BE1029574B1

BE1029574B1 - Een proces en apparaat voor het produceren van een continue stroom van ontkleurd wort

Info

Publication number: BE1029574B1
Application number: BE20215537A
Authority: BE
Inventors: Konstantin Bellut; Luciano Renato Horn; Silva Gabriel Gomes Da; Pierre Adam; Thiago Pedro Rosini; Gabriel Lengruber Carestiato
Original assignee: Anheuser Busch Inbev Sa
Priority date: 2021-07-09
Filing date: 2021-07-09
Publication date: 2023-02-06
Also published as: BR112023025898A2; WO2023281453A1; BE1029574A1

Abstract

De onderhavige uitvinding verschaft een werkwijze en een apparaat voor het behandelen van een continue stroom van een gekleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een continue stroom van ontkleurde wortvloeistof.

Description

Een proces en apparaat voor het produceren van een continue stroom van ontkleurd wort

Gebied van de uitvinding

De onderhavige uitvinding verschaft een proces en een apparaat voor het behandelen van een continue stroom van een gekleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een continue stroom van ontkleurde wortvloeistof. Een geconcentreerde ontkleurde wortvloeistof wordt ook verschaft.

Achtergrond bij de uitvinding

Gedurende het brouwproces wordt een graan of mengsel van granen gesuspendeerd in water zodat enzymen in het graan gedeeltelijk het zetmeel in het graan kunnen afbreken tot suikers. De suiker bevattende oplossing die verkregen wordt, is bekend als het wort.

Vervolgens wordt het wort gekookt en worden de suikers gefermenteerd tot ethanol en koolstofdioxide middels de werking van gist. Wanneer bier gebrouwen wordt, is het graan dat primair gebruikt wordt gemoute gerst. Dit kan worden gemengd met andere gemoute of ongemoute granen zoals tarwe, maïs, rijst, gierst, cassave, en ongemoute gerst. In een al-malt wort is het enige graan dat gebruikt wordt gemoute gerst.

Het kan wenselijk zijn het wort te bereiden op één locatie, misschien vanwege lokale graantoevoer, en daarna het wort te transporteren naar een andere locatie voor fermentatie en verdere verwerking. Het transporteren van grote volumes aan vloeistof kan duur en ondoelmatig zijn en bijgevolg is het bekend het wort voorafgaand aan het transport ervan te concentreren. Het concentreren van wort kan een negatieve invloed hebben op de fysieke en chemische eigenschappen ervan. Zo kunnen reacties plaatsvinden in het wort (zoals de Maillardreactie) gedurende het concentreren, wat de kleur van het wort donker maakt en bepaalde smaken zoals gebrande tonen en estersmaken verhoogt. Deze veranderingen blijven voortbestaan tot het uiteindelijke gebrouwen bier en beïnvloeden de kleur, smaak en troebelheid ervan.

WO 02/04593 A1 openbaart de verwijdering van bijsmaken gedurende de productie van een alcoholische drank middels gebruikmaking van een adsorbeermiddel zoals een ionenwisselaarshars of synthetisch absorbeermiddel. Op soortgelijke wijze openbaart

EP 2 395 858 A1 het klaren van wort met gebruikmaking van ionenwisselaarsharsen. De werkzaamheid van veel absorbeermiddelen zal echter afnemen in de tijd aangezien het absorbeermiddel beladen raakt met gefiltreerde bestanddelen. In een continu proces zullen de fysieke en organoleptische eigenschappen van het resulterende gefiltreerde wort ook veranderen in de tijd als resultaat van de verminderde werkzaamheid van het absorbeermiddel. Het is dus wenselijk een werkwijze te verschaffen die een continue stroom van behandeld wort verschaft die een verminderde en consistente kleur almede andere consistente eigenschappen zoals smaak en troebelheid heeft.

Samenvatting van de uitvinding

De onderhavige uitvinding verschaft een werkwijze en een apparaat voor het behandelen van een continue stroom van gekleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een continue stroom van ontkleurde wortvloeistof die een verminderde en consistente kleur alsmede andere consistente eigenschappen zoals smaak en troebelheid heeft. De werkwijze kan verder een stap van het concentreren van de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof omvatten en een geconcentreerde ontkleurde wortvloeistof, die is verkregen middels deze werkwijze, wordt ook verschaft.

In een aspect verschaft de onderhavige uitvinding een werkwijze voor het behandelen van een continue stroom van een gekleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een continue stroom van een ontkleurde wortvloeistof, waarbij de werkwijze omvat: (1) het verschaffen van een continue stroom van gekleurde wortvloeistof, (ii) het verdelen van de continue stroom van gekleurde wortvloeistof in een eerste en een tweede gedeelte van continue stroom, (ii) het instellen van de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom op een verhouding die varieert over een tijdsperiode; (iv) het achtereenvolgens leiden van het eerste gedeelte van continue stroom door een eerste systeem van ontkleurende harsen heen voor het verkrijgen van een ontkleurd eerste gedeelte van continue stroom, (v) het combineren van het tweede gedeelte van continue stroom met het ontkleurde eerste gedeelte van continue stroom voor het verkrijgen van de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof, waarbij de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom ingesteld worden voor het verschaffen van een verhouding van de stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom ten opzichte van de stroomsnelheid van het tweede gedeelte van continue stroom die toeneemt vanaf ten minste 10 : 90, waarbij de stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom toeneemt met een snelheid van 0,25 tot 18 %/uur, waardoor de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof verkregen wordt met een kleurniveau dat niet meer dan 85 % van het kleurniveau van de gekleurde wortvloeistof is, op basis van kleurniveaus gekwantificeerd in termen van EBC-eenheden zoals gemeten bij 430 nm, zoals bepaald middels het EBC-systeem van kleurmeting.

De werkwijze kan verder een stap van het concentreren van de ontkleurde wortvloeistof omvatten voor het verschaffen van een geconcentreerde ontkleurde wortvloeistof.

