Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
Wikipedia

Volkspartij voor Vrijheid en Democratie: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerking
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Rakkerbak (overleg | bijdragen)
1.826 bewerkingen
k Wijziging van 145.109.164.241 (Overleg) teruggedraaid naar de laatste versie van Hoyanova
 
(509 tussenliggende versies door meer dan 100 gebruikers worden niet weergegeven)
Regel 1:
{{Infobox politieke partij Nederland
| naam = Volkspartij voor Vrijheid en Democratie
| afbeeldinglogo = VVDVvd-logo-2020.svg
| partijvoorzitter = [[Eric Wetzels]]
| afbeeldingbreedte = 200px
| partijleider = [[Dilan Yeşilgöz]] <small>([[Lijst van partijleiders van de VVD|lijst]])</small>
| partijvoorzitter = [[Christianne van der Wal]]
| partijleidertweede_kamer = [[MarkDilan RutteYeşilgöz]]
| eerste_kamer = [[Edith Schippers]]
| tweede_kamer = [[Klaas Dijkhoff]]<ref>[https://nos.nl/artikel/2199503-dijkhoff-krijgt-voorzittershamer-van-vvd-fractie.html Dijkhoff krijgt voorzittershamer van VVD-fractie], [[Nederlandse Omroep Stichting|NOS]], 24 oktober 2017</ref>
| eerste_kamer europees_parlement = [[AnnemarieMalik JorritsmaAzmani]]
| zetelsTK = 24
| europees_parlement = [[Malik Azmani]]
| zetelsTKzetelsEK = 3310
| zetelstotaalTKzetelsEP = 1504
| zetelsEKzetelsPS = 1263
| zetelsGR = {{Percentagebalk|{{Zeteltallen gemeenteraden Nederland||VVD}}|{{Zeteltallen gemeenteraden Nederland}}|noot=plus {{Zeteltallen gemeenteraden Nederland||VVD|samen=ja}} samen}}
| zetelstotaalEK = 75
| zetelsEPzetelsWS = 455
| zetelstotaalEPoprichting = 2624 januari 1948
| fusie = [[Partij van de Vrijheid]] en [[Comité ter voorbereiding van een Democratische Volkspartij]]
| oprichting = [[24 januari]] [[1948]]
| fusie afsplitsingen = [[Partij vanvoor de Vrijheid]]&nbsp;(2005)<br en />[[Comité-OudTrots op Nederland]]&nbsp;(2007)
| leden = 22.473 (1 januari 2024)<ref>[https://www.rug.nl/research/dnpp/themas/ledentallen/ledental-2024 Ledentallen Nederlandse politieke partijen per 1 januari 2024], ''Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen'', 28 februari 2024.</ref>
| richting = [[Rechts (politiek)|Rechts]]<ref>[https://www.trouw.nl/home/uitersten-in-politiek-landschap-winnen-terrein~af8c72e9/]</ref>
| richting = [[Centrumrechts]]<ref>{{Citeer boek|titel=The Low Countries: Confrontation and Coalition in Segmented Societies |work=Comparative European Politics|auteur=Hans Keeman|uitgever=Taylor & Francis|datum=|url=https://books.google.com/books?id=18aSGqADApUC&pg=PA221|pagina's=221|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210510081819/https://books.google.com/books?id=18aSGqADApUC&pg=PA221|archiefdatum=2021-05-10|dodeurl=nee}}</ref><ref name="LuskBirks2014">{{cite book|author1=Sean Lusk|author2=Nick Birks|title=Rethinking Public Strategy|url=https://books.google.com/books?id=w1IdBQAAQBAJ&pg=PA168|year=2014|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-1-137-37758-6|page=168|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210510014007/https://books.google.com/books?id=w1IdBQAAQBAJ&pg=PA168|archiefdatum=2021-05-10|dodeurl=nee}}</ref>
| ideologie = [[Conservatief-liberalisme]] <br />[[Economisch liberalisme]] <br />
| kleurenideologie = {{KleurvierkantNowrap|#FF8C00}}[[Liberalisme]] {{Kleurvierkant|#191970}}<br />[[OranjeEconomisch (kleur)|Oranjeliberalisme]] en<br /> [[BlauwConservatief (kleur)|blauwliberalisme]]}}
| kleuren = {{Kleurvierkant|#0328cb}} [[Ultramarijn]]<br>{{Kleurvierkant|#ff6400}} [[Oranje (kleur)|Oranje]]
| jongeren = [[Jongerenorganisatie Vrijheid en Democratie|JOVD]]
| jongeren = [[Jongerenorganisatie Vrijheid en Democratie|JOVD]]
| wetenschappelijkbureau = [[Teldersstichting]]
| internationaal = [[Liberale Internationale|LI]]
| eurofractie = [[Renew Europe]]
| euroorganisatie = [[Partij van de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa|ALDE]]
| website = [httphttps://www.vvd.nl/ vvd.nl]
}}
De '''Volkspartij voor Vrijheid en Democratie''' (afgekort: '''VVD''') is een [[PolitiekeNederland partijen in Nederland(hoofdbetekenis)|Nederlandse]] [[politieke partij]] diemet een [[Rechts (politiek)|rechts]]-[[liberale]] signatuur. heeftHuidig partijleider is [[Dilan Yeşilgöz]]. De partij maakt deel uit van het op 2 juli 2024 beëdigde [[kabinet-Schoof]].
 
== Geschiedenis ==
De partij is in het [[Europees Parlement]] samen met [[Democraten 66]] (D66) lid van de fractie [[Renew Europe]].
Op zaterdagmiddag 24 januari 1948 werd in een overvol [[Theater Bellevue|Bellevue]] in Amsterdam de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie opgericht. De VVD ontstond uit het samengaan van de [[Partij van de Vrijheid]] (PvdV), waarvan [[Dirk Stikker]] partijleider was, en het [[Comité ter voorbereiding van een Democratische Volkspartij]], vernoemd naar zijn voorzitter [[Pieter Oud]]. Dit comité bestond uit ontevreden leden van de links-liberale [[Vrijzinnig-Democratische Bond]] (VDB), die in 1946 met de [[Sociaal-Democratische Arbeiderspartij]] (SDAP) en enkele andere politieke groeperingen was opgegaan in de [[Partij van de Arbeid (Nederland)|Partij van de Arbeid]] (PvdA).
 
Al snel na de totstandkoming van de PvdA vond Oud, die in de VDB een vooraanstaande rol had gespeeld, dat zijn nieuwe partij te veel sociaaldemocratische trekjes kreeg. Ook kreeg hij niet de erkenning waarop hij gezien zijn politieke staat van dienst dacht te kunnen rekenen. Toen Oud zich in augustus 1947 openlijk afvroeg 'of de tijd niet langzamerhand rijp wordt voor het oprichten van een vooruitstrevende partij, waarin groepen uit de Partij van de Arbeid, de Partij van de Vrijheid en de daklozen zich zullen kunnen 'thuis voelen', vond hij meteen gehoor bij Stikker. De PvdV was in maart 1946 opgericht, maar was in feite weinig meer dan de voortzetting van de behoudende en wat stoffige Liberale Staatspartij van voor de [[Tweede Wereldoorlog]]. Stikker was lijsttrekker bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 1946|Tweede Kamerverkiezingen op 16 mei 1946]]. Het resultaat (zes zetels) viel hem tegen. De PvdV verkeerde in een impasse, zo meende Stikker; achter de schermen ging hij gretig in op de verkapte uitnodiging van Oud. Deze stapte in oktober 1947 uit de PvdA en vormde het 'Comité tot voorbereiding van een Democratische, niet-socialistische Volkspartij'.
Bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2017|Tweede Kamerverkiezingen van 2017]] kreeg de VVD de meeste stemmen, wat resulteerde in het verkrijgen van 33 van de 150 zetels in de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]]. [[Mark Rutte]] is sinds 31 mei 2006 de [[Politiek leider|partijleider]] van de VVD en [[minister-president]] sinds 14 oktober 2010. De fractievoorzitter in de Eerste Kamer is [[Annemarie Jorritsma]], de huidige fractievoorzitter in de Tweede Kamer is [[Klaas Dijkhoff]]. [[Malik Azmani]] is de delegatieleider in het Europees Parlement.
 
In de onderhandelingen met Stikker haalde Oud het onderste uit de kan – en dat terwijl de PvdV zo'n 20.000 leden telde en Ouds Comité hooguit een paar honderd [[geestverwant]]en had. Zowel de naam 'Volkspartij voor Vrijheid en Democratie' als de naam van het partijorgaan (Vrijheid en Democratie) kwam uit zijn koker. Op de voorlopige kandidatenlijst voor de komende Kamerverkiezingen vielen drie van de geschatte acht à negen verkiesbare plaatsen aan leden van het Comité toe, inclusief het lijsttrekkerschap voor Oud zelf.
== Historie ==
Op zaterdagmiddag 24 januari 1948 werd in een overvol [[Theater Bellevue|Bellevue]] in Amsterdam de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie opgericht. De VVD ontstond uit het samengaan van de [[Partij van de Vrijheid]] (PvdV), waarvan [[Dirk Stikker]] partijleider was, en het [[Comité-Oud]], vernoemd naar zijn voorzitter [[Pieter Oud]]. Dit comité bestond uit ontevreden leden van de links-liberale [[Vrijzinnig-Democratische Bond]] (VDB), die in 1946 met de [[Sociaal-Democratische Arbeiderspartij]] (SDAP) en enkele andere politieke groeperingen was opgegaan in de [[Partij van de Arbeid (Nederland)|Partij van de Arbeid]] (PvdA).
 
Al snel na de totstandkoming van de PvdA vond Oud, die in de VDB een vooraanstaande rol had gespeeld, dat zijn nieuwe partij te veel sociaaldemocratische trekjes kreeg. Ook kreeg hij niet de erkenning waarop hij gezien zijn politieke staat van dienst dacht te kunnen rekenen. Toen Oud zich in augustus 1947 openlijk afvroeg 'of de tijd niet langzamerhand rijp wordt voor het oprichten van een vooruitstrevende partij, waarin groepen uit de Partij van de Arbeid, de Partij van de Vrijheid en de daklozen zich zullen kunnen thuisgevoelen', vond hij meteen gehoor bij Stikker. De PvdV was in maart 1946 opgericht, maar was in feite weinig meer dan de voortzetting van de behoudende en wat stoffige Liberale Staatspartij van voor de [[Tweede Wereldoorlog]]. Stikker was lijsttrekker bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 1946|Tweede Kamerverkiezingen op 16 mei 1946]]. Het resultaat (zes zetels) viel hem tegen. De PvdV verkeerde in een impasse, zo meende Stikker; achter de schermen ging hij gretig in op de verkapte uitnodiging van Oud. Deze stapte in oktober 1947 uit de PvdA en vormde het 'Comité tot voorbereiding van een Democratische, niet-socialistische Volkspartij'.
 
In de onderhandelingen met Stikker haalde Oud het onderste uit de kan – en dat terwijl de PvdV zo'n 20.000 leden telde en Ouds Comité hooguit een paar honderd geestverwanten had. Zowel de naam 'Volkspartij voor Vrijheid en Democratie' als de naam van het partijorgaan (Vrijheid en Democratie) kwam uit zijn koker. Op de voorlopige kandidatenlijst voor de komende Kamerverkiezingen vielen drie van de geschatte acht à negen verkiesbare plaatsen aan leden van het Comité toe, inclusief het lijsttrekkerschap voor Oud zelf.
 
