Vescomtat d'Auloron

Eth vescomtat d'Auloron que ho ua jurisdiccion feudau formada deras vaths bearnesas de Varetons, Aspa e Aussau, eth sièti deu quau èra era vila d'Auloron.

Quan eth duc de Gasconha Lop III Centolh e balhè en 819 eths sons maines aths sons hilhs Donat, qui arrecebó eth Comtat de Bigòrra, e Centolh, qui arrecebó eth vescomtat de Bearn, aquera particion n'integrava pas eras tèrras d'Auloron, tòcatocantas dab Bearn, qui contunhèn en poder dera branca ducau dinc'ara mòrt de Sanç IV. Aqueth darrèr que las deishè, en mei de Dacs, Òrta, Tursan e Gavardan, ath son hilh Aner, qui dilhèu i governava ja dab eth títol de vescomte de Gasconha. Aner que's morí vèrs 978 en tot balhar Auloron, Dacs e Òrta ath son hilh Lop, qui's morí vèrs 985 deishant en eretatge: ath son hilh Arnaut I eth vescomtat de Dacs dab Òrta, e ath son hilh Aner eth vescomtat d'Auloron. Aner que governè dinc'a 1009, exceptat durant un periòde on eth vescomtat e ho usurpat per Centolh III de Bearn (de 1002 a 1004). Non deishant pas hilhs, que designè la soa hilha Angèla, qui èra maridada dab er arrèrhilh de Centolh II, Centolh IV eth Vielh (mòrt en 1058), qui incorporè definitivament eth Vescomtat d'Auloron a Bearn. En 1077 Bearn, incorporat eth vescomtat de Dacs e tèrras d'Òrta e de Salias, que vadó plenament independent, eths ducs de Gasconha abandonant eths lors dreits de suzeiranetat.