In een ander aspect verschaft de onderhavige uitvinding een geconcentreerde ontkleurde wortvloeistof, die is verkregen middels de werkwijze die hierboven beschreven is.

In een verder aspect verschaft de onderhavige uitvinding een apparaat voor het behandelen van een continue stroom van een gekleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een continue stroom van een ontkleurde wortvloeistof, waarbij het apparaat omvat: buizenwerk voor het verschaffen van een continue stroom van gekleurde wortvloeistof, een instelbare stroomregulator voor het verdelen van de continue stroom van gekleurde wortvloeistof in een eerste en een tweede gedeelte van continue stroom en voor het instellen van de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom op een verhouding die varieert over een tijdsperiode, een regelaar voor het regelen van de instelbare stroomregulator, buizenwerk voor het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom, een eerste systeem van ontkleurende harsen, aangevoerd middels het buizenwerk voor het eerste gedeelte van continue stroom, buizenwerk tussen een uitgangspoort van het eerste systeem van ontkleurende harsen en het buizenwerk voor het tweede gedeelte van continue stroom, voor het transporteren van een ontkleurd eerste gedeelte van continue stroom en voor het combineren ervan met de tweede continue stroom voor het verkrijgen van de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof,

buizenwerk voor de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof, en, een kleurmeter voor het meten van de kleur van de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof, waarbij de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom instelbaar zijn voor het verschaffen van een verhouding van de stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom ten opzichte van de stroomsnelheid van het tweede gedeelte van continue stroom die toeneemt vanaf ten minste 10 : 90, waarbij de relatieve stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom toeneemt met een snelheid van 0,25 tot 18 %/uur, waardoor de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof verkrijgbaar is met een kleurniveau dat niet meer dan 85 % van het kleurniveau van de gekleurde wortvloeistof is, op basis van kleurniveaus gekwantificeerd in termen van EBC-eenheden zoals gemeten bij 430 nm, zoals bepaald middels het EBC-systeem voor kleurmeting.

Korte beschrijving van de figuren

Figuur 1A toont een uitvoeringsvorm van een apparaat voor een werkwijze voor het behandelen van een continue stroom van een gekleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een continue stroom van een ontkleurde wortvloeistof (A) en een apparaat voor het concentreren van een ontkleurde wortvloeistof (B) en een apparaat voor het vervangen van een gebruikt systeem van ontkleuringsharsen (C).

Figuur 1B toont een andere uitvoeringsvorm van een apparaat voor de werkwijze voor het behandelen van een continue stroom van een gekleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een continue stroom van een ontkleurde wortvloeistof, waarin het eerste systeem van ontkleurende harsen twee stellen identieke harsen in productie voor ontkleuring omvat, die parallel zijn gerangschikt. Een optioneel tweede systeem van ontkleurende harsen bij regeneratie dat ten minste één stel harsen voor het vervangen van ten minste een van de stellen harsen van het eerste systeem in productie omvat, wordt ook getoond.

Figuur 2 toont relatieve stroomsnelheden in de tijd van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom in een uitvoeringsvorm van een werkwijze volgens de onderhavige uitvinding, waarbij de verhouding van de stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom ten opzichte van de stroomsnelheid van het tweede gedeelte van continue stroom toeneemt in de tijd.

Gedetailleerde beschrijving van de uitvinding 5

De onderhavige uitvinders hebben ontdekt dat middels het verdelen van een binnenkomende gekleurde wortvloeistof in een eerste gedeelte van continue stroom en een tweede gedeelte van continue stroom, het behandelen van het eerste gedeelte van continue stroom met een systeem van ontkleurende harsen en het recombineren van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom in een bepaalde verhouding die ingesteld wordt in de tijd voor het rekening houden met de verminderde werkzaamheid van de harsen naarmate deze het eerste gedeelte van continue stroom ontkleuren, een continue stroom van ontkleurde wortvloeistof die een verminderde en consistente kleur heeft, verschaft kan worden. Andere eigenschappen van de ontkleurde wortvloeistof zijn ook verminderd en consistent, zoals de troebelheid ervan en de concentratie van smaakverbindingen. Wanneer het ontkleurde wort geconcentreerd wordt, heeft het een verminderde kleur, vergeleken met een geconcentreerde wortvloeistof die de werkwijze volgens de onderhavige uitvinding niet heeft ondergaan. De concentratie van bepaalde smaakverbindingen is ook verminderd in het geconcentreerde wort. Dit laat toe dat een drank die een gewenste kleur en gewenste organoleptische eigenschappen heeft, gemaakt wordt uit het geconcentreerde ontkleurde wort.

A. Werkwijze voor het behandelen van een continue stroom van een gekleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een continue stroom van een ontkleurde wortvloeistof

De werkwijze voor het behandelen van een continue stroom van een gekleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een continue stroom van een ontkleurde wortvloeistof omvat: (1) het verschaffen van een continue stroom van gekleurde wortvloeistof; (ii) het verdelen van de continue stroom van gekleurde wortvloeistof in een eerste en een tweede gedeelte van continue stroom; (ii) het instellen van de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom op een verhouding die varieert over een tijdsperiode;

(iv) het achtereenvolgens leiden van het eerste gedeelte van continue stroom door een eerste systeem van ontkleurende harsen heen voor het verkrijgen van een ontkleurd eerste gedeelte van continue stroom; (v) het combineren van het tweede gedeelte van continue stroom met het ontkleurde eerste gedeelte van continue stroom voor het verkrijgen van de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof, waarbij de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom ingesteld worden voor het verschaffen van een verhouding van de stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom ten opzichte van de stroomsnelheid van het tweede gedeelte van continue stroom die toeneemt vanaf ten minste 10 : 90, waarbij de relatieve stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom toeneemt met een snelheid van 0,25 tot 18 %/uur, waardoor de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof verkregen wordt met een kleurniveau dat niet meer dan 85 % van het kleurniveau van de gekleurde wortvloeistof is, op basis van kleurniveaus gekwantificeerd in termen van EBC-eenheden zoals gemeten bij 430 nm, zoals bepaald middels het EBC-systeem van kleurmeting.

De relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom kunnen worden ingesteld voor het verschaffen van een verhouding van de stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom ten opzichte van de stroomsnelheid van het tweede gedeelte van continue stroom die toeneemt vanaf ten minste 10 : 90, bijvoorbeeld ten minste 20 : 80, ten minste 30 : 70, ten minste 40 : 60, ten minste 50 : 50 of ten minste 58 : 42 over een tijdsperiode. De verhouding van de stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom ten opzichte van de stroomsnelheid van het tweede gedeelte van continue stroom kan toenemen over de tijdsperiode tot een maximum van bijvoorbeeld 95 : 5, 98 : 2 of 100 : 0. De tijdsperiode kan van 5 tot 168 uur zijn, bij voorkeur van 10 tot 100 uur, met meer voorkeur van 13 tot 60 uur, met meer voorkeur van 15 tot 25 uur, bijvoorbeeld 15, 18, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24 of 25 uur. In bijzondere uitvoeringsvormen kunnen de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom worden ingesteld voor het verschaffen van een verhouding van de stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom ten opzichte van de stroomsnelheid van het tweede gedeelte van continue stroom die toeneemt van 30 : 70 tot 100 : O over een tijdsperiode van 10 tot 100 uur, bij voorkeur van 40 : 60 tot 100 : 0 over een tijdsperiode van 13 tot 60 uur, met meer voorkeur van 50 : 50 tot 100 : 0 over een tijdsperiode van 15 tot 25 uur, met meer voorkeur van 58 : 42 tot 98 : 2 gedurende 18 tot 20 uur.

De relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom kunnen worden ingesteld zodat de relatieve stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom toeneemt met een snelheid van 0,25 tot 18 %/uur, bij voorkeur 0,7 tot 7 %/uur, met meer voorkeur 1 tot 4,7 %/uur, met meer voorkeur 1,2 tot 3,33 %/uur, met meer voorkeur 1,5 tot 2,5 %/uur, met meer voorkeur 1,75 tot 2,25 %/uur, bijvoorbeeld 1,80, 1,85, 1,90, 1,95, 2,00, 2,05, 2,10, 2,15, 2,20 of 2,25 %/uur.

Het kleurniveau van de ontkleurde wortvloeistof is niet meer dan 85 % van het kleurniveau van de gekleurde wortvloeistof en kan constant niet meer dan 75 %, bij voorkeur niet meer dan 65 %, met meer voorkeur niet meer dan 60 %, met meer voorkeur niet meer dan 55 %, met meer voorkeur niet meer dan 53 %, met meer voorkeur 48 % tot 52 %, met meer voorkeur 49 % tot 51 %, bijvoorbeeld 49, 50 of 51 % van het kleurniveau van de gekleurde wortvloeistof zijn.

Het eerste systeem van ontkleurende harsen kan ten minste één stel harsen omvatten waarbij elk stel ten minste 2 harsen omvat die in volgorde zijn gerangschikt met betrekking tot de stroom van het eerste gedeelte van continue stroom, waarbij bij voorkeur elk stel 3 harsen omvat die in volgorde zijn gerangschikt met betrekking tot de stroom van het eerste gedeelte van continue stroom. Elk stel ontkleurende harsen kan ten minste één anionhars met sterke base en één hars met zwakke base in die volgorde in de stroomrichting omvatten, waarbij bij voorkeur elk stel ontkleurende harsen in het eerste systeem van ontkleurende harsen een eerste anionhars met sterke base, een tweede anionhars met sterke base en een hars met zwakke base in die volgorde in de stroomrichting omvat.

Het eerste systeem van harsen kan meer dan één stel harsen omvatten en deze stellen kunnen in serie of parallel gerangschikt zijn; het eerste systeem kan bijvoorbeeld twee stellen omvatten die parallel zijn gerangschikt, waarbij elk stel ten minste 2 harsen omvat. Elk stel harsen kan identiek zijn. In de uitvoeringsvorm waarbij het eerste systeem van harsen meer dan één stel harsen omvat die parallel zijn gerangschikt, wordt het eerste gedeelte van continue stroom onderverdeeld zodat het tegelijkertijd door elk van de parallelle stellen harsen heen kan stromen. De onderverdeling kan gelijk of ongelijk zijn en kan worden gevarieerd. De uitvoer van elk stel harsen wordt gerecombineerd in het eerste gedeelte van continue stroom.

In een uitvoeringsvorm omvat het eerste systeem van ontkleurende harsen twee stellen van 3 harsen, waarbij de twee stellen parallel gerangschikt zijn en de 3 harsen binnen elk stel in volgorde met betrekking tot de stroom van het eerste gedeelte van continue stroom gerangschikt zijn. Elk stel ontkleurende harsen in de onderhavige uitvoeringsvorm kan ten minste één anionhars met sterke base en één hars met zwakke base in die volgorde in de stroomrichting omvatten, waarbij bij voorkeur elk stel ontkleurende harsen in het eerste systeem van ontkleurende harsen uit een eerste anionhars met sterke base, een tweede anionhars met sterke base en een hars met zwakke base in die volgorde in de stroomrichting bestaat.

De anionharsen met sterke base kunnen bijvoorbeeld macroporeuze anionharsen met sterke base uit polystyreen zijn, waarbij de functionele groep een quaternair ammonium van het type | is en de ionische vorm chloride is. De hars met zwakke base kan bijvoorbeeld een dwars hyper-gecrosslinkt macroporeuze adsorbeerhars uit polystyreen met een functionele groep van zwakke base tertiair amine in de vorm van vrije base zijn.

