Uruanu

Uruanu (lat. Uranium) on radioaktiivine metallu. Sen atomnoumer Mendelejevan taulukos on 92, atommassu on 238,029, kirjutusmerki on U. Uruanu kuuluu aktinoidoin joukkoh. Se on jygei da myrkylline metallu, kuduan izotoupat ollah radioaktiivizet. Kuulužimat izotoupat ollah Uruanu-238 (luonnon uruanas sen miäry on 99,3 %) da Uruanu-235. Ennevahnas uruanan luonnollistu oksiidua käytettih keldazen astien luadimizes. Nenga Neapol’an lähäl löyttih keldazen st’oklan pala, kuduas on 1% uruanan oksiidua. Tämän st’oklan luajinduvuozi on 79 enne Iisusan roindua. Uruanan löydäjänny pietäh germuanielastu hiimiekkua Martin Genrih Klaportua (Martin Henrich Klaporoth). Vuonnu 1789 häi tutki uraniittua da sai uuttu metallanjyttysty ainehtu. Oman nimen metallu sai Uruanan planietan kunnivokse.