Op 16 december 1947 kondigden Oud en Stikker op een persconferentie de komst van de VVD aan. Het Comité en de PvdV werden hiermee voor een voldongen feit gesteld, maar zouden uiteindelijk wel akkoord gaan – zij het dat de door Oud bedachte term 'volkspartij' binnen de PvdV veel weerstand opriep. Bij de totstandkoming van de VVD had Oud aan het langste eind getrokken; hij zou de partij ook domineren tot zijn terugtreden in 1963.
 
=== Eerste parlementaire jaren ===
[[Bestand:Pieter Oud 1956 (1).jpg|thumb|right|220px|[[Pieter Oud]]]]
Bij haar eerste Tweede Kamerverkiezingen in 1948 behaalde de VVD onder [[Pieter Oud]] 8 zetels (de Tweede Kamer telde destijds 100 zetels). De VVD schoof direct aan in het [[kabinet-Drees-Van Schaik]], met onder andere de PvdA. Als partijvoorzitter en fractievoorzitter groeide Oud al snel uit tot de politiek leider van de partij. Onder zijn straffe leiding vertoonde het zeteltal van de VVD tot het einde van de jaren 50 een opwaartse koers. Het aantal zetels bedroeg in 1959 zelfs 19 (van de inmiddels 150 zetels intellende 1959Tweede Kamer). Van 1952 tot 1959 verkeerde de VVD in de [[Oppositie (politiek)|oppositie]], maar daarna zaten ze, behalve van 1965 tot 1967, continu in de regering tot 1973. In 1963 trad Oud terug als [[lijsttrekker]] en gaf het stokje over aan [[Edzo Toxopeus]]. Onder zijn opvolger en later ook [[Molly Geertsema]] bleven de zetelaantallen hangen op 16 à 17 zetels.
 
=== Financiële positie ===
Vanaf het moment van oprichting drukte Oud zijn stempel op de partijorganisatie. Het partijapparaat bleef echter zwak, wat paste in de liberale traditie van een afkeer van een hechte partijorganisatie. In vergelijking met andere grote politieke partijen stond de VVD er financieel meestal slecht voor. Bij de oprichting was al duidelijk dat de VVD amper financieel op haar benen kon staan. De geldbehoefte liep altijd ver voorop bij de offerbereidheid van de leden. Het vermogen van de partij bleef altijd zweven rond de nulgrens. Andere partijen in het verzuilde Nederland konden rekenen op verwante maatschappelijke organisaties om de kas te spekken, de VVD had een dergelijke binding niet. Ook heeft de VVD zich in eerste instantie tegen bijna elke vorm van overheidssteun verzet, maar uiteindelijk, na invoering altijd wel er gebruik van gemaakt. Dit vooral omdat er anders ongelijkheid zou ontstaan tussen de partijen, beredeneerde men. In het boekjaar 1988 had de VVD een tekort van fl. 536.000, waardoor het negatief vermogen opliep naar fl. 644.000. Verschillende plannen moesten uitkomst bieden; zo was er een voorstel om het "Thorbeckehuis" aan de Koninginnegracht in [[Den Haag]] af te stoten. Dit voorstel werd door de ledenvergadering verworpen. De oplossing werd gevonden in een inkrimping van het personeelsbestand en een verhoging van de contributie.
 
=== Hans Wiegel en de doorbraak ===
[[Bestand:VVD-fractievoorzitter Hans Wiegel kijkt over zijn bril, op zijn plaats in de Tweede Kamer, bij het begin van de algemene - SFA001021704.jpg|thumb|left|220px|[[Hans Wiegel]]]]
[[Bestand:Verkiezingscampagne voor de Tweede Kamer.ogv|start=2:42|end=3:33|thumbtime=3:30|thumb|[[Polygoon-journaal]]-impressie van de [[verkiezingscampagne]]s voor de [[Tweede Kamerverkiezingen 1977|Tweede Kamerverkiezingen van 1977]]. [[Hans Wiegel]] op campagne.]]
In 1958 kwam er een einde aan de Rooms-Rode samenwerking in de kabinetten-Drees, en na vervroegde verkiezingen trad de VVD toe tot het [[kabinet-De Quay]]. Met een onderbreking in de jaren 1965–1967 vanwege de omroepkwestie ([[REM-eiland]]) leverden de liberalen in de [[1960-1969|jaren 60]] ministers als [[Edzo Toxopeus]], [[Molly Geertsema]] en [[Johan Witteveen]]. De partij bleef echter met zo'n 14 zetels een kleine partner in de christelijke coalities.
 
Regel 59 ⟶ 57:
 
=== Frits Bolkestein en de formatie van Paars ===
[[Bestand:Frits Bolkestein 1984 (1)1999.jpg|thumb|right|220px|[[Frits Bolkestein]]]]
Joris Voorhoeve trok zijn conclusies uit de nederlaag en werd opgevolgd door [[Frits Bolkestein]]. De tijdgeest zat de liberale partij mee, met de ondergang van het communisme in Oost-Europa. Daarnaast kon de VVD zich goed profileren in de oppositie tegen het [[Kabinet-Lubbers III|derde kabinet-Lubbers]] van CDA en PvdA. De [[Tweede Kamerverkiezingen 1994|Tweede Kamerverkiezingen van 1994]] brachten de VVD 31 zetels en ze werd bij de [[Provinciale Statenverkiezingen 1995|Provinciale-Statenverkiezingen in 1995]] voor het eerst de grootste partij. Dit had tot gevolg dat de VVD ook de grootste fractie in de senaat kreeg. In 1994 ontstond er een mogelijkheid om zonder het CDA een kabinet te vormen en met D66 en PvdA een lang gekoesterde wens in vervulling te laten gaan. Dit zogenaamde 'paarse kabinet' was al sinds 1976 in voorbereiding, door middel van het toen nog geheime [[Des Indes-beraad|Des-Indes overleg]]. Ondanks deze lange voorbereiding leek [[Kabinet-Kok I|Paars]] er in eerste instantie niet te komen. Na een lange formatieronde brak de VVD, omdat de PvdA alleen bereid was te bezuinigen op de overheidsorganisatie en niet wilde snijden in de sociale voorzieningen. Tegen advies van de fractieleiders in, gaf koningin Beatrix toch de formatie een tweede kans. Deze tweede formatieronde had wel succes en het eerste paarse kabinet was een feit. Frits Bolkestein bleef in de kamer en zette een aantal maatschappelijke vraagstukken op de politieke agenda, die tot dan toe onbespreekbaar waren geweest in politiek Den Haag, zoals islam en immigratie. Deze lijn werd in 1998 beloond met 38 zetels en de VVD werd daarmee de tweede partij. Kort na de formatie van het [[Kabinet-Kok II|tweede kabinet Kok]] tradwerd Bolkestein verrassend[[Europees commissaris|eurocommissaris]] en trad daarmee af als fractievoorzitter. enHij werd opgevolgd door [[Hans Dijkstal]].
 
=== Opkomst van het populisme ===
Regel 68 ⟶ 66:
 
=== Discussies en verdeeldheid ===
[[Bestand:GZalm.jpg|thumb|left|220px|[[Gerrit Zalm]]]]
Na de toetreding van Zalm tot het kabinet, kwam een oude discussie binnen de partij weer naar boven. De VVD heeft nooit willen kiezen of de politiek leider de fractievoorzitter of de aanvoerder van de VVD-ploeg in het kabinet is. Na een aantal botsingen tussen Gerrit Zalm en Jozias van Aartsen bepaalde de ledenvergadering dat Van Aartsen als fractievoorzitter de 'politiek aanvoerder' was. Na stevige discussies stelde de algemene vergadering van de VVD in 2005 een nieuw Liberaal Manifest vast.
 
In het vacuüm na het vertrek van Bolkestein werkten de jonge staatssecretarissen [[Mark Rutte]] en [[Melanie Schultz van Haegen]] in januari 2004 aan een paper over een nieuwe koers van de partij. Het "Wassenaars imago van parelkettingen en blazers, dixieland en hockeyclubs" zou afgeworpen moeten worden. Gepleit werd voor een links-liberale koers met de focus op het milieu en het openbaar vervoer, voor samenwerking met D66 en het liberale deel van de PvdA, wat in de toekomst tot een nieuwe partij zou kunnen leiden. D66 schoot dit idee onmiddellijk af, opgericht als een middel tot politieke vernieuwing was deze partij inmiddels een doel op zich geworden.<ref>https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/d66-weigert-in-te-gaan-op-avances-van-vvd-top~b810d3c6/</ref>
Na stevige discussies stelde de algemene vergadering van de VVD in 2005 een nieuw Liberaal Manifest vast.
 
Van Aartsen gunde zijn fractieleden erg veel vrijheid en dat ging vaak ten koste van de eenheid. Zo leken [[Ayaan Hirsi Ali]] en [[Geert Wilders]] vaak een eigen koers te varen ten opzichte van de fractie. Toen de regie wat strikter werd, scheidde[[Groep GeertWilders|scheidde Wilders zich in 2004 af]] van de partij, met name als gevolg van een conflict binnen de partij omtrent het al dan niet op termijn toetreden van [[Turkije]] en de Europese Unie|Turkije tot de [[Europese Unie]], iets waar Wilders onvoorwaardelijk tegen was. Voor het eerst scheidde hiermee een VVD'er zich af. Vlak voor de verkiezingen deed [[Anton van Schijndel]] hetzelfde. De teleurstellende uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2006 was voor Van Aartsen aanleiding om eveneens terug te treden. Daarom vond er een [[VVD-lijsttrekkersreferendum 2006|intern referendum]] plaats over de nieuwe lijsttrekker voor de komende verkiezingen.
 
=== Herstel onder Rutte ===
[[Bestand:Mark Rutte-6, 23.03.23 (cropped).jpg|thumb|rightminiatuur|220px355x355px|[[Mark Rutte]]]]
Het was de eerste keer dat de leden zo direct hun lijsttrekker voor de Tweede Kamerverkiezingen konden kiezen. De twee voornaamste kandidaten hadden een duidelijk verschillende stijl: [[Mark Rutte]] die alleen ervaring had als staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en zich op de linkervleugel richtte en [[Rita Verdonk]] die als minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie onder Balkenende II al een gevestigde naam was geworden, en vooral de rechtervleugel aansprak. Aanvankelijk leek Verdonk de lijsttrekkersverkiezingen te winnen, maar dit kwam mede doordat opiniepeilers vooral de electorale achterban peilden en geen goede methode hadden om leden te peilen. Ondanks deze peilingen bleek binnen de partij uiteindelijk een meerderheid van 51% voor Rutte te kiezen, tegen 46% voor Verdonk. De VVD was ondertussen in de peilingen gestegen naar 36 zetels, mede door de vele media-aandacht voor de ledenraadpleging.
 
Regel 90 ⟶ 91:
 
Op 12 september 2012 behaalde de VVD bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer 41 zetels, het hoogste aantal ooit. Na een relatief snelle [[Kabinetsformatie Nederland 2012|kabinetsformatie]] werd het [[kabinet-Rutte II]], bestaande uit VVD en PvdA, op 5 november 2012 ten overstaan van [[Beatrix der Nederlanden|koningin Beatrix]] beëdigd.
 