Geschikte anionharsen met sterke base omvatten bijvoorbeeld Purolite® A502PS,

Purolite® A420S, Purolite® A503S, Purolite® A860S of Purolite® SSTA64. Geschikte harsen met zwakke base omvatten bijvoorbeeld Purolite® MN100, Purolite® MN102,

Purolite® MN152 en Purolite® MN502. Verdere anionharsen met sterke base omvatten

Mitsubishi DIAIONTM SA10A, Mitsubishi DIAIONTM SA11A, en Dow® Amberlite M

HPR4100 CI. Verdere anionharsen met zwakke base omvatten Mitsubishi DIAIONTM

WA21J, Mitsubishi DIAIONTM WA30LL en Dow® Amberlite"“ HPR9500.

De werkwijze en het apparaat volgens de onderhavige uitvinding zijn niet beperkt tot de ontkleurende harsen die hierboven bediscussieerd zijn, en kunnen verdere harsen omvatten. De werkwijze en het apparaat volgens de onderhavige uitvinding kunnen bijvoorbeeld een beschermingszeefhars voor het voorkomen van blokkeringen omvatten, die gepositioneerd kan zijn op een willekeurig punt in het apparaat. Deze beschermingszeef kan bijvoorbeeld een Purolite® IP4 hars zijn.

Het eerste systeem van ontkleurende harsen heeft een maximale gecombineerde ontkleurende capaciteit. Dit is de maat voor het gecombineerde vermogen van de harsen tot het ontkleuren van een binnenkomende vloeistof. Het eerste systeem van ontkleurende harsen heeft een maximale gecombineerde ontkleurende capaciteit die werkzaam is voor het verminderen van de kleur van het eerste gedeelte van continue stroom, bijvoorbeeld met ten minste 40 %, bij voorkeur met ten minste 60 %, met meer voorkeur met ten minste 70 %, met meer voorkeur met ten minste 80 %. Het is begrijpelijk dat de gecombineerde ontkleurende capaciteit van het eerste systeem van ontkleurende harsen vanaf zijn maximum in de tijd zal afnemen bij toepassing naarmate de harsen meer verzadigd raken.

De onderhavige uitvinders hebben ontdekt dat anionharsen met sterke base bruikbaar zijn bij het verminderen van de kleur van een gekleurd wort. In het bijzonder verschaft de toepassing van twee anionharsen met sterke base in volgorde uitzonderlijke kleurvermindering. De toepassing van een hars met zwakke base is bevonden bepaalde smaakverbindingen te verwijderen. Dit verbetert de smaak en vermindert mouttonen in een drank, die is gemaakt met gebruikmaking van wort dat bewerkt is volgens de onderhavige uitvinding. De toepassing van twee anionharsen met sterke base en een hars met zwakke base verschaft dus uitzonderlijke kleurvermindering en consistentie en verbetert de smaak.

De gekleurde wortvloeistof is niet in het bijzonder beperkt en kan worden verkregen uit om het even welk graan dat gemout of ongemout kan zijn. Het graan is bij voorkeur een of meer gekozen uit de groep, bestaande uit gemoute of ongemoute gerst, gemoute of ongemoute tarwe, maïs, rijst, haver, gemoute of ongemoute gierst, cassave en rogge.

Bij voorkeur is de wortvloeistof verkregen uit gerst en met de meeste voorkeur is de wortvloeistof 100 % gemoute gerst. De gekleurde wortvloeistof kan een kleur van 6 tot 15 EBC-eenheden bij 12 °P hebben, bij voorkeur van 7 tot 12 EBC-eenheden bij 12 °P.

De gekleurde wortvloeistof kan een oorspronkelijk gewicht van 10 tot 35 °P hebben, met meer voorkeur van 13 tot 25 °P, met de meeste voorkeur van 15 tot 19 °P. Additioneel kan de gekleurde wortvloeistof een troebelheid van 3 EBC of minder hebben, bij voorkeur 2 EBC of minder, met de meeste voorkeur 1 EBC of minder.

De werkwijze volgens de onderhavige uitvinding kan een ontkleurde wortvloeistof verschaffen die een kleur van 1 tot 6 EBC-eenheden bij 12 °P heeft, bij voorkeur van 2 tot 5 EBC-eenheden bij 12 °P, met meer voorkeur van 3 tot 4 EBC-eenheden bij 12 °P, bijvoorbeeld 3, 3,5 of 4 EBC-eenheden bij 12 °P. In een bijzondere uitvoeringsvorm heeft de gekleurde wortvloeistof een kleur van 6 tot 12 EBC bij 12 °P en heeft de ontkleurde wortvloeistof een kleur van 2 tot 5 EBC bij 12 °P.

De verbetering in smaak en vermindering in mouttonen kan het resultaat van de vermindering in de concentratie van een of meer van de volgende bestanddelen in het wort zijn: alifatische aldehyden, octanal, heptanal, hexanal, nonanal, propanal, 2- methylbutaan-1-ol, 3-methylbutaan-1-01, 2-methylboterzuur, 2-fenylethanol, gamma- nonalacton, guaiacol, isovaleriaanzuur, hexaanzuur, octaanzuur, hydroxymethylfurfural en furfurylalcohol. Deze bestanddelen kunnen worden verminderd met ten minste 70 %. 2-methylbutaan-1-0l, 3-methylbutaan-1-ol, 2-methylboterzuur, 2-fenylethanol, gamma- nonalacton, guaiacol, isovaleriaanzuur, hexaanzuur, octaanzuur en furfurylalcohol kunnen in wezen volledig worden verwijderd uit het wort middels de werkwijze volgens de onderhavige uitvinding.

