Kuskusiec

Kuskusiec
	Ailurops
	Wagler, 1830
	; Kuskusiec niedźwiedzi (A. ursinus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Podrząd	workolotokształtne
Rodzina	pałankowate
Podrodzina	kuskuśce
Rodzaj	kuskusiec
	Typ nomenklatoryczny
	Phalangista ursina Temminck, 1824
Synonimy
	Ceonix Temminck, 1827; Ceonyx Agassiz, 1842; Eucuscus J.E. Gray, 1862; Aelurops Lydekker, 1888;
	Ceonix Temminck, 1827; Ceonyx Agassiz, 1842; Eucuscus J.E. Gray, 1862; Aelurops Lydekker, 1888;
Gatunki
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kuskusiec^[6] (Ailurops) – rodzaj ssaków z podrodziny kuskuśców (Ailuropinae) w obrębie rodziny pałankowatych (Phalangeridae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie na wyspach należących do Indonezji^[7]^[8]^[9].

Morfologia

Długość ciała 45–57 cm, długość ogona 35,5–58 cm; masa ciała 5–8 kg^[8]^[10].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1830 roku niemiecki przyrodnik Johann Georg Wagler w książce swojego autorstwa poświęconej historii naturalnej płazów, wraz z poprzedzającą klasyfikacją ssaków i ptaków^[1]. Wagler wymienił kilka gatunków – Phalangista ursina Temminck, 1824, Phalangista cavifrons Temminck, 1824 (= Didelphis orientalis Pallas, 1766), Phalangista maculata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803 i Phalangista chrysorrhos Temminck, 1824: (= Phalangista maculata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803) – z których gatunkiem typowym jest Phalangista ursina Temminck, 1824 (kuskusiec niedźwiedzi).

Etymologia

Ceonix (Ceonyx): gr. κεω keō ‘podzielić, rozszczepić’; ονυξ onux, ονυχος onukhos ‘pazur’^[11]. Gatunek typowy: Temminck wymienił kilka gatunków – Phalangista ursina Temminck, 1824, Phalangista cavifrons Temminck, 1824 (= Didelphis orientalis Pallas, 1766), Phalangista maculata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803 i Phalangista chrysorrhos Temminck, 1824:12 (= Phalangista maculata É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803) – z których gatunkiem typowym jest Phalangista ursina Temminck, 1824 (kuskusiec niedźwiedzi).
Ailurops (Aelurops): gr. αιλουρος ailouros ‘kot’; ωψ ōps, ωπος ōpos ‘twarz, oblicze’^[12].
Eucuscus: gr. ευ eu ‘ładny, piękny, dobry, typowy’; rodzaj Cuscus Illiger, 1811 (pałanka)^[13]. Gatunek typowy: Gray wymienił dwa gatunki – Phalangista ursina Temminck, 1824 i Cuscus brevicaudatus J.E. Gray, 1858 (= Phalangista (Pseudocheirus) nudicaudata Gould, 1850) – z których gatunkiem typowym jest Phalangista ursina Temminck, 1824.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[14]^[7]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[6]	Podgatunki^[8]^[7]^[10]	Rozmieszczenie geograficzne^[8]^[7]^[10]	Podstawowe wymiary^[8]^[10]^[d]	Status IUCN^[15]
Ailurops ursinus	(Temminck, 1824)	kuskusiec niedźwiedzi	3 podgatunki	Celebes i sąsiednie wyspy (Lembeh, Muna, Buton, Peleng, Wyspy Togian, prawdopodobnie Banggai); zakres wysokości: 0–1000 m n.p.m.	DC: 47–57 cm DO: 52–58 cm MC: 5–8 kg	VU
Ailurops melanotis	(O. Thomas, 1898)	kuskusiec reliktowy	gatunek monotypowy	Sangihe i Talaud	DC: około 45 cm DO: około 33 cm MC: brak danych	CR
Ailurops furvus	(G.S. Miller & Hollister, 1922)		gatunek monotypowy	góry w środkowym i południowo-zachodnim Celebesie; zakres wysokości: 800–2000 m n.p.m.	DC: 59–65 cm DO: 56–62 cm MC: około 10 kg	NE

Kategorie IUCN: VU – gatunek narażony, CR – gatunek krytycznie zagrożony; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

↑ Nowa nazwa dla Ceonix Temminck, 1827.
↑ Nieuzasadniona poprawka Ceonix Temminck, 1827.
↑ Nieuzasadniona poprawka Ailurops Wagler, 1830.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b J.J. Wagler: Natürliches System der Amphibien mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel: ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München: J. G. Cotta'schen Buchhandlung, 1830, s. 26. (niem.).
↑ C.J. Temminck: Monographie de mammalogie. Paris: 1824, s. 10. (fr.).
↑ Mammalia. W: L. Agassiz: Nomenclator zoologicus, continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842–1846, s. 6. (łac.).
↑ J.E. Gray. Additional observations on the genus Cuscus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 29, s. 316, 1816. (ang.).
↑ R. Lydekker. Note on the nomenclature of three genera of fossil Mammalia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 1 (5), s. 384, 1888. (ang.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 11. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 78. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e K. Helgen & S. Jackson: Family Phalangeridae (Cuscuses, Brush-tailed Possums and Scaly-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 485. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Ailurops. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
↑ ^a ^b ^c ^d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 54. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 168.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 86.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 274.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-02]. (ang.).
↑ Taxonomy: Ailurops – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-10]. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[1] Nowa nazwa dla Ceonix Temminck, 1827.

[4] Nieuzasadniona poprawka Ceonix Temminck, 1827.

[7] Nieuzasadniona poprawka Ailurops Wagler, 1830.

[18] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Wagler-2] J.J. Wagler: Natürliches System der Amphibien mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel: ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München: J. G. Cotta'schen Buchhandlung, 1830, s. 26. (niem.).

[Temminck-3] C.J. Temminck: Monographie de mammalogie. Paris: 1824, s. 10. (fr.).

[aga-5] Mammalia. W: L. Agassiz: Nomenclator zoologicus, continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842–1846, s. 6. (łac.).

[Gray-6] J.E. Gray. Additional observations on the genus Cuscus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 29, s. 316, 1816. (ang.).

[lyd-8] R. Lydekker. Note on the nomenclature of three genera of fossil Mammalia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 1 (5), s. 384, 1888. (ang.).

[Cichocki&inni-9] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 11. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 78. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Helgen&Jackson-11] K. Helgen & S. Jackson: Family Phalangeridae (Cuscuses, Brush-tailed Possums and Scaly-tailed Possum). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 485. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-12] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Ailurops. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].

[amw-13] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 54. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/176/mode/1up_168]-14] Palmer 1904 ↓, s. 168.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/94/mode/1up_86]-15] Palmer 1904 ↓, s. 86.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/282/mode/1up_274]-16] Palmer 1904 ↓, s. 274.

[mdd-17] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-02]. (ang.).

[19] Taxonomy: Ailurops – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-10]. (ang.).

[a]

[1]

[2]

[b]

[3]

[4]

[c]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[d]

[15]