V

V
Bruk
Skriftsystem	Latinsk skrift
Type	Alfabet
Opphavsspråk	Latin
Fonetisk bruk	[v] [w] [β̞] [f] [b] [u] [ə̃] [y] [ʋ] /viː/
Unicode	U+0056, U+0076
Plass i alfabetet	Talverdi: 22
Historie
Utvikling	Υ υ 𐌖 Y V
Tidsperiode	~-700 til no
Etterkomarar	• U  • W  • ∨  • ℣  • Ꮴ  • Ꮙ  • Ꮩ
Slektningar	F Ѵ У Ў Ұ Ү ו و ܘ וּ וֹ ࠅ 𐎆 𐡅 ወ વ ૂ ુ उ
Anna
Vanleg tilknytte bokstavar	v(x)
Tilknytte tal	22
Skriveretning	Venstre til høgre

V (v) er den tjueandre bokstaven i det normale latinske alfabetet. Eigentleg er han same bokstav som U, for teiknet for vokalen u vart på latin òg nytta for halvvokalen (konsonantisk u). Bokstavnamnet ve er nydanna i analogi med be, pe osb. På norsk er v ein stemd labiodental spirant som blir uttalt med underleppa mot overtennene. Det er den stemde lyden som svarer til ustemd f. På tysk vert v som oftast uttalt som f.

V kjem frå den semittiske bokstaven waw, og vart forenkla til v av etruskarane. Romarane skreiv bokstaven både slik me trykkjer han no, og som ein liten u, slik mange fortsatt gjer i handskrift. Då ein byrja å bruka store og små bokstavar i mellomalderen brukte ein paret V/u, slik at ein fekk til dømes Vniuersitas. Ved renessansen skilde ein dei to bokstavane U og V, ettersom dei hadde vorte to ulike lydar, og liten v og stor U vart lagde til alfabetet.

Under den andre verdskrigen fekk bokstaven V stort verd i propagandaen. I juli 1941 innførte den britiske pressa det som symbol på siger (engelsk Victory) og samstundes vart det såkalla V-teiknet innført. Det bestod i at ein lyfte handa med sprikande peike- og langefinger. BBC nytta V frå morsealfabetet (...−) som kjenningssignal i sendingane sine i dei okkuperte landa, og ein laga symbolikk av at Beethovens 5. symfoni, skjebnesymfonien, starta med same rytme V i morsealfabetet. I dei tyskokkuperte landa vart V-en ofte måla eller teikna på husvegger og plankegjerde. Den tyske propagandaen gjorde eit mislukka forsøk på å svare på dette ved sjølv å annektere V-teiknet, som skulle stå for Viktoria. I etterkrigstida har V-teiknet òg vorte (mis)brukt som sigersteikn.

I NATO sitt fonetiske alfabetet kallar ein v Victor.

Samfunn

Som førstebokstaven i det engelske ordet Victory, siger, er bokstaven vorte brukt som eit kamp- og sigersteikn.

• Som bilkjennemerke for land står V for Vatikanstaten.

• I romartala står V for talet 5.

• forkorting for det romersk førenamnet Valerius.

• forkorting for venstre, verb, vest og vestleg.

• føre etternamn forkorting for nederlandsk van og tysk von som tyder «av» eller «frå».

• forkorting for tysk Vergeltungswaffe, som tyder «gjengjeldingsvåpen», eit omgrep nytta om to tyske våpen under den andre verdskrigen, V-1 og V-2. Opphavleg stod V for Versuchsmuster, «eksperimenttype».

Naturvitskap

• Innan elektrisitet er V den SI-avleia eininga for volt, for elektrisk spenning og potensial.
• I kjemi står V for grunnstoffet vanadium.
• I biokjemi står V for aminosyra valin.
• I fysikk er v ofte ein variable for fart, velocity

Kultur

• i musikk forkorting for italiensk violino (fiolin), voce eller voci («stemme(r)»), og «volti» («vend (bladet)»).

«V – bokstav» i Store norske leksikon, snl.no.