karany jest mandatem w wysokości 5 000 koron czeskich płatnym gotówką u policjanta oraz grzywną do 100 000 koron czeskich, jeśli dojdzie do postępowania administracyjnego^[9]. Mandat grozi również za posiadanie na szybie więcej niż jednej, aktualnej czeskiej winiety^[10]. Odklejenie winiety z szyby powoduje jej uszkodzenie, w związku z czym nie nadaje się już ona do ponownego użycia (dodatkowe zabezpieczenie przed wykorzystaniem w więcej niż jednym pojeździe). W przypadku zmiany numerów rejestracyjnych samochodu kupon nie podlega zmianie (w razie kontroli należy przedstawić dokument potwierdzający zmianę numerów rejestracyjnych)^[8].

Bezpłatne odcinki autostrad to wyłącznie obwodnice niektórych, większych miast (m.in. Brna, Ostrawy, Mladej Boleslav i fragmentarycznie miejskiej obwodnicy Pragi)^[11].

Z opłat za użytkowanie autostrad zwolnione są motocykle^[7].

Od 2007 opłaty za przejazd autostradami w Czechach pojazdami o dmc. powyżej 3,5 t pobierane są przez system elektroniczny w postaci myta, który od stycznia 2010 obowiązuje wszystkie pojazdy powyżej 3,5 tony^[8]. Każdy pojazd opłacający myto musi posiadać elektroniczne urządzenie pokładowe, którego nie można przenieść na inny pojazd. Myto za płatny odcinek jest odczytywane po przejechaniu pojazdu pod zamontowaną nad drogą bramownicą. Koszt zależy od: typu pojazdu, liczby osi pojazdu, klasy emisji spalin pojazdu, długości przejechanego płatnego odcinka, a także dnia tygodnia. Myto się płaci za korzystanie z autostrad oraz wybranych i odpowiednio oznaczonych dróg I klasy^[12]. Płatne odcinki wskazuje znak drogowy "autostrada" na zielonym tle. Płatne odcinki na pozostałych drogach wskazuje dodatkowa tablica ("M")^[13].

Pojazdy o dmc. powyżej 3,5 t (oprócz autobusów) oraz pojazdy z przyczepami ważące powyżej 3,5 tony nie mogą poruszać się po autostradach, drogach dla pojazdów samochodowych oraz drogach pierwszej klasy w następujących godzinach:

• we wszystkie niedziele roku oraz w dni świąteczne — od 13:00 do 22:00;
• w okresie od 1 lipca do 31 sierpnia — w piątek od 17:00 do 21:00, w sobotę od 7:00 do 13:00;

Wyjątkiem od powyższej reguły są np. pojazdy przewożące żywe zwierzęta lub artykuły spożywcze szybko psujące się.

Autostrady
Oznaczenie	Nr drogi	Dł. całkowita[14]	Odcinki gotowe		W budowie
	D0	82 km	40 km	48,78%
	D1	376 km	352 km	93,62%	14 km
	D2	61 km	61 km	100%
	D3	175 km	42 km	24,00%	16 km
	D4	84 km	38 km	45,23%	5 km
	D5	151 km	151 km	100%
	D6	168 km	76 km	45,23%
	D7	78 km	35 km	44,87%	4 km
	D8	94 km	82 km	87,23%	13 km
	D10	71 km	71 km	100%
	D11	154 km	86 km	55,84%	4 km
	D35	174 km	62 km	35,63%
	D43	78 km	0 km	0%
	D46	38 km	38 km	100%
	D48	70 km	31 km	44,28%
	D49	59 km	0 km	0%
	D52	51 km	17 km	33,33%
	D55	101 km	18 km	17,82%
	D56	13 km	12 km	92,3%
Łącznie		2078 km	1212 km	58,33%	56 km

Numery autostrad pozostały bez zmian:

Numer	Przebieg
	Praga – Brno – Vyškov – Kromieryż – Przerów – Lipník nad Bečvou[a] – Ostrawa – Wierzniowice
	Brno – Brzecław
	Praga – Tabor – Czeskie Budziejowice – Dolní Třebonín proj. (R3)
	Praga – Pilzno – Rozvadov
	Praga – Roudnice nad Labem – Lovosice – Uście nad Łabą – Petrovice u Chabařovic
	Praga – Hradec Králové – Jaroměř proj. (R11)

Numer		Przebieg
Przed	Po
	MO	Praska obwodnica miejska
	D0	Wielka obwodnica praska
	D3	Dolní Třebonín — Dolní Dvořiště proj.
	D4	Praga — Przybram — Nová Hospoda
	D6	Praga — Karlowe Wary — Cheb
	D7	Praga — Slaný — Louny — Chomutov
	D10	Praga — Mladá Boleslav — Turnov
	D11	Jaroměř — Trutnov — Královec proj.
	D35	Gródek nad Nysą — Liberec — Turnov — Hradec Králové — Moravská Třebová — Mohelnice — Ołomuniec — Lipník nad Bečvou
	D43	Brno — Moravská Třebová
	D46	Vyškov — Ołomuniec
	D48	Bělotín — Frydek-Mistek — Czeski Cieszyn
	D49	Hulín — Zlin — Horní Lideč
	D52	Brno — Pohořelice — Mikulov proj.
	D55	Ołomuniec — Przerów — Kromieryż — Uherské Hradiště — Brzecław
	D56	Ostrawa — Frydek-Mistek
	I63	Bystřany — Řehlovice

• Autostrady w Czechach (ceskedalnice.cz) (cz. • ang. • niem.)