Russland i Eurovision Song Contest

Etter oppløysinga av Sovjetunionen i byrjinga av 1990-åra kom Aust-Europa for fullt med i Eurovision Song Contest. i 1993 vart Russland medlem av Den europeiske kringkastingsunionen, noko som bana veg for debuten i tevlinga i Dublin året etter. Russland kom på ein respektabel niandeplass, men hadde varierande resultat dei følgjande åra. Då tevlinga vart arrangert i Oslo i 1996, skjedde det utan russisk deltaking. Russlands bidrag, «Ja eto ja», vart nemleg slått ut i forhandskvalifiseringa.

I 1998, var heller ikkje Russland kvalifisert, grunna dårlege resultat åra før. Russisk fjernsyn syna heller ikkje tevlinga i Birmingham, noko som var eit krav for å få deltake året etter. Dermed måtte Russland stå over tevlinga i 1999 også.

Russland kom tilbake for fullt, då artisten Alsou sang landet inn til ein andreplass med låta «Solo», berre slått av danske Olsen Brothers. Etter nokre år med resultat midt på resultatlista, fekk Russland ein ny andreplass med Dima Bilan og «Never Let You Go». Deretter fylgde ein tredjeplass, før Dima Bilan kom tilbake og sikra Russland si fyrste siger i Eurovision Song Contest med låta «Believe». Russland arrangerte tevlinga i Moskva året etter.

Sidan 2012 har Russland enda på topp ti kvart einaste år, og landet har vunnet si semifinale tre gongar. I 2016 fekk Russland flest røyster frå TV-sjåarane, men vart berre nummer fem hos juryane. Dermed enda Sergej Lazarev på tredjeplass, bak Australia og vinnarlandet Ukraina.

Sidan debuten i 1994 har Russland delteke 22 gongar. Ansvaret med å velje artist og song har vore på rundgang mellom dei to statlege tv-kanalane Rossija 1 og Pervyj kanal. Sju gongar har Russland vald både artist og song gjennom ei nasjonal uttaking, til liks med norske Melodi Grand Prix. Den vanlegaste framgangsmåten har likevel vore intern utveljing, der TV-kanalen sjølve har vald ut artist og song. Sist gong Russland hadde ei nasjonal uttaking, var i 2012.

I den nervepirrande avrøystinga i Eurovision Song Contest 2016 stod det til slutt mellom Ukraina og Russland. Til slutt vann Ukraina, sjølv om Russland hadde fått flest poeng frå tv-sjåarane i Europa. Russiske medier meinte sigeren var både «provoserande og politisk», og også utanlandske og norske media meinte tevlinga hadde mista uskylda då songen «1944» vann.

Sigeren førte til at Ukraina fekk arrangere Eurovision Song Contest i 2017. Hausten 2016 braut det igjen ut krangel mellom dei to nabolanda då ukrainske myndigheiter uttala at dei ikkje ønskte russiske artistar som hadde støtta dei pro-russiske separatistane aust i Ukraina, i tevlinga. Heller ikkje russiske artistar som hadde besøkt Krimhalvøya, fekk innreise til Ukraina. Bakgrunnen låg i den russiske annekteringa av ukrainske Krim i 2014, og Ukraina ser på Krim som ukrainsk territorium. Russisk musikkbransje kalla fråsegna frå Ukraina for «ikkje haldbar».^[1]

 

Trass det anstrengde forholdet mellom landa, valde Russland å deltake i Eurovision Song Contest 2017 i Ukraina.^[2] 12. mars 2017 offentleggjorde den russiske kringkastaren Pervyj kanal at Julija Samojlova skulle representere Russland med songen «Flame Is Burning». Samojlova var blant finalistane i russiske X Factor i 2013, og ho er kraftig lamma og sit i rullestol på grunn av den arvelege, nevrologiske sjukdommen spinal muskelatrofi.^[3] Men kort tid etter kunngjeringa oppstod det kontroversar omkring deltakinga til Samojlova.^[4] Det viste seg at ho hadde heldt konsert på Krim i 2015, og den ukrainske sikkerheitstenesta SBU meinte difor at Samojlova hadde teke seg ulovleg inn på ukrainsk territorium. 22. mars vedtok ukrainske sikkerheitsmyndigheiter å ileggje den russiske artisten eit innreiseforbod på tre år til Ukraina.^[5]