Na de verkiezingen van 2017 werd Rutte opnieuw premier. Nadat de onderhandelingen tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks stuk liepen op het thema migratie, was het uiteindelijk de ChristenUnie die het "motorblok" aan een coalitie hielp in de Tweede Kamer. Het [[Kabinet-Rutte III|kabinet Rutte III]] werd op 26 oktober 2017 beëdigd door [[Willem-Alexander der Nederlanden|koning Willem Alexander.]] Uiteindelijk viel dit kabinet twee maanden voor de verkiezingen wegens de [[Toeslagenaffaire]].
 
Bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2021|Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021]] werd Ruttes VVD wederom de grootste partij. Er werden 34 zetels gehaald, eentje meer dan vier jaar eerder. Het [[kabinet-Rutte IV]] is op 10 januari 2022 op [[Paleis Noordeinde]] beëdigd. Het kabinet bestaat uit 20 ministers en 9 staatssecretarissen. Sinds 7 juli 2023 is dit kabinet demissionair, nadat het kabinet viel op onderhandelingen over migratie. Hierover werd een week lang gediscussieerd, waarbij de VVD de druk op haar coalitiepartners CDA, D66 en ChristenUnie verhoogde.<ref>[https://nos.nl/collectie/13942/artikel/2482044-hoe-rutte-vriend-en-vijand-verraste-reconstructie-van-de-val-van-rutte-iv Hoe Rutte vriend en vijand verraste: reconstructie van de val van Rutte IV] (8 juli 2023), ''[[Nederlandse Omroep Stichting|NOS]]''. Geraadpleegd op 9 juli 2023.</ref>
[[Bestand:Dilan Yeşilgöz, De Balie, 2022.png|miniatuur|280x280px|[[Dilan Yeşilgöz|Dilan Yeşilgöz-Zegerius]]]]
 
==== Einde leiderschap Rutte ====
Op 10 juli 2023, aan het begin van het debat omtrent de val van het kabinet-Rutte IV, maakte Mark Rutte bekend dat hij bij het aantreden van een nieuw kabinet de politiek zal verlaten.
 
=== Rechtse lijn met Yeşilgöz ===
{{Zie hoofdartikel|Kabinetsformatie Nederland 2023-'24}}
Op 14 augustus 2023 werd bekend dat Dilan Yeşilgöz-Zegerius lijsttrekker zou zijn bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2023|Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023]]. Bij deze verkiezingen verloor de partij tien zetels en kwam uit op 24 zetels, waarmee ze de op twee na grootste partij werd. Dit was het grootste verlies sinds de [[Tweede Kamerverkiezingen 2006|Tweede Kamerverkiezingen van 2006]]. Vanaf 6 december 2023 was ze naast demissionair minister ook lid van de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal]], waar ze voorzitter is van de VVD-fractie.
 
Ze trad toe tot de formatiegesprekken met de verkiezingswinnaar, de [[Partij voor de Vrijheid]] (PVV) van Geert Wilders, en de nieuwe partijen [[Nieuw Sociaal Contract]] (NSC) van [[Pieter Omtzigt]] en de [[BoerBurgerBeweging]] (BBB) van [[Caroline van der Plas]], wat leidde tot een rechts georiënteerde regeringscoalitie. Hiermee zou de VVD sinds kabinet-Rutte I weer openstaan voor samenwerking met de radicaal-rechtse PVV. Binnen de partij was er veel verdeeldheid, maar Yeşilgöz verzekerde dat het liberale geluid niet ondergeschikt zou raken. Na maanden onderhandelen bereikten de partijen in mei 2024 een akkoord op hoofdlijnen en in juni een akkoord over de verdeling van bewindspersonen in het aankomend [[kabinet-Schoof]], dat op 2 juli 2024 werd beëdigd.
 
== Organisatie ==
Regel 100 ⟶ 115:
 
==== Afdelingen ====
In een gemeente waar ten minste tien leden van de VVD wonen, kan in principe een afdeling worden opgericht. Er zijn zelfs enkele afdelingen gevestigd in het buitenland. (bijvoorbeeld Brussel, Antwerpen, New York, Duitsland). Net als landelijk is binnen de afdeling de ledenvergadering het hoogste orgaan. Een afdeling moet minimaal één ledenvergadering per jaar houden.
De ledenvergadering van een afdeling heeft een aantal taken:
* het vaststellen van (wijzigings-)voorstellen voor de landelijke algemene vergadering en de ledenvergadering van de kamercentrale;
Regel 112 ⟶ 127:
Het takenpakket van de KC omvatte onder andere de kandidaatstelling voor de Tweede Kamer, het meewerken aan de kandidaatstelling voor andere vertegenwoordigende lichamen, het bevorderen van het goede verloop van de werkzaamheden in de afdelingen in haar gebied, het verzorgen van PR-, opleidings- en trainingsactiviteiten, het begeleiden van talent alsmede het benoemen van partijraadsleden en vertegenwoordiging in het Liberaal Vrouwen Netwerk.
 
De indeling van de kamercentrales was eigenlijk gekoppeld aan de Kieswet, maar buiten Noord- en Zuid-Holland valtviel het gebied van een kamercentrale samen met dat van een [[provincie]]. Voor verkiezingen van de leden van de Tweede Kamer kent Europees Nederland volgens de Kieswet negentien [[Kieskring#Tweede Kamer|rijkskieskringen]]. De VVD telttelde echter geen negentien maar zeventien kamercentrales, omdat de KC Gelderland en de KC Brabant zich uitstrekken over het gebied van ieder twee rijkskieskringen.
 
De centralevergadering koos het bestuur van hun kamercentrale. Dat bestaat uit een voorzitter, één of meer vicevoorzitters, de secretaris, de penningmeester en één of meer andere leden voor het vervullen van bepaalde taken (zoals PR, jongerenbeleid, talentmanagement en opleiding en training). Allen werden in functie benoemd. Tevens waren er diverse leden met een adviserende stem: vertegenwoordigers van het [[Liberaal Vrouwen Netwerk]], Bestuurdersvereniging en de Provinciale Statenfractie.
 
Bestuursleden belast met jongerenbeleid binnen een KC, werden benoemd op voordracht van de [[Jongerenorganisatie Vrijheid en Democratie|JOVD]] en VVD -hoofdbestuur.
 
Evenals in de afdelingen berustte het hoogste gezag bij de ten minste één maaleenmaal per jaar te houden centralevergadering. Alle leden hebben toegang tot deze vergadering, mogen het woord voeren en hebben stemrecht.
 
==== Regio's ====
De regio's hebben de Kamercentrales vervangen en hebben ongeveer dezelfde taken gekregen. Het bestuur van een regio bestaat uit een voorzitter, één of meer vicevoorzitters, de secretaris, de penningmeester, de portefeuillehouder opleidingen en talentmanagement, de portefeuillehouder communicatie en campagne. Eventueel kan het bestuur van een regio kan aangevuld worden met niet in functie benoemde leden.
 
* De VVD Regio NoordGroningen (devoorheen: provinciesRegio Groningen,Noord Frieslandtot en Drenthe2019) werd opgericht op 9 mei 2016.
* De VVD Regio OostDrenthe (Overijsselvoorheen: enRegio Gelderland)Noord werdtot opgericht op 19 maart 2016.2019)
* De VVD Regio Fryslan (voorheen: Regio Noord tot 2019)
* De VVD Regio Gelderland (voorheen: Regio Oost tot 2022)
* De VVD Regio Overijssel (voorheen: Regio Oost tot 2022)
* De VVD Regio Midden-Nederland (de provincies Utrecht en Flevoland) werd opgericht op 10 februari 2016.
* De VVD Regio Noord-Holland (de provincie Noord-Holland) wordt opgericht op 11 mei 2016.
* De VVD Regio Zuid-Holland (de provincie Zuid-Holland) werd opgericht op 23 maart 2016.
* De VVD Regio Zuid (de provincies Noord-Brabant-, Limburg- en Zeeland) werd opgericht op 23 april 2016.
* De lokale netwerken die buiten Nederland liggen behoren tot de regio internationaal.
 
==== Partijraad ====
De partijraad is het adviescollege van de VVD, dat ook politieke uitspraken kan doen. Een stemgerechtigd lid van de partijraad wordt gekozen door de ledenvergadering van een kamercentrale. Hoe meer VVD-leden in de kamercentrale, hoe meer plaatsen er door de kamercentrale vervuld mogen worden. De zittingsduur is drie jaar. Elk jaar treedt een derde van deze leden volgens rooster af, waarbij zij één maaleenmaal herkozen kunnen worden.
 
Adviserende leden van de partijraad zijn de leden van het hoofdbestuur, één vertegenwoordiger van elk kamercentralebestuur, de leden van de VVD-fracties in de Staten Generaal en het Europees Parlement, de voorzitters van de partijcommissies en van de VVD Bestuurdersvereniging, de voorzitter en directeur van de [[Teldersstichting]], de ereleden van de VVD en maximaal tien speciaal door het hoofdbestuur benoemde leden.
 
==== HoofdbestuurBestuur ====
{{Zie ook|Zie de [[lijst van partijvoorzitters van de VVD]] voor voorzitters uit het verleden}}
De VVD wordt bestuurd door het hoofdbestuur (HB), dat bestaat uit een door ledenraadpleging gekozen voorzitter, één of meerdere vicevoorzitters, een penningmeester, algemeen secretaris en secretarissen voor de organisatie. De vergaderingen van het HB worden met adviserende stem bijgewoond door de voorzitters van de Kamerfracties, een vertegenwoordiger van de VVD-fractie in het EP, een vertegenwoordiger van de VVD-leden in de Raad van Ministers (bij regeringsdeelname), de voorzitter van de VVD Bestuurdersvereniging en de Landelijk Voorzitter van de JOVD. De hoofdbestuursleden worden door de algemene vergadering voor de tijd van drie jaar verkozen en zijn één maal herkiesbaar. De leden van het HB hebben een onderlinge taakverdeling.
De VVD wordt bestuurd door het hoofdbestuur (HB), dat bestaat uit een door ledenraadpleging gekozen voorzitter, één of meerdere vicevoorzitters, een penningmeester, algemeen secretaris en secretarissen voor de organisatie. De vergaderingen van het HB worden met adviserende stem bijgewoond door de voorzitters van de Kamerfracties, een vertegenwoordiger van de VVD-fractie in het EP, een vertegenwoordiger van de VVD-leden in de Raad van Ministers (bij regeringsdeelname), de voorzitter van de VVD Bestuurdersvereniging en de Landelijk Voorzitter van de JOVD. De hoofdbestuursleden worden door de algemene vergadering voor de tijd van drie jaar verkozen en zijn eenmaal herkiesbaar. De leden van het HB hebben een onderlinge taakverdeling.
 
Zo is ten minste één lid in het bijzonder belast met de organisatie van de partij, één met de politiek-inhoudelijke discussie, één met de in- en externe communicatie, één met de opleidings- en trainingsactiviteiten van de [[Haya van Somerenstichting]] en één met het onderhouden van contacten met buitenlandse liberale partijen. Het hoofdbestuur wordt ondersteund door bezoldigde medewerkers. Zij vormen onder leiding van de directeur het Algemeen Secretariaat, gevestigd in het [[Thorbeckehuis]] in Den Haag.
 