Figuur 1A toont een uitvoeringsvorm van het apparaat voor het behandelen van een continue stroom van een gekleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een continue stroom van een ontkleurde wortvloeistof. Het apparaat omvat buizenwerk voor het verschaffen van een continue stroom van gekleurde wortvloeistof (101); een instelbare stroomregulator (102) voor het verdelen van de continue stroom van gekleurde wortvloeistof in een eerste en een tweede gedeelte van continue stroom en voor het instellen van de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom op een verhouding die varieert over een tijdsperiode; een regelaar (niet getoond) voor het regelen van de instelbare stroomregulator, buizenwerk voor het eerste (103) en het tweede (104) gedeelte van continue stroom, een eerste systeem (111) van ontkleurende harsen, omvattende één stel harsen (1114) in productie voor ontkleuring dat drie harsen (105, 106, 107) bevat, die zijn aangevoerd middels het buizenwerk voor het eerste gedeelte van continue stroom, buizenwerk (108) tussen een uitgangspoort van het eerste systeem van ontkleurende harsen en het buizenwerk voor het tweede gedeelte van continue stroom, voor het transporteren van een ontkleurd eerste gedeelte van continue stroom en voor het combineren ervan met de tweede continue stroom voor het verkrijgen van de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof, buizenwerk (109) voor de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof en een kleurmeter (110) voor het meten van de kleur van de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof.

Figuur 1B toont een alternatieve uitvoeringsvorm waarin het eerste systeem (111) van ontkleurende harsen twee stellen ontkleurende harsen (1114, 111b) in productie voor ontkleuring omvat, parallel gerangschikt. Elk van de twee stellen harsen (1114, 111b) kan dezelfde ontkleurende harsen (105, 106, 107) bevatten, die zijn getoond in het stel harsen (1114) in figuur 1A. Deze twee stellen harsen (1114, 111b) zijn in productie. Een optioneel tweede systeem (112) van ontkleurende harsen is in regeneratie of staat op stand-by. Het tweede systeem van ontkleurende harsen (112) omvat ten minste één stel harsen (1123) voor het vervangen van ten minste één van de stellen harsen (1114, 111b) van het eerste systeem (111) dat in productie is. Dienovereenkomstig kan het ten minste één stel harsen (1123) in het tweede systeem (112) harsen bevatten, die identiek zijn aan het ten minste één stel harsen (1114, 111b) in het eerste systeem (111) dat het vervangt. De toepassing van een optioneel tweede systeem is niet beperkt tot een uitvoeringsvorm waarbij het eerste systeem twee stellen harsen parallel bevat, en kan worden gebruikt waar het eerste systeem één stel harsen of meer dan twee stellen harsen bevat.

B. Werkwijze voor het verschaffen van een geconcentreerde ontkleurde wortvloeistof

De werkwijze volgens de onderhavige uitvinding kan verder een stap van het concentreren van de ontkleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een geconcentreerde ontkleurde wortvloeistof omvatten. De concentreerwerkwijze kan plaatsvinden bij drukken onder atmosferische druk (d.w.z. onder vacuüm) en temperaturen boven kamertemperatuur.

In een aspect verschaft de onderhavige uitvinding een geconcentreerde ontkleurde wortvloeistof, die is verkregen middels de concentreerwerkwijze.

Zoals getoond in figuur 1A kan een evaporator (B) drie evaporatoren met dalende dunne laag (201, 202, en 203) hebben. De concentreerwerkwijze kan het gehalte aan vaste stoffen van de ontkleurde wortvloeistof verhogen vanaf een totaal gehalte aan vaste stoffen van 5 tot 20 %, bij voorkeur van 10 tot 15 %, naar een totaal gehalte aan vaste stoffen van 50 tot 90 %, bij voorkeur van 65 tot 75 %.

De evaporatoren concentreren bij voorkeur de ontkleurde wortvloeistof bij een absolute druk van 120 tot 300 mbar, bij voorkeur van 200 tot 250 mbar, met meer voorkeur van 215 tot 235 mbar. In een bijzondere uitvoeringsvorm concentreren de eerste twee evaporatoren met dalende dunne laag (201, 202) de ontkleurde wortvloeistof bij een druk van 220 tot 230 mbar en concentreert de uiteindelijke evaporator met dalende dunne laag (203) de ontkleurde wortvloeistof bij 150 tot 175 mbar. Het ontkleurde wort kan worden geconcentreerd bij een temperatuur van minder dan 75 °C, bij voorkeur minder dan 65 °C, met meer voorkeur 50 tot 64 °C, met meer voorkeur 60 tot 64 °C, bijvoorbeeld 60, 61, 62, 63 of 64 °C. De onderhavige uitvinders hebben ontdekt dat het concentreren van het ontkleurde wort bij een temperatuur onder 65 °C de productie van hydroxymethylfurfural vermindert of voorkomt, dat zich gewoonlijk vormt wanneer suiker bevattende samenstellingen verwarmd worden. Hydroxymethylfurfural tast de smaak van het geconcentreerde wort aan en kan een negatieve invloed op de organoleptische eigenschappen van een drank hebben, die is gemaakt met gebruikmaking van het geconcentreerde wort.

C. Werkwijze voor het vervangen van het eerste systeem van ontkleuringsharsen

Na verloop van tijd kan de capaciteit van de harsen tot ontkleuring van het wort verminderen naarmate de harsen beladen raken met de bestanddelen die zij uitfilteren.

De werkwijze volgens de onderhavige uitvinding kan verder stappen voor het vervangen van de gebruikte ontkleurende harsen met een nieuw systeem van ontkleurende harsen omvatten, waarbij het tweede systeem dezelfde harsen in dezelfde volgorde als het eerste systeem van ontkleurende harsen omvat. De harsen die gebruikt kunnen worden in het eerste systeem (en dus gebruikt kunnen worden in het tweede systeem}, worden hierboven beschreven. Het tweede systeem van harsen kan parallel aan het, of een stel harsen van het eerste systeem van ontkleurende harsen worden gerangschikt.

