Tatarar

Sjå òg taterar.

Tatarar (tatarisk tatarlar/татарлар) er ei tyrkisk folkegruppe med tatarisk som morsmål. Dei fleste tatarar bur i Russland, der dei er den nest største folkegruppa. Ved folketeljinga i Russland i 2010 var det 5 311 000 menneske som registrerte seg som tatarar, noko som utgjorde 3,7 % av befolkninga i Russland. Den største konsentrasjonen finn ein i republikken Tatarstan der tatarar utgjer eit knapt fleirtal, 53 % av befolkninga, og i naborepublikken Basjkortostan der dei utgjer 25 %, men det bur tatarar over heile Russland.^[1] Dei fleste tatarar er sunni-muslimar.

Det finst fleire undergrupper av tatarar, som av og til vert rekna som eigne folkeslag. Desse omfattar mellom anna krimtatarar på Krimhalvøya i Ukraina og sibirtatarar. Ein kompliserande faktor er at det i Russland i tsar-tida var vanleg å kalla tyrkiske folkeslag frå aserbajdsjanarar til sibirske folkeslag for tatarar.

I Europa i mellomalderen vart nemninga «tatarar» brukt om mongolane. I omtale av russisk mellomalder vert òg uttrykka «tatarar» og «mongolar» brukt om ein annan i Russland i dag. Truleg er dagens tatarar resultat av ei assimilering av mongolane, som invaderte store delar av Asia og Aust-Europa på 1200-talet, med nokre av folkeslaga dei hadde erobra, særskilt volga-bulgarane. På 1400-talet fanst det fleire mongolsk-tatarske statsdanningar eller khanat: Kazan-khanatet, Astrakhan-khanatet, Krim-khanatet og Sibir-khanatet. Kazan vart erobra av russarane i 1552, Astrakhan i 1556 og Sibir-khanatet i 1582. Krim-khanatet overlevde, til dels som ein vasallstat av Det osmanske riket fram til 1783.