===== Huidig hoofdbestuurbestuur (2019) =====
* [[ChristianneEric van der WalWetzels]] (voorzitterVoorzitter)
* Christel Mourik (Vicevoorzitter debat en campagne)
* [[Eric Wetzels]] (vicevoorzitter)<ref>[https://bunnik.vvd.nl/nieuws/22519/vvd-dag-innovatief-nederland VVD-Dag: Innovatief Nederland], bunnik.vvd.nl, 4 juni 2017</ref>
* Sven Butter (Communicatie en jongerenbeleid)
* Mendy van Veen (algemeen secretaris)
* Maarten de Crom (Opleiding en talentmanagement)
* Michiel Krom (communicatie)
* Rolinde Weide-Gernaat (Ledenbehoud en ledenwerving)
* Ton van Nimwegen (penningmeester)
* Rein Jansons (Internationaal secretaris)
* René de Heer (leden- en fondsenwerving)
* Birkitta Kortes (Algemeen secretaris)
* Lennart Salemink (opleiding en talentmanagement)
 
==== Leden ====
{{Zie ook|Zie de [[lijst van partijvoorzitters van de VVD]] voor voorzitters uit het verleden}}
{{Grafiek Ledentallen Politieke Partijen}}
{| class="wikitable"
|+ Leden VVD
!Jaar||Aantal leden||Jaar||Aantal leden||Jaar||Aantal leden||Jaar||Aantal leden
|-
| 1948 || 22.175 || 1968 || 35.000 || 1988 || 68.735 || 2008 || 36.832
|-
| 1949 || 21.771 || 1969 || - || 1989 || 64.554 || 2009 || 36.159
|-
| 1950 || 21.271 || 1970 || 38.000 || 1990 || 59.074 || 2010 ||36.371
|-
| 1951 || - || 1971 || - || 1991 || 55.654 || 2011 ||37.942
|-
| 1952 || - || 1972 || 41.536 || 1992 || 53.755 || 2012 || 38.412
|-
| 1953 || 26.777 || 1973 || 68.414 || 1993 || 53.390 || 2013 || 35.362
|-
| 1954 || 30.000 || 1974 || 78.759 || 1994 || 53.465 || 2014 || 33.498
|-
| 1955 || - || 1975 || 82.831 || 1995 || 53.465 || 2015 || 30.895
|-
| 1956 || - || 1976 || 87.751 || 1996 || 52.355 || 2016 || 28.391
|-
| 1957 || - || 1977 || 97.396 || 1997 || 52.197 || 2017 || 26.497
|-
| 1958 || - || 1978 || 100.510 || 1998 || 51.585 || 2018 || 27.692
|-
| 1959 || 35.000 || 1979 || 92.341 || 1999 || 48.991 || 2019 || 25.557
|-
| 1960 || - || 1980 || 85.881 || 2000 || 48.092 || 2020 || 23.907
|-
| 1961 || - || 1981 || 92.830 || 2001 || 47.441 || 2021 || 25.035
|-
| 1962 || - || 1982 || 102.888 || 2002 || 47.441 || 2022 || 26.550
|-
| 1963 || 30.000 || 1983 || 95.528 || 2003 || 46.391 || 2023 || 23.818
|-
| 1964 || - || 1984 || 89.120 || 2004 || 44.099 || 2024||22.473
|-
| 1965 || 30.000 || 1985 || 86.821 || 2005 || 41.861 || ||
|-
| 1966 || 35.000 || 1986 || 84.617 || 2006 || 40.157 || ||
|-
| 1967 || - || 1987 || 76.282 || 2007 || 40.849 || ||
|}
<small>''Bron: [https://www.rug.nl/research/dnpp/politieke-partijen/vvd/geschiedenis/vvd-ledentallen-1948 VVD - ledentallen] ([[Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen]])''</small>
 
==== Themabijeenkomsten ====
Regel 162 ⟶ 227:
 
=== Wetenschappelijk bureau ===
De [[Teldersstichting]] is het [[wetenschappelijk bureau]] van de VVD dat tot doel heeft op wetenschappelijk verantwoorde wijze vraagstukken van maatschappelijk belang, in het bijzonder die van staatkundige, sociale, economische of juridische aard, te onderzoeken met de liberale beginselen als uitgangspunt. Zij doet dit onder andere ten behoeve van het [[liberalisme]]. De stichting is genoemd naar de liberale rechtsgeleerde [[Ben Telders|prof. mr. B.M. Telders]]. De Teldersstichting is tevens uitgever van het tijdschrift 'Liberaal Reveil'.
 
=== Opleidingscentrum ===
De Haya van Somerenstichting verzorgt opleidingen en trainingen voor VVD- en JOVD-leden. Voor iedere groep (aanstaande) politici zijn er specifieke cursussen, zoals politieke oriëntatie, discussietechnieken, presentatietechnieken, oppositievoeren, onderhandelen en crisissimulaties, mediatraining en cursussen gemeenteraad en een kadercursus. De stichting is naar [[Haya van Someren]] genoemd.
 
=== Politieke Integriteits-Index ===
In februari 2017 publiceerde [[Vrij Nederland]] een nieuwe editie van haar jaarlijkse Politieke Integriteits-Index. Uit dit onderzoek, uitgevoerd in samenwerking met de [[Vrije Universiteit Amsterdam]] en de [[Erasmus Universiteit Rotterdam]], bleek dat sinds 2008 21 politici van de VVD [[Strafrecht (Nederland)|strafrechtelijk]] veroordeeld zijn. De partij is daarmee koploper: bij de [[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]] zijn in diezelfde periode vijf, bij het [[Christen-Democratisch Appèl|CDA]] en bij [[Democraten 66|D66]] drie politici veroordeeld.<ref>[https://www.vn.nl/politieke-integriteits-index-vvd-ers-komen-het-meest-in-aanraking-met-strafrecht/ VVD-politici komen het meest in aanraking met strafrecht], ''[[Vrij Nederland]]'', 22 februari 2017</ref>
 
=== Europa en Internationaal ===
In het Europees Parlement werkt de VVD samen met [[Democraten 66|D66]] met 46 andere liberale partijen in de [[Partij van Europese Liberalen en Democraten|European Liberal Democrat and Reform Party]] (ELDR)]]. De ELDR vormt samen met enkele onafhankelijke partijen de [[Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa|ALDE]] Group, die met 88 leden de derde coalitiegroep is in het Europese Parlement.
 
Het Internationaal Secretariaat van de VVD is verantwoordelijk voor de internationale contacten en samenwerking van de VVD. De belangrijkste doelstelling is het goed onderhouden en versterken van de relaties met zusterpartijen en bijdragen aan de capaciteitenopbouw van liberale partijen in Oost-Europa, de Balkan en ontwikkelingslanden.
Regel 174 ⟶ 242:
De VVD is medeoprichter van het [[Nederlands Instituut voor Meerpartijendemocratie]], een organisatie van zeven Nederlandse politieke partijen die democratiseringswerk steunt in 17 landen.
 
== Standpunten ==
De VVD zet zich als liberale partij in voor [[Vrijheid (sociologie)|vrijheid]]. De standpunten van de partij hebben daarmee te maken. De partij pleit voor vrijheid voor ondernemers, een [[vrije markt]] en eisen stellen aan ontvangers van de bijstand. Internationaal zijn migratiedeals, aanpak van oneerlijke handel en een strenger beleid tegenover Rusland en China. De liberalen zetten ook in op strengere bestraffing van [[criminaliteit]], een sterke defensie, inzetten op [[kernenergie]] en een [[Progressivisme|progressief]] beleid rondom [[abortus]], [[euthanasie]] en [[lgbt]]-rechten.
Belangrijke programmapunten van de VVD zijn:<ref>[http://www.vvd.nl/standpunten/overzicht VVD overzicht standpunten]</ref>
 
*Weinig [[staat]]sbemoeienis en lage [[belasting (fiscaal)|belastingen]];
*Een zo goed mogelijke [[infrastructuur]];
*De instroom van kansarme [[Migrant (mens)|migrant]]en naar Nederland stoppen;
*Zeer streng optreden tegen [[kraken (onroerend goed)|kraken]];
*Strenger straffen;
*Het [[onderwijs]] over de hele linie verbeteren;
*Zo min mogelijk mensen afhankelijk laten zijn van [[uitkering]]en en [[uitkeringsfraude]] hard aanpakken;
*Een goede en efficiënte zorg, zowel [[Gezondheidszorg|medisch]] als [[Bemoeizorg|sociaal]];
*In het kader van het Nederlandse lidmaatschap van de [[Europese Unie]] moeten vooral de gemeenschappelijke markt en het [[Stabiliteits- en Groeipact|Stabiliteitspact]] centraal staan.
 
==Volksvertegenwoordiging==
De [[fractievoorzitter]]s staan vetgedrukt.
 
== Volksvertegenwoordiging ==
=== Regering ===
{{Zie hoofdartikel|lijst van bewindslieden voor de VVD}}
In het [[kabinet-Rutte III]] is de VVD vertegenwoordigd met zes ministers en drie staatssecretarissen.
In het [[Kabinet-Schoof]] is de VVD vertegenwoordigd met vier ministers en drie staatssecretarissen.
 
Ministers:
 
* [[Bruno Bruins]] – [[minister voor Medische Zorg]]
* [[Sophie Hermans]] ([[Ministerie van Klimaat en Groene Groei|Klimaat en Groene Groei]], tweede [[Vicepremier (Nederland)|vicepremier]])
* [[Sander Dekker]] – [[minister voor Rechtsbescherming]]
* [[CoraDavid van NieuwenhuizenWeel]] – ([[ministerieMinisterie van InfrastructuurJustitie en MilieuVeiligheid|minister van InfrastructuurJustitie en MilieuVeiligheid]])
* [[Eelco Heinen]] ([[Ministerie van Financiën (Nederland)|Financiën]])
* [[Mark Rutte]] – [[Minister-president van Nederland|minister-president]] en [[ministerie van Algemene Zaken|minister van Algemene Zaken]]
* [[EricRuben WiebesBrekelmans]] – ([[Ministerie van Economische ZakenDefensie (Nederland)|minister van Economische Zaken en KlimaatDefensie]])
* [[Stef Blok]] – [[Ministerie van Buitenlandse Zaken (Nederland)|minister van Buitenlandse Zaken]]
 
Staatssecretarissen:
* [[Mariëlle Paul]] ([[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap|Funderend Onderwijs en Emancipatie]])
* [[Tamara van Ark]] – [[ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid|staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid]]
* [[Jurgen Nobel]] ([[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Sociale Zaken en Werkgelegenheid|Participatie en Integratie]])
* [[Ankie Broekers-Knol]] – [[ministerie van Veiligheid en Justitie|staatssecretaris van Veiligheid en Justitie]]
* [[Vincent Karremans]] ([[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport|Jeugd, Preventie en Sport]])
* [[Barbara Visser (politicus)|Barbara Visser]] – [[ministerie van Defensie (Nederland)|staatssecretaris van Defensie]]
 