Het vervangen van de harsen laat aan de werkwijze volgens de onderhavige uitvinding langere continue werking met minimale onderbreking toe. De vervangingswerkwijze kan worden uitgevoerd wanneer de ontkleurende capaciteit van het eerste systeem van ontkleurende harsen zodanig verminderd is dat de gecombineerde ontkleurende capaciteit van de harsen niet langer werkzaam is voor het verminderen van de kleur van het eerste gedeelte van continue stroom met ten minste 70 %; en/of wanneer een continue stroom van ontkleurde wortvloeistof die een kleurniveau heeft dat niet meer dan

85 % van het kleurniveau van de gekleurde wortvloeistof is, niet langer verschaft kan worden (d.w.z. wanneer het kleurniveau van continue stroom van ontkleurde wortvloeistof meer dan 85 % van het kleurniveau van de gekleurde wortvloeistof wordt).

Wanneer de harsen eenmaal vervangen zijn, is het ontkleurende vermogen van de harsen op zijn maximum en kunnen de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom opnieuw worden ingesteld op diegene die gebruikt zijn bij het begin van de werkwijze. De werkwijze voor het vervangen van ten minste één stel ontkleurende harsen van het eerste systeem van ontkleuringsharsen kan de stappen omvatten van: (vi) het verschaffen van een tweede systeem van ontkleurende harsen, omvattende ten minste één stel ontkleurende harsen, (vid) het omleiden van ten minste een gedeelte van de stroom uit het eerste gedeelte van continue stroom naar het tweede systeem van ontkleurende harsen, waarbij het eerste en het tweede systeem van ontkleurende harsen dezelfde ontkleurende harsen kunnen omvatten, en, (viii) het herhalen van stappen (i) tot (v) met gebruikmaking van het tweede systeem van ontkleurende harsen.

Deze werkwijze kan verder een stap van het regenereren van het eerste systeem van ontkleurende harsen omvatten, zodanig dat deze teruggaan naar hun maximale ontkleurende capaciteit, wat na of parallel aan stappen (vi) tot (viii) hierboven uitgevoerd kan worden. Na de regeneratie van het eerste systeem van ontkleurende harsen kunnen de volgende stappen worden uitgevoerd: (ix) het omleiden van het ten minste een gedeelte van de stroom uit het eerste gedeelte van continue stroom vanaf het tweede systeem van ontkleurende harsen naar het eerste systeem van ontkleurende harsen en, (x) het herhalen van stappen (ji) tot (v) met gebruikmaking van het eerste systeem van ontkleurende harsen.

Middels het regenereren van het eerste systeem van ontkleurende harsen kan de werkwijze volgens de onderhavige uitvinding ad infinitum worden uitgevoerd met minimale onderbreking waardoor de doelmatigheid van de werkwijze en de hoeveelheid wort die verwerkt kan worden in een gegeven tijdsbestek, verbeterd worden.

Zoals getoond in figuur 1A kan een tweede systeem van ontkleurende harsen (C) op stand-by worden gehouden. Het tweede systeem van ontkleurende harsen kan omvatten: buizenwerk voor het eerste gedeelte van continue stroom (301) (dat verbonden kan zijn met het buizenwerk voor het verschaffen van een continue stroom van gekleurde wortvloeistof (101) en de instelbare stroomregulator (102)); ontkleurende harsen (302, 303, 304) die zijn aangevoerd middels het buizenwerk voor het eerste gedeelte van continue stroom; buizenwerk (305) vanaf een uitgangspoort van het systeem van ontkleurende harsen (dat verbonden kan zijn met het buizenwerk voor het tweede gedeelte van continue stroom (104)) voor het transporteren van een ontkleurd eerste gedeelte van continue stroom en voor het combineren ervan met de tweede continue stroom voor het verkrijgen van de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof.

Voorbeelden

De uitvinding zal hier worden toegelicht door middel van de volgende voorbeelden die bedoeld zijn om de uitvinding uit te leggen en de beschermingsomvang ervan op geen enkele wijze te beperken.

Testwerkwijzen

Kleur — De kleur van de wortvloeistoffen werd gemeten volgens het systeem voor kleurmeting van de European Beer Convention (EBC). Dat wil zeggen dat een fotometer of spectrofotometer gebruikt wordt voor het meten van de afzwakking van diepblauw (violet) licht bij 430 nm terwijl het door 1 cm vloeistof heen gaat, die aanwezig is in een standaardcuvet van 1 cm bij 1 cm. De absorptie (A439) is de log van de verhouding van de intensiteit van de lichtbundel die het monster binnengaat, ten opzichte van de intensiteit die weggaat. Dit verschil wordt vermenigvuldigd met de verdunningsfactor (D) en met 25 in het EBC-systeem.

EBC = 25 x D x Ax

Troebelheid — De troebelheid van de wortvloeistof werd gemeten volgens het systeem voor troebelheidsmeting van de European Beer Convention (EBC). Dat wil zeggen dat een nefelometer gebruikt wordt voor het meten van de verstrooiing (90° en 25°) van zichtbaar licht bij 650 nm terwijl het door 1 cm vloeistof heen gaat, die aanwezig is in een standaardcuvet van 1 cm bij 1 cm. De meting wordt uitgevoerd tegen een gedefinieerde formazinestandaard bij bekende EBC-troebelheid.

Voorbeeld 1

Werkwijze voor het behandelen van een continue stroom van een gekleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een continue stroom van een ontkleurde wortvloeistof

Een continue stroom van gekleurde wortvloeistof werd verschaft uit een brouwerij. De gekleurde wortvloeistof werd geproduceerd uit 100 % gemoute gerst en had een oorspronkelijk gewicht van 17° P, een pH van 5,2, een troebelheid van minder dan 1

