Oslany
Oslany - kościół pw. św. Stefana Króla | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Kraj | |||||
Powiat | |||||
Starosta |
František Priekala | ||||
Powierzchnia |
25,15[1] km² | ||||
Wysokość |
220 m n.p.m. | ||||
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||||
Nr kierunkowy |
046 | ||||
Kod pocztowy |
972 47 | ||||
Tablice rejestracyjne |
PD | ||||
Położenie na mapie kraju trenczyńskiego | |||||
Położenie na mapie Słowacji | |||||
48°37′53″N 18°28′28″E/48,631389 18,474444 | |||||
Strona internetowa |
Oslany – wieś (obec) w powiecie Prievidza w kraju trenczyńskim w zachodniej Słowacji. Powierzchnia 25,15 km², liczba ludności: 2362 (31 grudnia 2018).
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Wieś leży w południowej części powiatu Prievidza, na pograniczu trzech jednostek fizjograficznych: Kotliny Górnonitrzańskiej oraz grup górskich Ptacznik i Trybecz. Przepływa przez nią Osliansky potok, uchodzący na północny zachód od centrum Oslan do Nitry.
Oslany leżą w odległości 20 km na południowy zachód od powiatowej Prievidzy oraz 8 km na wschód od miasta Partizánske. Przez wieś biegnie droga krajowa nr 64 z Nitry do Prievidzy, zaś jej północno-zachodnim skrajem linia kolejowa Nové Zámky – Prievidza.
Wieś składa się z dwóch części: właściwych Oslan oraz położonego ok. 4 km na południowy wschód od ich centrum osiedla Oslany-Ľubianka. Uzupełnia je osada domków rekreacyjnych zwana Dúbravky.
Użytki rolne w granicach katastralnych wsi zajmują 484 ha - w większości są to łąki i pastwiska związane z produkcją zwierzęcą. 1375 ha zajmują lasy[4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza pisemna wzmianka o wsi pochodzi z 1254 r., kiedy wchodziła w skład komitatu tekowskiego. W XVI w. Oslany zyskały charakter niewielkiego, prywatnego miasteczka: posiadały szereg przywilejów, w tym na organizowanie cotygodniowych targów i czterech jarmarków rocznie. W 1663 r. zostało ono złupione przez Turków i zobowiązane do płacenia daniny. Gdy po pewnym czasie zaniechało tego, Turcy najechali je ponownie, paląc całą zabudowę i biorąc 200 mieszkańców w jasyr. W końcu XVII w. przeszło pod władzę Pálffych z Bojnic.
Z czasem Oslany się odbudowały, uzyskując w ciągu XVIII i XIX w. specyficzną małomiasteczkową zabudowę z centralnym rynkiem. Mieszkańcy zajmowali się głównie rolnictwem i hodowlą, ale także rzemiosłem, zwłaszcza sukiennictwem i wyrobem sit. W 1786 r. żyło tu 151 rzemieślników. W 1850 r. Oslany stały się siedzibą powiatu. W tym czasie funkcjonował w nich sąd powiatowy. W 1922 r. straciły swój status i zostały włączone do powiatu Prievidza. W latach 1949–1960 należały do efemerycznego powiatu Partizánske.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół katolicki pw. św. Stefana Króla. Powstał na miejscu pierwszej świątyni, istniejącej tu zapewne już w 1332 r. Wzniesiony w 1495 r., pierwotnie późnogotycki, został zbarokizowany w latach 1756-1768 i ponownie przebudowany z końcem XVIII w. Murowany, jednonawowy, z elipsowato zamkniętym prezbiterium, posiada od frontu osiowo usytuowaną masywną, wysoką na 35 m wieżę, nakrytą dachem czterospadowym. Wyposażenie wewnętrzne w większości z XVIII I XIX w. W ołtarzu gł. obraz przedstawiający patrona kościoła. Na chórze organy z lat 1958 – 1961. Z pierwotnego wyposażenia kościoła zachowała się rzeźba Madonny, z XV w.
- Rzeźby przed kościołem: kolumny z postaciami Niepokalanej Najświętszej Marii Panny (Immaculaty - kolumna maryjna) i św. Józefa, obie barokowo-klasycystyczne z drugiej połowy XVIII w.
- Kaplica pw. św. św. Cyryla i Metodego z 1923 r.
- Kaplica na cmentarzu, pw. Najświętszej Marii Panny z 1878 r.
- Kaplica pw. św. Floriana z 1924 r.
- Rzeźba św. Jana Nepomucena przed budynkiem plebanii.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 25,15S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Wg strony internetowej Oslan [1]
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Králik Ivan, Školna Peter, Štrba Jána i in.: Kremnické vrchy. Vtáčnik. Turistický sprievodca ČSSR, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1989, ISBN 80-7096-022-1, s. 278-279;
- Vtáčnik. Horná Nitra. Turistická mapa 1:50 000, 4. vydanie, VKÚ Harmanec 2010;
- Oficjalna strona Oslan [2]