=== Tweede Kamer ===
{{Zie ook|Zie de [[lijst van Tweede Kamerleden voor de VVD|lijst van (voormalig) Tweede Kamerleden voor de VVD]] en [[Lijst van fractievoorzitters van VVD in de Tweede Kamer|lijst van (voormalig) fractievoorzitters in de Tweede Kamer voor de VVD]]}}
De Tweede Kamerfractie van de VVD heeft sinds de verkiezingen van [[Tweede Kamerverkiezingen 2017|15 maart 2017]] een omvang van 32 leden.
{{Wrapper}}
|
{{Infobox}}
|
<timeline>
ImageSize = width:500 height:365
PlotArea = left:40 right:10 top:20 bottom:30
TimeAxis = orientation:horizontal
AlignBars = justify
Colors =
id:gray1 value:gray(0.9)
 
DateFormat = dd/mm/yyyy
*Tweede Kamerfractie
Period = from:06/11/1956 till:01/01/2025
** [[Klaas Dijkhoff]] (fractievoorzitter)
ScaleMajor = unit:year increment:5 start:01/01/1960
** [[Bas van 't Wout]]
** [[Thierry Aartsen]]
** [[Bente Becker]]
** [[Albert van den Bosch]]
** [[André Bosman]]
** [[Remco Dijkstra]]
** [[Tobias van Gent]]
** [[Mark Harbers]]
** [[Rudmer Heerema]]
** [[Sophie Hermans]]
** [[Daniel Koerhuis]]
** [[Sven Koopmans]]
** [[Antoinette Laan-Geselschap]]
** [[Roald van der Linde]]
** [[Helma Lodders]]
** [[Jan Middendorp]]
** [[Anne Mulder]]
** [[Chantal Nijkerken-de Haan]]
** [[Kelly Regterschot]]
** [[Bart Smals]]
** [[Ockje Tellegen]]
** [[Judith Tielen]]
** [[Hayke Veldman]
** [[Aukje de Vries]]
** [[Arne Weverling]]
** [[Dennis Wiersma]]
** [[Jeroen van Wijngaarden]]
** [[Martin Wörscörfer]]
** [[Zohair el Yassini]]
** [[Dilan Yesilgöz-Zegerius]]
** [[Erik Ziengs]]
 
PlotData =
bar:45 color:gray1 width:1
from:start till:end
bar:40 color:gray1 width:1
from:start till:end
bar:35 color:gray1 width:1
from:start till:end
bar:30 color:gray1 width:1
from:start till:end
bar:25 color:gray1 width:1
from:start till:end
bar:20 color:gray1
from:start till:end
bar:15 color:gray1
from:start till:end
bar:10 color:gray1
from:start till:end
bar:5 color:gray1
from:start till:end
bar:0 color:gray1
 
TextData =
{{Zie ook|Zie de [[Lijst van Tweede Kamerleden voor de VVD|lijst met alle (huidige en voormalige) Tweede Kamerleden voor de VVD]].}}
pos:(250,0) textcolor:black fontsize:S
text: Jaar
pos:(0,195) textcolor:black fontsize:S
text: Zetels
 
Colors =
=== Eerste Kamer ===
id:vvd value:blue
De Eerste Kamerfractie van de VVD behaalde bij de verkiezingen vanmei 2015 13 zetels. Bij de verkiezingen in mei 2019bbehaalden ze 12 zetels.
 
LineData =
* Eerste Kamerleden 2019
layer:front # VVD
** [[Annemarie Jorritsma-Lebbink]] (fractievoorzitter)
** [[Micky Adriaansens]]
** [[Alfred Arbouw]]
** [[Pim van Ballekom]]
** [[Mirjam de Blécourt]]
** [[Jan Anthonie Bruijn]]
** [[Reina de Bruijn-Wezeman]]
** [[Eric van der Burg]]
** [[Paulien Geerdink]]
** [[Tanja Klip-Martin]]
** [[Henk Jan Meijer]]
** [[Roel Wever]]
 
at:01/01/1960 frompos:30 tillpos:345 color:gray1 width:0.5
{{Zie ook|Zie de [[Lijst van Eerste Kamerleden voor de VVD|lijst met alle (huidige en voormalige) Eerste Kamerleden voor de VVD]].}}
at:01/01/1970 frompos:30 tillpos:345 color:gray1 width:0.5
at:01/01/1980 frompos:30 tillpos:345 color:gray1 width:0.5
at:01/01/1990 frompos:30 tillpos:345 color:gray1 width:0.5
at:01/01/2000 frompos:30 tillpos:345 color:gray1 width:0.5
at:01/01/2010 frompos:30 tillpos:345 color:gray1 width:0.5
at:01/01/2020 frompos:30 tillpos:345 color:gray1 width:0.5
 
# Zetels worden aangegeven bij "pos" ("atpos" / "frompos" / "tillpos"),
=== Europees Parlement ===
# waarbij geldt dat pos = 30 + z * 7 waarbij z het aantal zetels
Sinds de [[Europese Parlementsverkiezingen 2014 in Nederland|Europese Parlementsverkiezingen van 2014]] zitten de volgende vier politici namens de VVD in het Europese parlement
# Als het zetaltal daalt bij verkiezingen: toch voor Frompos altijd het lage en voor Tillpos altijd het hoge getal!
** [[Malik Azmani]] (voorzitter van de VVD-delegatie).
# De datum is de datum van de desbetreffende Tweede Kamerverkiezingen.
** [[Jan Huitema]]
** [[Caroline Nagtegaal]]
** [[Liesje Schreinemacher]]
'''
Ten opzichte van de [[Europese Parlementsverkiezingen 2009 in Nederland|Europese Parlementsverkiezingen van 2009]] boekte de VVD een kleine winst. Het zetelaantal bleef echter gelijk. De VVD maakt – samen met [[Democraten 66|D66]] – deel uit van de fractie van [[Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa]].
 
from:06/11/1956 till:12/03/1959 atpos:121 color:blue width:2
{{Zie ook|Zie ook de [[Lijst van Nederlandse Europarlementariërs 2009-2014|lijst van VVD-Europarlementariërs voor de periode 2009–2014]] en de [[lijst van Europarlementariërs voor de VVD]].}}
at:12/03/1959 frompos:121 tillpos:163 color:blue width:2
from:12/03/1959 till:15/05/1963 atpos:163 color:blue width:2
at:15/05/1963 frompos:142 tillpos:163 color:blue width:2
from:15/05/1963 till:15/02/1967 atpos:142 color:blue width:2
at:15/02/1967 frompos:142 tillpos:149 color:blue width:2
from:15/02/1967 till:28/04/1971 atpos:149 color:blue width:2
at:28/04/1971 frompos:142 tillpos:149 color:blue width:2
from:28/04/1971 till:29/11/1972 atpos:142 color:blue width:2
at:29/11/1972 frompos:142 tillpos:184 color:blue width:2
from:29/11/1972 till:25/05/1977 atpos:184 color:blue width:2
at:25/05/1977 frompos:184 tillpos:226 color:blue width:2
from:25/05/1977 till:26/05/1981 atpos:226 color:blue width:2
at:26/05/1981 frompos:212 tillpos:226 color:blue width:2
from:26/05/1981 till:08/09/1982 atpos:212 color:blue width:2
at:08/09/1982 frompos:212 tillpos:282 color:blue width:2
from:08/09/1982 till:21/05/1986 atpos:282 color:blue width:2
at:21/05/1986 frompos:219 tillpos:282 color:blue width:2
from:21/05/1986 till:06/09/1989 atpos:219 color:blue width:2
at:06/09/1989 frompos:184 tillpos:219 color:blue width:2
from:06/09/1989 till:03/05/1994 atpos:184 color:blue width:2
at:03/05/1994 frompos:184 tillpos:247 color:blue width:2
from:03/05/1994 till:06/05/1998 atpos:247 color:blue width:2
at:06/05/1998 frompos:247 tillpos:296 color:blue width:2
from:06/05/1998 till:15/05/2002 atpos:296 color:blue width:2
at:15/05/2002 frompos:198 tillpos:296 color:blue width:2
from:15/05/2002 till:22/01/2003 atpos:198 color:blue width:2
at:22/01/2003 frompos:198 tillpos:226 color:blue width:2
from:22/01/2003 till:22/11/2006 atpos:226 color:blue width:2
at:22/11/2006 frompos:184 tillpos:226 color:blue width:2
from:22/11/2006 till:09/06/2010 atpos:184 color:blue width:2
at:09/06/2010 frompos:184 tillpos:247 color:blue width:2
from:09/06/2010 till:12/09/2012 atpos:247 color:blue width:2
at:12/09/2012 frompos:247 tillpos:317 color:blue width:2
from:12/09/2012 till:15/03/2017 atpos:317 color:blue width:2
at:15/03/2017 frompos:261 tillpos:317 color:blue width:2
from:15/03/2017 till:17/03/2021 atpos:261 color:blue width:2
at:17/03/2021 frompos:261 tillpos:268 color:blue width:2
from:17/03/2021 till:22/11/2023 atpos:268 color:blue width:2
at:22/11/2023 frompos:198 tillpos:268 color:blue width:2
from:22/11/2023 till:01/03/2024 atpos:198 color:blue width:2
at:01/03/2024 frompos:198 tillpos:198 color:blue width:2
# Nieuwe data toevoegen? Zie de formule bovenaan.
</timeline>
<small>Aantal VVD-zetels in de Tweede Kamer</small>
|}
|}
 
