Norske statsministrar

Norske statsministrar gjev oversyn over statsministrar i Noreg. Statsministeren er regjeringsleiar og vart peika ut av Kongen til å leia regjeringa med parlamentarisk grunnlag.

Sjølv om tittelen statsminister blei introdusert i 1814, fekk han sitt noverande innhald gjennom reformer i 1873 og 1884. I 1873 avskaffa Oskar II det kvilande statthaldarembetet^[1] og rolla som fyrstestatsråd blei forma om til ein aktiv regjeringsleiar: statsministeren. I 1884 knesette det norske Stortinget prinsippet om parlamentarisme;, det at regjeringa skal gå ut frå eller ha støtte frå eit fleirtal i nasjonalforsamlinga.

I det meste av den tida Noreg var i union med Sverige var det ansvaret som i dag ligg til statsministeren delt på fleire roller. Representanten til kongen i landet, og regjeringas leiar, var statthaldaren. Han vart titulert visekonge om det var ein kongeleg som hadde embetet. Ein av statsrådane hadde i tillegg til sitt eige departement rolla som førstestatsråd eller regjeringens formann.^[2]

Førstestatsråd var leiar av regjeringa i dei periodane statthaldarembetet var ledig. Tittelen statsminister blei i den same perioden nytta om den norske regjeringas representant i Stockholm, og denne – som sat nær kongen – hadde rang framføre kollegaen sin i Kristiania.

Stillingane som statsråd var i utgangspunktet embetsstillingar, og for den fyrste delen av perioden blir dei fleste statsrådstillingane, og som førstestatsråd og som statsminister i Stockholm, sett på som avansementstillingar for embetsverket. Det skjedde, særleg mellom 1860 og 1884, ein glidande overgang frå embetsstillingar til politiske utnemningar.^[3]

Statthaldarstriden mellom Stortinget og dobbelmonarken var årsak til at embetet frå 1856 var ubesett. Etter at Oskar II i 1873 avskaffa embetet, gjekk tittelen statsminister over til å gjelde for leiaren av regjeringa i Noreg.

• Statsminister og leiar for London-regjeringa i eksil 1940–1945: Johan Nygaardsvold
• Statsminister: Vidkun Quisling, (NS) (9.–15. april 1940)
• Formann for Administrasjonsrådet: Ingolf Elster Christensen (15. april–25. september 1940)
• Kommissariske statsrådar (1940–1942)
• Ministerpresident: Vidkun Quisling, (NS): (1942–1945)

Norske statsministrar etter 1945

Forklaring: - Gult=KrF - Raudt=Ap - Grønt=SP - Blått=Høgre

• Einar Gerhardsen (1945–1951)
• Oscar Torp (1951–1955)
• Einar Gerhardsen (1955–1963)
• John Lyng (1963)
• Einar Gerhardsen (1963–1965)
• Per Borten (1965–1971)
• Trygve Bratteli (1971–1972)
• Lars Korvald (1972–1973)
• Trygve Bratteli (1973–1976)
• Odvar Nordli (1976–1981)
• Gro Harlem Brundtland (1981)
• Kåre Willoch (1981–1986)
• Gro Harlem Brundtland (1986–1989)
• Jan P. Syse (1989–1990)
• Gro Harlem Brundtland (1990–1996)
• Thorbjørn Jagland (1996–1997)
• Kjell Magne Bondevik (1997–2000)
• Jens Stoltenberg (2000–2001)
• Kjell Magne Bondevik (2001–2005)
• Jens Stoltenberg (2005–2013)
• Erna Solberg (2013–2021)
• Jonas Gahr Støre (2021–)

• Statthaldarar i Noreg
• Lengst sitjande norske statsministrar
• Norske regjeringar
• Norske finansministrar
• Norske utanriksministrar
• Norske landbruksministrar
• Norske kulturministrar