EBC en een kleur van 7 EBC bij 12° P. De continue stroom van gekleurde wortvloeistof werd verdeeld in een eerste gedeelte van continue stroom en een tweede gedeelte van continue stroom middels een onvertraagde stroomregulator. Het eerste gedeelte van continue stroom werd doorheen een stel harsen geleid. Het stel harsen bevatte een eerste hars met sterke anionbase, gevolgd door een tweede hars met sterke anionbase, gevolgd door een hars met zwakke base in die volgorde met betrekking tot de stroomrichting. Het tweede gedeelte van continue stroom onderging geen harsbehandeling. Het ontkleurde eerste gedeelte van continue stroom en het tweede gedeelte van continue stroom werden gecombineerd voor het verkrijgen van een continue stroom van ontkleurde wortvloeistof. De kleur van de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof werd gemeten met gebruikmaking van een inline kleurmeter. De gegevens vanuit de kleurmeter werden gebruikt door de onvertraagde stroomregulator voor het instellen van de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom om een continue stroom van ontkleurde wortvloeistof te verschaffen die een vermindering van 50 % in kleur heeft, vergeleken met de kleur van de gekleurde wortvloeistof (d.w.z. een kleur van 3,5 EBC bij 12° P). Voor het verkrijgen van deze continue stroom van ontkleurde wortvloeistof werden het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom gecombineerd middels de onvertraagde regulator in de percentages in de tijd, genoemd in tabel 1.

Tabel 1

Tijd Eerste gedeelte van Tweede gedeelte (uur) continue stroom van continue (%) stroom (%) 0,00 58 42 3,31 63 37 474 70 30 6,17 70 30 7,47 77 23 869 82 18 9,92 81 19 11,11 84 16 12,27 86 14 13,47 83 17 14,63 86 14 15,76 89 11 18,85 92 8 17,90 95 5 18,92 98 2

Figuur 2 toont de gegevens van tabel 1 in een puntengrafiek. De lineaire trendlijn van het eerste gedeelte van continue stroom die de y-as snijdt bij 58 % (d.w.z. het beginpercentage van het eerste gedeelte van continue stroom), heeft een hellingsgetal van 2,10, wat aanduidt dat de snelheid van toename van het eerste gedeelte van continue stroom 2,10 %/uur was.

De continue stroom van ontkleurde wortvloeistof had een kleur van 3,5 EBC bij 12° P.

Voorbeeld 2

Concentreren van de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof

De ontkleurde wortvloeistof die behandeld werd volgens de werkwijze van voorbeeld 1, werd geconcentreerd voor het verschaffen van een geconcentreerde ontkleurde wortvloeistof.

Na de harsbehandelingswerkwijze stroomde de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof in een evaporatiesysteem met een evaporator met dalende dunne laag die drie kolommen heeft: twee evaporatorkolommen en een eindbewerkingskolom. Het wort ging telkens drie keer door de eerste twee kolommen en vier keer door de eindbewerkingskolom heen.

De concentreerwerkwijze verhoogde het oorspronkelijke gewicht van de ontkleurde wortvloeistof van 16° P tot 72° P. Een vergelijking van eigenschappen van het geconcentreerde ontkleurde wort volgens de onderhavige uitvinding, vergeleken met de eigenschappen van een geconcentreerd gekleurd wort (d.w.z. een wort dat niet bewerkt is volgens de onderhavige uitvinding), wordt getoond in tabel 2 hieronder.

Tabel 2

Eigenschap Geconcentreerd Geconcentreerd gekleurd wort ontkleurd wort

Kleur (EBC) 218 <100

Octanal (p.p.b.) 74 10

Heptanal (p.p.b.) 57 9

Hexanal (p.p.b.) 144 18

Nonanal (p.p.b.) 45 11

Propanal (p.p.b.) 96 26 2-methylbutaan-1-0l en 3-methylbutaan-1-0l 5901 <0,9 (p.p.b.) 2-methylboterzuur (p.p.b.) 214 <0,9 2-fenylethanol (p.p.b.) 1637 <0,9

Gamma-nonalacton (p.p.b.) 91 <0,9

Guaiacol (p.p.b.) 442 <0,9

Isovaleriaanzuur (p.p.b.) 604 <0,9

Hexaanzuur (p.p.b.) 214 <0,9

Octaanzuur (p.p.b.) 1686 <0,9

Furfurylalcohol (p.p.m.) 1.1 <0,09

Claims

CONCLUSIES:

1.. Een werkwijze voor het behandelen van een continue stroom van een gekleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een continue stroom van een ontkleurde wortvloeistof, waarbij de werkwijze omvat: (1) het verschaffen van een continue stroom van gekleurde wortvloeistof; (ii) het verdelen van de continue stroom van gekleurde wortvloeistof in een eerste en een tweede gedeelte van continue stroom; (ii) het instellen van de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom op een verhouding die varieert over een tijdsperiode; (iv) het achtereenvolgens leiden van het eerste gedeelte van continue stroom door een eerste systeem van ontkleurende harsen omvattende ten minste één stel harsen, waarbij elk stel harsen ten minste één anionhars met sterke base en een hars met zwakke base in die volgorde in de stroomrichting omvat, heen voor het verkrijgen van een ontkleurd eerste gedeelte van continue stroom; (v) het combineren van het tweede gedeelte van continue stroom met het ontkleurde eerste gedeelte van continue stroom voor het verkrijgen van de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof, waarbij de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom ingesteld worden voor het verschaffen van een verhouding van de stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom ten opzichte van de stroomsnelheid van het tweede gedeelte van continue stroom die toeneemt vanaf ten minste 10 : 90, waarbij de stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom toeneemt met een snelheid van 0,25 tot 18 %/uur, waardoor de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof verkregen wordt met een kleurniveau dat niet meer dan 85 % van het kleumiveau van de gekleurde wortvloeistof is, op basis van kleurniveaus gekwantificeerd in termen van EBC-eenheden zoals gemeten bij 430 nm, zoals bepaald middels het EBC-systeem van kleurmeting.

2. De werkwijze volgens conclusie 1, waarbij de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom ingesteld worden voor het verschaffen van een verhouding van de stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom ten opzichte van de stroomsnelheid van het tweede gedeelte van continue stroom die toeneemt van 10 : 90 tot 100 : 0 over een tijdsperiode van 5 tot 168 uur, bij voorkeur van 30 : 70 tot 100 : 0 over een tijdsperiode van 10 tot 100 uur, bij voorkeur van 40 : 60 tot 100 : 0 over een tijdsperiode van 13 tot 60 uur, met meer voorkeur van 50 : 50 tot 100 : 0 over een tijdsperiode van 15 tot 25 uur.

