Efèctes especials

Lo tèrme d’efèctes especials designa l'ensems de las tecnicas utilizadas al cinèma per crear l’illusion d’accions e simular d'objèctes, de personatges o de fenomèns qu'esxistisson pas dins la realitat o que poirian gaire èsser preses al moment del filmatge.

Popularizats pels films fantastics de sciéncia-ficcion e de catastròfa, los eèctes especials utilizan diferents processus en rapòrt a l’imatge e al son: sintèsi d'imatge 3D, tractament numeric, maquètas, animacion imatge per imatge, ralentit e accelerat, maquilhatge, efèctes sonors, ea. Se podon realizar pendent lo quite filmatge o aprèp (en postproduccion), o per la mèscla d'ambedos.

Los cineastas utilizan los efèctes especials per de besonhs diverses:

• Per donar una atmosfèra (pluèja, nevada, bruma, eca.)
• Per crear una realitat visuala amb d’elements imaginaris (monstres, extraterrèstres, sietons volaires, univèrs cosmic, eca.)
• Per aparar l'integritat dels actors o dels decòrs (explosions, accidents, violéncias, catastròfa naturala, scèna d'action, eca.)

Aqueles efèctes devon patréisser tan real possible. La tòca es que s'amague. Melhor: a besonh del real per existir. Un film qu’utilisariá sonque d'efèctes especials mostrariá çò « meravelhós » ont tot es possible, coma dins las dessenhs animats per exemple, e perdrián de realisme als espectators.

Las primièras illusions visualas venon de las lantèrnas magicas e als praxinoscòpis, mas es a la naissença avec del cinèma que verritadièrament los efèctes especials se desvolopèron. Lo prestidigitator Georges Méliès, davanièr del cinematografe, es lo primièr a los realizar, utilizant subretot d'efèctes d'engana-l’uèlh, des arrèstes de camèra (se cambia la posicion dels objèctes o dels actors entre dos imatges) e de surimpressions (s'embobina atras lo film e se filma d'imatges nòus en dessús de las primièras).

Al meteis temps, en espanha Segundo de Chomón utilizèt de processus semblables, e d'autres tecnicas, per exemple filmar del naut fasent creire que la camèra es posada al sol, permetent atal d'acrobacias impossiblas. Als Estats Unis, lo cineasta burlesc Charley Bowers utilizèt fòrça d'efèctes especials, coma las animacions d'objèctes imatge per imatge.

En 1914, l’invencion del rotoscòpi pels fraires Dave e Max Fleischer, que permetava de transformar une scèna filmada en un dessenh animat, permetèt de tecnicas nòvas de trucatge, coma la retòca e le descopatge d’imatges per suprimir d'elements o n'apondre.

Los cineastas de l'expressionnisme alemand adoptèron lèu los efèctes especials, que donèron l'identitat a de films coma Metropolis de Fritz Lang (1927) o Faust de F. W. Murnau (1926).

En 1933, lo film King kong de Cooper e Schoedsack utiliza dos tipes d'efèctes especials: l’animacion en volum e la surimpression pels plans largs, e la manipulacion d’una monaca pels plans curts. Ne fasent d'aquel film lo davancièr de l’animatronic, una tecnica que consistís a animar une creatura robotizada per li donar una apparéncia de vida, e que foguèt fòrça utilzat coma pels dinosaures de Jurassic Park en 1993.

Dins l’Òme invisible de James Whale, (1933), es lo precessus del « ecran contra ectan » qu'es utilizat per amagar lo comedian e restablir las partidas recobèrtas del decòr. Aquela tecnica donèt l’incrustacion, l’un dels principals progrès dels efètes especials.

Fòrça mai tecnicas inventadas dins los ans 1920-1930 son encara utilizada, coma l'emplec de cables (que s'amagan per tractament numeric) per simuler lo desplaçament en l'aire d’un personatge o d’un objècte, los decòrs pintats (tecnica del matte painting) e l’utilizacion de maquètas.

Fòrça films de cinèma o de televison s’apièjan sus de maquètas per simular de bastits, veïculs e naus espacialas.

L’exemple mai espectacular es 2001, una odissèa de l'espaci, de Stanley Kubrick, qu'impausa un modèl a fòrça quantité films et de seriás de television, de Cosmos 1999 a Star Wars. Per ontraròtlar melhor lo mouvement de las maquètas e de la camèra par ordinator, John Dykstra desvelopèt lo Dykstraflex dins lo filmatge de Star Wars, episòdi IV : Un esper novèl. Creèt aprèp amb George Lucas los estudiós ILM.

Un autre biais de presentar de personatges imaginaris es utilizar de monacas. Qualques especialistas son Jim Henson e Frank Oz (creators del Muppet Show) que faguèron viure de personatges coma Dark Crystal e Yoda dins Star Wars, episòdi V : L'Emperi contraataca.

Fin finala, lo maquilhatge e la creacion de costums originals son sovent associats als efèctes especials.

Dins los ans 1980, amb l'arribada dels ordinators e lor còst totjorn mai abordable los realisators podavan imaginar de produccion nouvèlas amb los imatges calculats e de sintèsis. Las primièras mèsclas d’images filmats e dels numerics foguèron realizadas dins Tron (Steven Lisberger, 1982) e dans The Last Starfighter (Nick Castle, 1984).

Las evoluions tecnicas permetèron de vertadièrs trucatges numerics, coma lo morphing, utiliza per exemple per la transformacion de Fin Raziel dins Willow (Ron Howard, 1988), o l’animacion en 3D, qui permet de personnificar l'« Australian », lo coutèl qu'obeís a Louison (Dominique Pinon) dins Delicatessen (Jean-Pierre Jeunet e Marc Caro, 1991).

Dins los ans 1990 se multupliquèron los estudiós especializats coma l'ostal Duboi (Alien IV) o la Buf Compagnie (Matrix Reloaded, Harry Potter e la Copa de fuòc, Spider-Man 3). Mai recentament, de realizators cercan escapar al tot numeric, coma Peter Jackson dins la trilogia del Senhor dels Anèls, que mèscla maquilhatge, tractament numeric e trucatges analogics.