{| class="wikitable"
=== Provincies ===
! Verkiezingsjaar
==== [[Gedeputeerde Staten]] ====
! Lijsttrekker
[[Commissaris van de Koning(in)]]:
! Lijst
* [[Friesland (hoofdbetekenis)|Friesland]]: [[Arno Brok]]
! Aantal stemmen
* [[Noord-Holland]]: [[Arthur van Dijk]]
! % van de stemmers
! Aantal behaalde zetels
! Kabinetsdeelname
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1948#Uitslag|1948]]
| rowspan="4" |[[Pieter Oud]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1948/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 391.923 || 7,94% || 8 / 100
| [[Kabinet-Drees-Van Schaik|Drees-Van Schaik]]
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1952#Uitslag|1952]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1952/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 471.040 || 8,83% || 9 / 100
| –
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1956#Uitslag|1956]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1956/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 502.530 || 8,77% || 9 / 100
| –
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1959#Uitslag|1959]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1959/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 732.658 || 12,21% || 19 / 150
| [[Kabinet-De Quay|De Quay]]
|-
! rowspan="2" | [[Tweede Kamerverkiezingen 1963#Uitslag|1963]]
| rowspan="3" |[[Edzo Toxopeus]]
| rowspan="2" |[[Tweede Kamerverkiezingen 1963/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| rowspan="2" | 643.820 || rowspan="2" | 10,29% || rowspan="2" | 16 / 150
| [[Kabinet-Marijnen|Marijnen]] (1963-1965)
|-
| – (1965-1967)
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1967#Uitslag|1967]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1967/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 738.202 || 10,73% || 17 / 150
| [[Kabinet-De Jong|De Jong]]
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1971#Uitslag|1971]]
|[[Molly Geertsema]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1971/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 653.370 || 10,34% || 16 / 150
| [[Kabinet-Biesheuvel I|Biesheuvel I]]
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1972#Uitslag|1972]]
| rowspan="3" |[[Hans Wiegel]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1972/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 1.068.375 || 14,45% || 22 / 150
| –
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1977#Uitslag|1977]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1977/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 1.492.689 || 17,95% || 28 / 150
| [[Kabinet-Van Agt I|Van Agt I]]
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1981#Uitslag|1981]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1981/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 1.505.311 || 17,32% || 26 / 150
| –
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1982#Uitslag|1982]]
| rowspan="2" |[[Ed Nijpels]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1982/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 1.900.763 || 23,08% || 36 / 150
| [[Kabinet-Lubbers I|Lubbers I]]
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1986#Uitslag|1986]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1986/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 1.596.991 || 17,41% || 27 / 150
| [[Kabinet-Lubbers II|Lubbers II]]
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1989#Uitslag|1989]]
|[[Joris Voorhoeve]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1989/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 1.295.402 || 14,57% || 22 / 150
| –
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1994#Uitslag|1994]]
| rowspan="2" |[[Frits Bolkestein]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1994/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 1.792.401 || 19,96% || 31 / 150
| [[Kabinet-Kok I|Kok I]]
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 1998#Uitslag|1998]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 1998/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 2.124.971 || 24,69% || 38 / 150
| [[Kabinet-Kok II|Kok II]]
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2002#Uitslag|2002]]
|[[Hans Dijkstal]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 2002/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 1.466.722 || 15,44% || 24 / 150
| [[Kabinet-Balkenende I|Balkenende I]]
|-
! rowspan="2" | [[Tweede Kamerverkiezingen 2003#Uitslag|2003]]
| rowspan="2" |[[Gerrit Zalm]]
| rowspan="2" |[[Tweede Kamerverkiezingen 2003/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| rowspan="2" | 1.728.707 || rowspan="2" | 17,9% || rowspan="2" | 28 / 150
| [[Kabinet-Balkenende II|Balkenende II]] (2003-2006)
|-
| [[Kabinet-Balkenende III|Balkenende III]] (2006)
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2006#Uitslag|2006]]
| rowspan="5" |[[Mark Rutte]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 2006/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 1.443.312 || 14,7% || 22 / 150
| –
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2010#Uitslag|2010]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 2010/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 1.929.575 || 20,5% || 31 / 150
| [[Kabinet-Rutte I|Rutte I]]
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2012#Uitslag|2012]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 2012/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 2.504.948 || 26,58% || 41 / 150
| [[Kabinet-Rutte II|Rutte II]]
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2017#Uitslag|2017]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 2017/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 2.238.351 || 21,29% || 33 / 150
| [[Kabinet-Rutte III|Rutte III]]
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2021#Uitslag|2021]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 2021/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 2.279.130 || 21,87% || 34 / 150
| [[Kabinet-Rutte IV|Rutte IV]]
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2023|2023]]
|[[Dilan Yeşilgöz-Zegerius]]
|[[Tweede Kamerverkiezingen 2023/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 1.589.519 || 15,24% || 24 / 150
| [[Kabinet-Schoof|Schoof]]
|}
 
=== Eerste Kamer ===
{{Zie ook|Zie de [[lijst van Eerste Kamerleden voor de VVD|lijst van (voormalig) Eerste Kamerleden voor de VVD]] en de [[Lijst van fractievoorzitters van VVD in de Eerste Kamer|lijst van (voormalig) fractievoorzitters in de Eerste Kamer voor de VVD]]}}
 
[[Gedeputeerde]]n:
* [[Drenthe]]: 1 van de 5 leden
* [[Overijssel]]: 1 van de 6 leden
* [[Flevoland]]: 2 van de 4 leden
* [[Friesland (hoofdbetekenis)|Friesland]]: 1 van de 5 leden
* [[Utrecht (provincie)|Utrecht]]: 1 van de 4 leden
* [[Noord-Holland]]: 3 van de 7 leden
* [[Zuid-Holland]]: 2 van de 6 leden
* [[Noord-Brabant]]: 2 van de 7 leden
* [[Groningen (provincie)|Groningen]]: 1 van de 6 leden
* [[Gelderland]]: 2 van de 6 leden
* [[Zeeland (provincie)|Zeeland]]: 1 van de 5 leden
* In Limburg vormen zes gedeputeerden op eigen titel een extra-parlementair college. De gedeputeerden zijn afkomstig van de partijen CDA, VVD, FvD, PVV, GroenLinks en Lokaal Limburg.
 
==== [[Provinciale Staten (Nederland)|Provinciale Staten]] ====
* [[Groningen (provincie)|Groningen]]: 4 van de 43 zetels
* [[Friesland (hoofdbetekenis)|Friesland]]: 4 van de 43 zetels
* [[Drenthe]]: 6 van de 41 zetels
* [[Overijssel]]: 6 van de 47 zetels
* [[Flevoland]]: 6 van de 41 zetels
* [[Gelderland]]: 8 van de 55 zetels
* [[Utrecht (provincie)|Utrecht]]: 8 van de 49 zetels
* [[Noord-Holland]]: 9 van de 55 zetels
* [[Zuid-Holland]]: 10 van de 55 zetels
* [[Zeeland (provincie)|Zeeland]]: 4 van de 39 zetels
* [[Noord-Brabant]]: 10 van de 55 zetels
* [[Limburg (Nederland)|Limburg]]: 5 van de 47 zetels
 
Totaal: 80 / 570 = 14,04%
 
=== Waterschappen ===
De [[Waterschapsverkiezingen 2008|waterschapsverkiezingen]] in november 2008 vinden voor het eerst plaats met behulp van een [[lijstenstelsel]] in plaats van voorheen het personenstelsel. De VVD heeft zich in bijna alle waterschappen als lijst geregistreerd, en behaalt in totaal 59 zetels.
 
== Feiten en cijfers ==
=== Zetels in de Tweede Kamer ===
[[Bestand:Zetels VVD 2017.png|thumb|500px|Zetelaantal van de VVD tussen 1956 en 2017]]
 
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1948|1948]]–1952: 8 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1952|1952]]–1956: 9 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1956|1956]]: 9 zetels
''Nadat het aantal Tweede Kamerzetels werd verhoogd van 100 naar 150:''
* 1956–1959: 13 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1959|1959]]–1963: 19 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1963|1963]]–1967: 16 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1967|1967]]–1971: 17 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1971|1971]]–1972: 16 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1972|1972]]–1977: 22 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1977|1977]]–1981: 28 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1981|1981]]–1982: 26 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1982|1982]]–1986: 36 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1986|1986]]–1989: 27 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1989|1989]]–1994: 22 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1994|1994]]–1998: 31 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 1998|1998]]–2002: 38 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 2002|2002]]–2003: 24 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 2003|2003]]–2006: 28 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 2006|2006]]–2010: 22 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 2010|2010]]–2012: 31 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 2012|2012]]–2017: 41 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 2017|2017]]–heden: 33 zetels
* [[Tweede Kamerverkiezingen 2019|2019]]–heden: 32 zetels
 
 
Tweede Kamerlid Wybren van Haga is op 24 september 2019 uit de partij gezet. Sindsdien vormt hij een eenmansfractie in de Tweede Kamer, waardooir de VVD fractie uit 32 leden bestaat.
 
{{Zie ook|Zie de [[lijst van Tweede Kamerleden voor de VVD]] voor leden van de diverse fracties}}
 
=== Zetels in de Eerste Kamer ===
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1948|1948]]–1951: 3 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1951|1951]]–1952: 4 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1952|1952]]–1955: 4 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1955|1955]]–1956: 4 zetels
''Nadat het aantal Eerste Kamerzetels werd verhoogd van 50 naar 75:''<ref>https://www.nederlandrechtsstaat.nl/module/nlrs/script/viewer.asp?soort=commentaar&artikel=51</ref>
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1956 (oktober)|1956]]–1960: 7 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1960|1960]]–1963: 8 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1963|1963]]–1966: 7 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1966|1966]]–1969: 8 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1969|1969]]–1971: 8 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1971|1971]]–1974: 8 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1974|1974]]–1977: 12 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1977|1977]]–1980: 15 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1980|1980]]–1981: 13 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1981|1981]]–1983: 12 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1983|1983]]–1986: 17 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1986|1986]]–1987: 16 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1987|1987]]–1991: 12 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1991|1991]]–1995: 12 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1995|1995]]–1999: 23 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 1999|1999]]–2003: 19 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 2003|2003]]–2007: 15 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 2007|2007]]–2011: 14 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 2011|2011]]–2015: 16 zetels
* [[Eerste Kamerverkiezingen 2015|2015]]–2019: 13 zetels
{{Zie ook|Zie de [[lijst van Eerste Kamerleden voor de VVD]] voor leden van de diverse fracties}}
 
=== Zetels in het Europees parlement ===
* [[Europese Parlementsverkiezingen 1979|1979]]–1984: 4 zetels
* [[Europese Parlementsverkiezingen 1984|1984]]–1989: 5 zetels
* [[Europese Parlementsverkiezingen 1989|1989]]–1994: 3 zetels
* [[Europese Parlementsverkiezingen 1994|1994]]–2004: 6 zetels
* [[Europese Parlementsverkiezingen 2004|2004]]–2009: 4 zetels
* [[Europese Parlementsverkiezingen 2009|2009]]–2014: 3 zetels
* [[Europese Parlementsverkiezingen 2014|2014]]–2019: 3 zetels
* [[Europese Parlementsverkiezingen 2019|2019]]–2024: 4 zetels
{{Zie ook|Zie de [[lijst van Europees Parlementsleden voor de VVD]] voor leden van de diverse fracties}}
 
=== Electoraat ===
[[Bestand:Vvd.png|thumb|270px|Percentage VVD-stemmers bij de Tweede Kamerverkiezingen 2010 per gemeente.]]
Hoewel de aanhang van politieke partijen niet meer vaststaat en verkiezingsuitslagen behoorlijk kunnen schommelen, heeft de VVD veel aanhang in de voorsteden. Met name [[Wassenaar (gemeente)|Wassenaar]], [[Rozendaal]], het duingebied ten westen van [[Haarlem (hoofdbetekenis)|Haarlem]] en [[het Gooi]] zijn bolwerken van de VVD. De gemeente waar de VVD bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 procentueel de meeste stemmen haalde was [[Laren (Noord-Holland)|Laren]] (ruim 45%). Van oudsher behaalt de VVD (en haar voorgangers) ook veel stemmen in [[Drenthe]], waar met name in de zanddorpen een relatief groot aantal vrijzinnige protestanten, inmiddels grotendeels ontkerkelijkt, liberaal stemt. Minder aanhang heeft de partij in de oude wijken van grote steden en in de provincies [[Friesland (hoofdbetekenis)|Friesland]], [[Groningen (provincie)|Groningen]] en [[Overijssel]]. De partij scoort voorts laag in gebieden waar veel sociaal zwakkeren wonen.
 