3. De werkwijze volgens conclusie 1 of 2, waarbij het kleurniveau van de ontkleurde wortvloeistof constant niet meer dan 75 %, bij voorkeur niet meer dan 65 %, met meer voorkeur niet meer dan 60 %, met meer voorkeur niet meer dan 55 %, met meer voorkeur niet meer dan 53 %, met meer voorkeur 48 % tot 52 %, met meer voorkeur 49 % tot 51 % van het kleurniveau van de gekleurde wortvloeistof is.

4. De werkwijze volgens een van de conclusies 1 tot 3, waarbij elk stel harsen 3 harsen omvat die in volgorde gerangschikt zijn met betrekking tot de stroom van het eerste gedeelte van continue stroom.

5. De werkwijze volgens een van de conclusies 1 tot 4, waarbij het eerste systeem van ontkleurende harsen ten minste twee stellen harsen omvat, die parallel gerangschikt zijn.

6. De werkwijze volgens een van de conclusies 1 tot 5, waarbij elk stel harsen een eerste anionhars met sterke base, een tweede anionhars met sterke base en een hars met zwakke base in die volgorde in de stroomrichting omvat.

7. De werkwijze volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij de relatieve stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom toeneemt met een snelheid van 0,7 tot 7 %/uur, bij voorkeur 0,5 tot 5,0 %/uur, met meer voorkeur 1 tot 4,7 %/uur, met meer voorkeur 1,2 tot 3,33 %/uur, met meer voorkeur 1,5 tot 2,5 %/uur, met meer voorkeur 1,75 tot 2,25 %/uur.

8. De werkwijze volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij de gekleurde wortvloeistof een kleur van 6 tot 15 EBC-eenheden bij 12 °P heeft, bij voorkeur van 7 tot 12 EBC-eenheden bij 12 °P.

9. De werkwijze volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij de gekleurde wortvloeistof een oorspronkelijk gewicht van 10 tot 35 °P heeft, met meer voorkeur 13 tot 25 °P, met de meeste voorkeur van 15 tot 19 °P.

10. De werkwijze volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij de ontkleurde wortvloeistof een kleur van 1 tot 6 EBC-eenheden bij 12 °P heeft, bij voorkeur van 2 tot EBC-eenheden bij 12 °P. 5

11. De werkwijze volgens een van de voorgaande conclusies, waarbij de werkwijze verder een werkwijze voor het vervangen van ten minste één stel ontkleurende harsen van het eerste systeem van ontkleuringsharsen omvat, dat de stappen omvat van: (vi) het verschaffen van een tweede systeem van ontkleurende harsen, omvattende ten minste één stel ontkleurende harsen, (vid) het omleiden van ten minste een gedeelte van de stroom uit het eerste gedeelte van continue stroom naar het tweede systeem van ontkleurende harsen en, (viii) het herhalen van stappen (i) tot (v) met gebruikmaking van het tweede systeem van ontkleurende harsen.

12. De werkwijze volgens een van de voorgaande conclusies, verder omvattende een stap van het concentreren van de ontkleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een geconcentreerde ontkleurde wortvloeistof.

13. Een geconcentreerde ontkleurde wortvloeistof die is verkregen middels de werkwijze volgens conclusie 12.

14. Apparaat voor het behandelen van een continue stroom van een gekleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een continue stroom van een ontkleurde wortvloeistof waarbij het apparaat omvat: buizenwerk voor het verschaffen van een continue stroom van gekleurde wortvloeistof, een instelbare stroomregulator voor het verdelen van de continue stroom van gekleurde wortvloeistof in een eerste en een tweede gedeelte van continue stroom en voor het instellen van de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom op een verhouding die varieert over een tijdsperiode, een regelaar voor het regelen van de instelbare stroomregulator, buizenwerk voor het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom, een eerste systeem van ontkleurende harsen, aangevoerd middels het buizenwerk voor het eerste gedeelte van continue stroom omvattende ten minste één stel harsen, waarbij elk stel harsen ten minste één anionhars met sterke base en een hars met zwakke base in die volgorde in de stroomrichting omvat, buizenwerk tussen een uitgangspoort van het eerste systeem van ontkleurende harsen en het buizenwerk voor het tweede gedeelte van continue stroom, voor het transporteren van een ontkleurd eerste gedeelte van continue stroom en voor het combineren ervan met de tweede continue stroom voor het verkrijgen van de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof, buizenwerk voor de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof en, een kleurmeter voor het meten van de kleur van de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof, waarbij de relatieve stroomsnelheden van het eerste en het tweede gedeelte van continue stroom instelbaar zijn voor het verschaffen van een verhouding van de stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom ten opzichte van de stroomsnelheid van het tweede gedeelte van continue stroom die toeneemt vanaf 10 : 90, waarbij de relatieve stroomsnelheid van het eerste gedeelte van continue stroom toeneemt met een snelheid van 0,25 tot 18 %/uur, waardoor de continue stroom van ontkleurde wortvloeistof verkrijgbaar is met een kleurniveau dat niet meer dan 85 % van het kleurniveau van de gekleurde wortvloeistof is, op basis van kleurniveaus gekwantificeerd in termen van EBC-eenheden zoals gemeten bij 430 nm, zoals bepaald middels het EBC-systeem voor kleurmeting.

15. Het apparaat volgens conclusie 14, waarbij het apparaat verder een evaporator omvat voor het concentreren van de ontkleurde wortvloeistof voor het verschaffen van een geconcentreerde ontkleurde wortvloeistof, bij voorkeur waarbij de evaporator een evaporator met dalende dunne laag is.