Avgjerda vekte sterke reaksjonar både i Russland og andre stadar i Europa.^[5] Den europeiske kringkastingsunionen uttala at dei var «djupt skuffa over denne avgjerda, fordi vi følar dette strid mot både ånda for tevlinga og den inkluderande tankegangen som er ein grunnstein i verdiane til tevlinga».^[6] Pro-russiske Bjørn Nistad, som har doktorgrad i russisk idéhistorie, kalla utestenginga til Ukraina for «hårreisande». Nistad meinte også at det var «absurd at Ukraina gjer dette i politisk augneméd. Dei som sjølv vann med ein politisk låt» – og sikta til den kontroversielle vinnarlåten til Ukraina «1944».^[7]

Andre igjen meinte at det russiske artistvalet var ein bevisst russisk provokasjon, sidan russisk fjernsyn visste – eller burde ha visst – at Julija Samojlova hadde besøkt Krim etter annekteringa i 2014.^[7][8][9] Som ei kriseløysning tilbaud EBU Samojlova å framføre sitt bidrag direkte frå Russland via satellitt under semifinalen og eventuelt i finalen. Noko slikt har aldri skjedd tidlegare i Eurovision Song Contest si historie.^[10][11] Men russisk fjernsyn avviste løysinga og kalla det for «eit merkeleg forslag». TV-kanalen stod fast på at Julija Samojlova var Russland sin artist, og at ho måtte få deltake på like vilkår som dei andre deltakarane i Eurovision Song Contest.^[12][13]

EBU vart kraftig irritert over innreiseforbodet, og unionen meinte Ukraina prøvde å slå politisk mynt på tevlinga. EBU-direktør Ingrid Deltenre brukte sterke ord i eit brev til statsministeren i Ukraina: «Vi er både sinte og frustrerte over at årets tevling vert brukt som eit verktøy i den pågåande konflikten mellom Russland og Ukraina», skreiv Deltenre i brevet og varsla samstundes at det kunne bli aktuelt med reaksjonar ovanfor Ukraina.^[14] Men ukrainske myndigheiter stod fast på vedtaket om innreiseforbodet, og ukrainsk TV ba EBU om å respektere Ukraina sin suverenitet.^[15]

Russisk fjernsyn avviste forslaget til EBU om å deltake via satellitt og opplyste at dei heller ikkje ville overføre sendingane frå Kyiv. 13. april 2017 vart Russland til slutt tvinga til å trekkje seg frå tevlinga. Dette var fyrste gongen sidan 1999 at Russland ikkje deltok i Eurovision Song Contest. Avgjerda var sterkt beklaga av EBU, som fordømde det ukrainske innreiseforbodet og meinte det «undergrev integriteten og den ikkje-politiske naturen» til tevlinga.^[16]

Som eit plaster på såret for Samojlova, vedtok russisk fjernsyn at ho i staden fekk representere Russland ved Eurovision Song Contest i 2018.^[17] Men Samojlova og songen hennar «I Won't Break» vart slått ut i semifinalen i 2018. Dette var fyrste gongen Russland ikkje kvalifiserte seg til finalen etter at semifinalar vart innførte i 2004.

I Eurovision Song Contest 2022 var Russland påmeldt til å delta. Etter ein langvarig strid med nabolandet Ukraina, valde Russland å invadere Ukraina 24. februar 2022. Hendinga vart møtt med massiv fordømming frå land og organisasjonar over heile verda.^[18][19] Den ukrainske kringkastaren Suspilne bad same dag EBU om å suspendere dei russiske medlemskringkastarane VGTRK og Pervyj kanal. Suspilne hevda kanalane hadde fungert som talerøyr for russiske myndigheitar sidan den russiske intervensjonen i Ukraina i 2014.^[20] Suspensjonen ville samtidig utestengje Russland frå Eurovision Song Contest, sidan eit land må være medlem av EBU for å kunne delta. Ei tilsvarande hending skjedde i 2021, då EBU utestengte kviterussiske BTRK fra unionen.^[21]

I ein e-post til svenske SVT same dag skreiv EBU at Russland fortsatt var velkommen til å delta i tevlinga, siden Eurovision Song Contest er ei ikkje-politisk tevlinga.^[22][23][24] Fråsegna møtte sterk kritikk frå kringkastarar over heile Europa, og fleire kravde at EBU måtte utestenge Russland frå unionen.^[25] Den finske kringkastaren Yle truga med å trekkje Finland frå tevlinga dersom Russland fekk delta, og ei tilsvarende fråsegn kom frå estiske ERR.^[26] Norske NRK meinte også at Russland måtte utestengjast: «Vi ser ikke for oss at Russland kan delta i årets Eurovision Song Contest», sa kringkastingssjef Thor Gjermund Eriksen til NRK.^[27][28]