=== Ledenontwikkeling ===
[[Bestand:Vvd leden.png|thumb|270px|Ledenaantallen VVD]]
De ledenaantallen per jaar sinds de oprichting, vastgesteld op 31 december, of (vanaf 2002) op 1 januari:<ref>[https://web.archive.org/web/20161217192025/http://dnpp.ub.rug.nl/dnpp/pp/vvd/leden/per_jaar VVD ledentallen per jaar (1948- )], [[Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen]] (via Internet Archive)</ref>
{| class="wikitable"
! Verkiezingsjaar
! Aantal stemmen<ref>Gewogen stemmen na toepassing van de stemwaardefactor.</ref>
! % van de stemmen<ref>Percentage na toepassing van de stemwaardefactor.</ref>
! Aantal behaalde zetels
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1948#Uitslag|1948]]
!Jaar||Aantal leden||Jaar||Aantal leden||Jaar||Aantal leden||Jaar||Aantal leden
| -
| -
| 3 / 50
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1951#Uitslag|1951]]
|[[1948]]||22.175||[[1968]]||35.000||[[1988]]||68.735||[[2008]]||36.832
| -
| -
| 4 / 50
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1952#Uitslag|1952]]
|[[1949]]||21.771||[[1969]]||?||[[1989]]||64.554||[[2009]]||36.159
| -
| -
| 4 / 50
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1955#Uitslag|1955]]
|[[1950]]||21.271||[[1970]]||38.000||[[1990]]||59.074||[[2010]]||36.371
| -
| -
| 4 / 50
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1956 (juni)#Uitslag|1956]]
|[[1951]]||?||[[1971]]||?||[[1991]]||55.654||[[2011]]||37.942
| -
| -
| 4 / 50
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1960#Uitslag|1960]]
|[[1952]]||?||[[1972]]||41.536||[[1992]]||53.755||[[2012]]||38.412
| -
| -
| 8 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1963#Uitslag|1963]]
|[[1953]]||26.777||[[1973]]||68.414||[[1993]]||53.390||[[2013]]||35.362
| -
| -
| 7 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1966#Uitslag|1966]]
|[[1954]]||30.000||[[1974]]||78.759||[[1994]]||53.465||[[2014]]||33.498
| -
| -
| 8 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1969#Uitslag|1969]]
|[[1955]]||?||[[1975]]||82.831||[[1995]]||53.465||[[2015]]||30.895
| -
| -
| 8 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1971#Uitslag|1971]]
|[[1956]]||?||[[1976]]||87.751||[[1996]]||52.355||[[2016]]||28.391
| -
| -
| 8 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1974#Uitslag|1974]]
|[[1957]]||?||[[1977]]||97.396||[[1997]]||52.197||[[2017]]||26.497
| -
| -
| 12 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1977#Uitslag|1977]]
|[[1958]]||?||[[1978]]||100.510||[[1998]]||51.585||[[2018]]||27.692
| -
| -
| 15 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1980#Uitslag|1980]]
|[[1959]]||35.000||[[1979]]||92.341||[[1999]]||48.991||[[2019]]||25.557
| -
| -
| 13 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1981#Uitslag|1981]]
|[[1960]]||?||[[1980]]||85.881||[[2000]]||48.092||||
| -
| -
| 12 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1983#Uitslag|1983]]
|[[1961]]||?||[[1981]]||92.830||[[2001]]||47.441||||
| -
| -
| 17 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1986#Uitslag|1986]]
|[[1962]]||?||[[1982]]||102.888||[[2002]]||47.441||||
| -
| -
| 16 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1987#Uitslag|1987]]
|[[1963]]||30.000||[[1983]]||95.528||[[2003]]||46.391||||
| -
| -
| 12 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1991#Uitslag|1991]]
|[[1964]]||?||[[1984]]||89.120||[[2004]]||44.099||||
| -
| -
| 12 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1995#Uitslag|1995]]
|[[1965]]||30.000||[[1985]]||86.821||[[2005]]||41.861||||
| -
| -
| 23 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 1999#Uitslag|1999]]
|[[1966]]||35.000||[[1986]]||84.617||[[2006]]||40.157||||
| 39.809
| 25,27%
| 19 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 2003#Uitslag|2003]]
|[[1967]]||?||[[1987]]||76.282||[[2007]]||40.849||||
| 31.026
| 19,2%
| 15 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 2007#Uitslag|2007]]
| 31.360
| 19,23%
| 14 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 2011#Uitslag|2011]]
| 34.590
| 20,83%
| 16 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 2015#Uitslag|2015]]
| 28.523
| 16,87%
| 13 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 2019#Uitslag|2019]]
| 26.157
| 15,11%
| 12 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 2023#Uitslag|2023]]
| 22.194
| 12,40%
| 10 / 75
|}
 
=== FractievoorzittersEuropees Parlement ===
{{Zie ook|Zie de [[lijst van Europees Parlementsleden voor de VVD|lijst van (voormalig) Europees Parlementsleden voor de VVD]] en de [[Lijst van delegatieleiders Europees Parlement VVD|lijst van delegatieleiders Europees Parlement voor de VVD]]}} Op dit moment heeft de VVD vijf [[Europarlementariër]]s binnen het Europees Parlement. De VVD maakt, samen met [[Democraten 66|D66]], deel uit van de fractie van [[Renew Europe]]. De delegatieleider is [[Malik Azmani]], tevens eerste vicefractievoorzitter van [[Renew Europe]]. Hiernaast zijn [[Caroline Nagtegaal-van Doorn]] en [[Jan Huitema]] herkozen tijdens de Europees Parlementsverkiezingen in 2019. Daarnaast begon [[Liesje Schreinemacher]] als Europarlementariër, waardoor het totale aantal op vier uitkwam. In februari 2020 kreeg Nederland door de [[Brexit]] een totaal aantal zetels van 29 in plaats van 26, waardoor op basis van [[restzetel]]s [[Bart Groothuis]] mocht plaatsnemen in de delegatie. In januari 2022 werd Schreinemacher [[minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking]], waardoor [[Catharina Rinzema]] toetrad.
Binnen de VVD is en was de fractievoorzitter in de Tweede Kamer meestal de [[politiek leider|politieke leider]] van de partij. Omdat de liberalen om [[staatsrecht]]elijke redenen niet wensten vast te leggen dat hun leider nu juist wél of juist niet in het kabinet zetelt ontstonden over het leiderschap zo nu en dan problemen. Bij de vaststelling van het Liberaal Manifest in 2005 heeft de VVD uitgesproken dat de gekozen lijsttrekker als politiek leider voorzitter van de Tweede Kamerfractie hoort te worden als hij niet minister-president wordt.
{| class="wikitable"
! Verkiezingsjaar
! Lijsttrekker
! Lijst
! Aantal stemmen
! % van de stemmers
! Aantal behaalde zetels
|-
! [[Europese Parlementsverkiezingen 1979 in Nederland|1979]]
| [[Cees Berkhouwer]]
| [[Europese Parlementsverkiezingen 1979/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 914.787
| 16,14%
| 4 / 25
|-
! [[Europese Parlementsverkiezingen 1984 in Nederland|1984]]
| [[Hans Nord]]
| [[Europese Parlementsverkiezingen 1984/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 1.002.685
| 18,93%
| 5 / 25
|-
! [[Europese Parlementsverkiezingen 1989 in Nederland|1989]]
|rowspan=2| [[Gijs de Vries]]
| [[Europese Parlementsverkiezingen 1989/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 714.745
| 13,63%
| 2 / 25
|-
! [[Europese Parlementsverkiezingen 1994 in Nederland|1994]]
| [[Europese Parlementsverkiezingen 1994/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 740.443
| 17,91%
| 6 / 31
|-
! [[Europese Parlementsverkiezingen 1999 in Nederland|1999]]
| [[Jan-Kees Wiebenga]]
| [[Europese Parlementsverkiezingen 1999/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 698.050
| 19,69%
| 6 / 31
|-
! [[Europese Parlementsverkiezingen 2004 in Nederland|2004]]
| [[Jules Maaten]]
| [[Europese Parlementsverkiezingen 2004/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 629.198
| 13,20%
| 4 / 27
|-
! [[Europese Parlementsverkiezingen 2009 in Nederland|2009]]
|rowspan=2| [[Hans van Baalen]]
| [[Europese Parlementsverkiezingen 2009/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 518.643
| 11,39%
| 3 / 25 - 3 / 26
|-
! [[Europese Parlementsverkiezingen 2014 in Nederland|2014]]
| [[Europese Parlementsverkiezingen 2014/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 571.176
| 12,02%
| 3 / 26
|-
! [[Europese Parlementsverkiezingen 2019 in Nederland|2019]]
| rowspan="2" | [[Malik Azmani]]
| [[Europese Parlementsverkiezingen 2019/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 805.100
| 14,64%
| 4 / 26 - 5 / 29<ref name="3-extra">Na de [[Brexit|uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie]] op 31 januari 2020 werd aan de VVD een extra zetel toegewezen.</ref>
|-
![[Verkiezingen voor het Europees Parlement 2024 in Nederland|2024]]
|[[Verkiezingen voor het Europees Parlement 2024/Kandidatenlijst/VVD|Lijst]]
| 707.141
| 11,35%
| 4 / 31
|}
 
=== Provincies ===
==== [[Gedeputeerde Staten]] ====
 
[[Gedeputeerde]]n:
* Fractievoorzitters van de VVD-fractie in de Tweede Kamer:
** [[Klaas DijkhoffDrenthe]]: 251 oktobervan 2017de –5 hedenleden
** [[Halbe ZijlstraOverijssel]]: 13 oktober 20171 –van 25de oktober6 2017leden
** [[Mark RutteFlevoland]]: 23 maart 20172 –van 13de oktober4 2017leden
* [[Friesland (hoofdbetekenis)|Friesland]]: 1 van de 5 leden
** [[Halbe Zijlstra]]: 1 november 2012 – 23 maart 2017
* [[Utrecht (provincie)|Utrecht]]: 1 van de 4 leden
** [[Mark Rutte]]: 20 september 2012 – 1 november 2012
** [[Stef BlokNoord-Holland]]: 73 oktobervan 2010de – 20 september7 2012leden
** [[Mark RutteZuid-Holland]]: 29 juni 20062 –van 7de oktober6 2010leden
** [[Willibrord van BeekNoord-Brabant]]: 82 maart 2006 –van 29de juni7 2006leden
* [[Groningen (provincie)|Groningen]]: 1 van de 6 leden
** [[Jozias van Aartsen]]: 27 mei 2003 – 8 maart 2006
** [[Gerrit ZalmGelderland]]: 16 mei 20022 –van 27de mei6 2003leden
** [[HansZeeland Dijkstal(provincie)|Zeeland]]: 191 meivan 1998de –5 16 mei 2002leden
* In Limburg vormen zes gedeputeerden op eigen titel een extra-parlementair college. De gedeputeerden zijn afkomstig van de partijen CDA, VVD, FVD, PVV, GroenLinks en [[Lokaal-Limburg]].
** [[Frits Bolkestein]]: 30 april 1990 – 19 mei 1998
** [[Joris Voorhoeve]]: 8 juli 1986 – 30 april 1990
** [[Ed Nijpels]]: 20 mei 1982 – 8 juli 1986
** [[Hans Wiegel]]: 27 mei 1981 – 20 april 1982
** [[Koos Rietkerk]]: 19 december 1977 – 27 mei 1981
** [[Hans Wiegel]]: 20 juli 1971 – 19 december 1977
** [[Molly Geertsema]]: 1 oktober 1969 – 20 juli 1971
** [[Edzo Toxopeus]]: 12 maart 1966 – 1 oktober 1969
** [[Molly Geertsema]]: 24 juli 1963 – 12 maart 1966
** [[Edzo Toxopeus]]: 16 mei 1963 – 24 juli 1963
** [[Pieter Oud]]: 8 juli 1948 – 16 mei 1963
 
