Edip rei

Edip Rei (en grèc ancian Οἰδίπoυς τύραννoς / Oidípous Týrannos, en latin Edipus Rex) es una tragèdia grèga escricha per Sofòcles vèrs la fin de sa vida, l'unica conservada de la trilogia sul malastrat rei de Tebas.

L'òbra conta l'istòria d'Edip, un prince malastrat de Tebas, filh de Laïos e Jocasta. Pauc abans que Laïos e Jocasta se maridan, l'oracle de Dèlfes avertiguèt que lo filh qu'auràn vendrà l'assassin del paire e l'espós de la maire. Laïos prenguèt paur e, quand nais Edip, encarga un de sos subjèctes que lo tue, mas aquel darrièr executèt pas l'òrdre d'Edip. Solament pertusa los pès al noirat e se penja, amb una cencha, a un arbre.

Forbas, pastre dels ramats del rei de Corint, que per aquí passava, endend planhs e ploradas del noirat. Lo libèra e lo recuèlha per que lo suènha Polibos. L'esposa de Polibos, Peribèa, es encantada pel nainat e lo costosís amb afeccion a çò d'ela. Es ela que li dona lo nom d'Edip (que significa "qu'a lo pes enflats").

Edip creis jols suènhs dels reis de Corint. Pendent de noças, un bandat revèla que Polibos e Peribèa son pas los vertadièrs paires. tormentat pels dobtes, Edip demanda a la maire se foguèt adoptat o non, mas Peribèa, mentís, li disent qu'èra la seuna vertadièra maire. Malgrat aquò, Edip, es pas satisfach de la responsa de Peribèa e prega l'oracle de Dèlfes, que li predi que tuarà lo paire e se maridarà amb la maire. Ausissent aquelas paraulas, Edip promet de jamai tornar a Corint, e camina cap a Focida. Dins lo viatge tròba un carri, en que i a Laïos, acompanhat d'un cohòrt. Dabans la negativa tant d'Edip coma del carri a daissar passar l'autre, comença un combat a l'eissit de que Edip mata Laïos. Arribant a Tebas, Edip tròba un orrible monstre, l'Esfinx. L'Esfinx aviá lo cap, la cara e las mans d'una femna, la votz d'un òme, lo còs d'un can, la coa d'una sèrp, d'alas d'un aucèl e d'arpas de leon. Dempuèi un puèg arestava totes aqueles que passava al sus costats e li formulava una question. Se respondava pas, l'Esfinx los donava la mòrt.

Edip capitèt de respondre a la fatidica question e atal libèra Tebas, la ciutat qu'èra torturada pel monstre fin alaras. Al dintrar la ciutat, los ciutadans, mercejant l'estrangièr, li prepausèron de lo far rei e de lo maridar amb la reina Jocasta, veusa dempuèi pauc... Lo maridatge e lo coronament se faguèron amb grands festenals. Pasmens, pauc aprèp, de nòus malaürs acablan Tebas. Segon los oracles e devinaires, la causa es que l'assassin del rei Laïos viu dentre los abitants. La recèrca, comendada pel rei de Tebas d'esperel, capita pas. La participacion de Tiresias es la clau per revelar a Edip que, de fach, çò que foguèt anonciat es acomplit. Al desnosament, Jocasta se suicidís e Edip s'arranca los uèlhs e abandona Tebas.

La tragèdia tracta del tèma del destin e cossí es complèxe malgrat los desirs umans, un motiu recurrent dins las òbras grègas. Lo sens tragic es pas solament la mòrt involontària d'èssers amats o l'incèst, mas tanben la manca de libertat.

Lo còr agís coma un ciutadan ordinari, opinant davant los faches, opausant la vision de la persona mejana amb la vision divina o aristocratica.

• Edip a Colonos
• Antigòna
• Complèxe d'Edip