Den 25. februar hadde kringkastarar i ni land bedd EBU om å suspendere Russland frå unionen: Danmarks DR, Estlands ERR, Finlands Yle, Islands RÚV, Litauens LRT, Nederlands AVROTROS, Noregs NRK, Sveriges SVT og Ukrainas Suspilne.^[29] Same dag vart Russland utestengt fra Europarådet, men dette fekk ingen direkte konsekvensar for EBU-medlemskapet til Russland.^[30] Men kort tid etter kunngjorde EBU at Russland var utestengt frå Eurovision Song Contest.^[31]

År	Artist	Song	Språk	Finalen		Semifinalen
				Plass	Poeng	Plass	Poeng
1994	Judif	«Vetsjnyj strannik» (Вечный странник)	Russisk	9	70	Ingen semifinalar
1995	Filipp Kirkorov	«Kolybelnaja dlja vulkana» (Колыбельная для вулкана)	Russisk	17	17
1996	Andrej Kosinskij	«Ja eto ja» (Я это я)	Russisk	Ikkje kvalifisert		26	14
1997	Alla Pugatsjova	«Primadonna» (Примадонна)	Russisk	15	33	Ingen semifinalar
Russland deltok ikkje i 1998 og 1999
2000	Alsou	«Solo»	Engelsk	2	155
2001	Mumij Troll	«Lady Alpine Blue»	Engelsk	12	37
2002	Prime Minister	«Northern Girl»	Engelsk	10	55
2003	t.A.T.u.	«Ne ver, ne bojsia» (Не верь, не бойся)	Russisk	3	164
2004	Julija Savitsjeva	«Believe Me»	Engelsk	11	67	Direktekvalifisert
2005	Natalja Podolskaja	«Nobody Hurt No One»	Engelsk	15	57
2006	Dima Bilan	«Never Let You Go»	Engelsk	2	248	3	217
2007	Serebro	«Song #1»	Engelsk	3	207	Direktekvalifisert
2008	Dima Bilan	«Believe»	Engelsk	1	272	3	135
2009	Anastasija Prikhodko	«Mamo» (Мамо)	Russisk og ukrainsk	11	91	Direktekvalifisert
2010	Pjotr Nalitsj og venar	«Lost and Forgotten»	Engelsk	11	90	7	74
2011	Aleksej Vorobjov	«Get You»	Engelsk	16	77	9	64
2012	Buranovskije Babusjki	«Party for Everybody»	Udmurtisk og engelsk	2	259	1	152
2013	Dina Garipova	«What If»	Engelsk	5	174	2	156
2014	Tolmatsjova-systrene	«Shine»	Engelsk	7	89	6	63
2015	Polina Gagarina	«A Million Voices»	Engelsk	2	303	1	182
2016	Sergej Lazarev	«You Are the Only One»	Engelsk	3	491	1	342
2017	Julija Samojlova	«Flame Is Burning»	Engelsk	Trekt
2018		«I Won't Break»	Engelsk	Ikkje kvalifisert		15	65
2019	Sergej Lazarev	«Scream»	Engelsk	3	370	6	217
2020	Little Big	«Uno»	Engelsk og spansk	Avlyst
2021	Manizja	«Russian Woman» (Русская женщина)	Russisk og engelsk	9	204	3	225
2022	Utestengt frå deltaking grunna Russlands invasjon av Ukraina

Merk at namn og titlar er transkribert frå russisk-kyrillisk i samsvar med Språkrådets tilrådingar. Namna vil difor være stava annleis enn på engelsk.

•  
  Julia Savitsjeva i Istanbul 2004
•  
  Serebro i Helsingfors 2007
•  
  Dima Bilan i Beograd 2008
•  
  Anastasija Prikhodko i Moskva 2009
•  
  Aleksej Vorobjov i Düsseldorf 2011
•  
  Dina Garipova i Malmö 2013
•  
  Tolmatsjova-systrene i København 2014
•  
  Polina Gagarina i Wien 2015
•  
  Sergej Lazarev i Stockholm 2016
•  
  Julija Samojlova i Lisboa 2018
•  
  Sergej Lazarev i Tel Aviv 2019

• Russland i Junior Eurovision Song Contest
• Sovjetunionen i Eurovision Song Contest