==== [[Provinciale Staten (Nederland)|Provinciale Staten]] ====
* Fractievoorzitters van de VVD-fractie in de Eerste Kamer:
* [[Groningen (provincie)|Groningen]]: 2 van de 43 zetels
** [[Annemarie Jorritsma]]: 24 november 2015 – heden
* [[Friesland (hoofdbetekenis)|Friesland]]: 3 van de 43 zetels
** [[Helmi Huijbregts-Schiedon]]: 3 november 2015 – 24 november 2015
* [[Drenthe]]: 4 van de 43 zetels
** [[Loek Hermans]]: 22 februari 2011 – 3 november 2015
* [[Overijssel]]: 4 van de 47 zetels
** [[Fred de Graaf]] 14 oktober 2010 – 22 februari 2011
** [[Uri RosenthalFlevoland]]: 1 mei 20054 –van 14de oktober41 2010zetels
* [[Gelderland]]: 6 van de 55 zetels
** [[Nicoline van den Broek-Laman Trip]]: 14 september 1999 – 1 mei 2005
* [[Utrecht (provincie)|Utrecht]]: 6 van de 49 zetels
** [[Leendert Ginjaar]]: 11 maart 1997 – 14 september 1999
* [[Noord-Holland]]: 8 van de 55 zetels
** [[Frits Korthals Altes]]: 13 juni 1995 – 11 maart 1997
** [[David LuteijnZuid-Holland]]: 23 juni 19878 –van 13de juni55 1995zetels
* [[Zeeland (provincie)|Zeeland]]: 4 van de 39 zetels
** [[Guus Zoutendijk]]: 1 december 1980 – 23 juni 1987
** [[Haya van SomerenNoord-Brabant]]: 39 juni 1976 –van 12de november55 1980zetels
* [[Limburg (Nederlandse provincie)|Limburg]]: 5 van de 47 zetels
** [[Harm van Riel]]: eind 1958 – 3 juni 1976
** [[Anthonie Nicolaas Molenaar]]: 1948 – eind 1958
 
Hiermee heeft de VVD 63 van de 572 Statenzetels, wat neerkomt op ongeveer 11 procent.
* Delegatieleiders in het Europees parlement:
** [[Malik Azmani]]: 2019–heden
** [[Hans van Baalen]]: 2009–2019
** [[Jules Maaten]]: 2001–2009
** [[Jan-Kees Wiebenga]]: 1998–2001
** [[Gijs de Vries]]: 1989–1998
** [[Hans Nord]]: 1984–1989
** [[Cees Berkhouwer]]: 1979–1984
 
[[Commissaris van de Koning]]:
=== Bewindslieden ===
* [[Flevoland]]: [[Arjen Gerritsen]]
{{Zie hoofdartikel|lijst van bewindslieden voor de VVD}}
* [[Friesland (hoofdbetekenis)|Friesland]]: [[Arno Brok]]
De VVD heeft deelgenomen aan 15 kabinetten sinds 1948. Hoewel de VVD historisch gezien altijd een van de grootste partijen is, heeft de partij slechts tweemaal de premier geleverd. Invloedrijke bewindslieden waren:<!-- De VVD heeft een boel bewindslieden, hier staan alleen ministers die 1) meerdere malen minister waren of 2) (vice)premier waren-->
* [[Noord-Holland]]: [[Arthur van Dijk]]
* [[Dirk Stikker]], minister van Buitenlandse Zaken (1948–1952)
* [[Noord-Brabant]]: [[Ina Adema]]
* [[Henk Korthals]], minister van Verkeer en Waterstaat, minister voor Surinaamse en Nederlands-Antilliaanse Zaken en vicepremier (1959–1963)
 
* [[Edzo Toxopeus]], minister van Binnenlandse Zaken (1959–1965)
=== Gemeenten ===
* [[Johan Witteveen]], minister van Financiën (1963–1965, 1967–1971), vicepremier (1967–1971), minister van Economische Zaken (1970)
Ongeveer honderd burgemeesters in Nederland zijn van VVD-huize. Bekende VVD-burgemeesters zijn onder meer [[Jan van Zanen]] ([[Den Haag]]) en [[Charlie Aptroot]] (waarnemend).
* [[Molly Geertsema]], minister van Binnenlandse Zaken en vicepremier (1971–1973), minister voor Surinaamse en Nederlands-Antilliaanse Zaken (1973)
 
* [[Hans Wiegel]], minister van Binnenlandse Zaken en vicepremier (1977–1981)
=== Waterschappen ===
* [[Gijs van Aardenne]], minister van Economische Zaken (1977–1981, 1982–1986), minister van Financiën (1980), vicepremier (1982–1986)
De VVD is vertegenwoordigd in alle 21 waterschappen van Nederland. Sinds de [[waterschapsverkiezingen 2023]] heeft de partij in totaal 55 van de 602 zetels, waarmee het landelijk de op twee na grootste partij is in de waterschappen.
* [[Chris van der Klaauw]], minister van Buitenlandse Zaken (1977–1981)
 
* [[Frits Korthals Altes]], minister van Justitie (1982–1989), minister van Binnenlandse Zaken (1986)
=== Electoraat ===
* [[Pieter Winsemius]], minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (1982–1986, 2006–2007)
[[Bestand:Vvd.png|thumb|Percentage VVD-stemmers bij de Tweede Kamerverkiezingen 2010 per gemeente.]]
* [[Rudolf de Korte]], minister van Binnenlandse Zaken (1986), minister van Economische Zaken en vicepremier (1986–1989)
Hoewel de aanhang van politieke partijen niet meer vaststaat en verkiezingsuitslagen behoorlijk kunnen schommelen, heeft de VVD veel aanhang in de voorsteden. Met name [[Wassenaar (gemeente)|Wassenaar]], [[Rozendaal]], het duingebied ten westen van [[Haarlem (hoofdbetekenis)|Haarlem]] en [[het Gooi]] zijn bolwerken van de VVD. De gemeente waar de VVD bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 procentueel de meeste stemmen haalde was [[Laren (Noord-Holland)|Laren]] (ruim 45%). Van oudsher behaalt de VVD (en haar voorgangers) ook veel stemmen in [[Drenthe]], waar met name in de zanddorpen een relatief groot aantal vrijzinnige protestanten, inmiddels grotendeels ontkerkelijkt, liberaal stemt. Minder aanhang heeft de partij in de oude wijken van grote steden en in de provincies [[Friesland (hoofdbetekenis)|Friesland]], [[Groningen (provincie)|Groningen]] en [[Overijssel]]. De partij scoort voorts laag in gebieden waar veel sociaal zwakkeren wonen.
* [[Ed Nijpels]], minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (1986–1989)
* [[Neelie Kroes]], minister van Verkeer en Waterstaat (1982–1989)
* [[Frits Bolkestein]], minister van Defensie (1988–1989)
* [[Hans Dijkstal]], minister van Binnenlandse Zaken en vicepremier (1994–1998)
* [[Joris Voorhoeve]], minister van Defensie en minister voor Nederlands-Antilliaanse en Arubaanse Zaken (1994–1998)
* [[Jozias van Aartsen]], minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (1994–1998), minister van Buitenlandse Zaken (1998–2002)
* [[Annemarie Jorritsma]], minister van Verkeer en Waterstaat (1994–1998), minister van Economische Zaken en vicepremier (1998–2002)
* [[Gerrit Zalm]], minister van Financiën (1994–2002, 2003–2007), vicepremier (2003–2007), minister van Economische Zaken (2006)
* [[Benk Korthals]], minister van Justitie (1998–2002), minister van Defensie (2002)
* [[Johan Remkes]], minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (2002–2007), vicepremier (2002–2003)
* [[Hans Hoogervorst]], minister van Financiën (2002–2003), minister van Economische Zaken (2002–2003), minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2003–2007)
* [[Henk Kamp]], minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (2002–2003), minister van Defensie (2003–2007), minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (2010–2012), minister van Economische Zaken (2012–2017)
* [[Rita Verdonk]], minister voor Vreemdelingenbeleid en Integratie (2003–2006), minister van Justitie (2006), minister voor Integratie, Jeugdbescherming, Preventie en Reclassering (2006–2007)
* [[Ivo Opstelten]], minister van Veiligheid en Justitie (2010–2015)
* [[Mark Rutte]], minister-president en minister van Algemene Zaken (2010–heden)
* [[Edith Schippers]], minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2010–2017)
* [[Melanie Schultz van Haegen]], minister van Infrastructuur en Milieu (2010–2017)
* [[Stef Blok]], minister voor Wonen en Rijksdienst (2012–2017), minister van Veiligheid en Justitie (2015, 2017), minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (2016), minister van Buitenlandse Zaken (2018-heden)
 
=== Ereleden ===
Regel 545 ⟶ 800:
* [[Edzo Toxopeus]] (benoemd op 28 februari 1970)
* [[Henk Vonhoff]] (benoemd op 15 mei 1998)
* [[Els Veder-Smit]] (benoemd op 15 mei 1998)
 
==== Ereleden ====
* [[Hans Wiegel]] (benoemd op 14 mei 1982)
* [[Frits Korthals Altes]] (benoemd op 23 mei 1997)
* [[Els Veder-Smit]] (benoemd op 15 mei 1998)
* [[Frits Bolkestein]] (benoemd op 28 mei 1999)
* [[Erica Terpstra]] (benoemd op 28 november 2003)
Regel 555 ⟶ 810:
* [[Neelie Kroes]] (benoemd op 29 november 2014)
* [[Ivo Opstelten]] (benoemd op 29 mei 2015)
* [[Henk Kamp]] (benoemd op 24 januari 2023)
* [[Johan Remkes]] (benoemd op 24 januari 2023)
 
==== (Honorair) archivaris ====
* W.J.A. van den Berg (benoemd op 15 november 1993 - overleden 16 september 2020)
* L.H.M. Osterholt (benoemd op 15 maart 1999 - overleden 20 januari 2019)
* S.S. Bakker - Kempen, archivaris sinds 1 juni 2011 -
 
== Politieke Integriteits-Index ==
In februari 2017 publiceerde [[Vrij Nederland]] een nieuwe editie van haar jaarlijkse Politieke Integriteits-Index. Uit dit onderzoek, uitgevoerd in samenwerking met de [[Vrije Universiteit Amsterdam]] en de [[Erasmus Universiteit Rotterdam]], bleek dat sinds 2008 21 politici van de VVD [[Strafrecht (Nederland)|strafrechtelijk]] veroordeeld zijn. De partij is daarmee koploper: bij de [[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]] zijn in diezelfde periode vijf, bij het [[CDA]] en bij [[D66]] drie politici veroordeeld.<ref>[https://www.vn.nl/politieke-integriteits-index-vvd-ers-komen-het-meest-in-aanraking-met-strafrecht/ VVD-politici komen het meest in aanraking met strafrecht], ''[[Vrij Nederland]]'', 22 februari 2017</ref>
 
== Literatuur ==
* ''Liberalen onder één dak. VVD: 50 jaar liberale vereniging'', [[Henk Vonhoff]], [[SDU Uitgeverij]], {{ISBN|9012085810}}, 1998
* ''40 jaar vrij en verenigd -'' Ruud Koole, Paul Lucardie en Gerrit Voerman (1988)
* ''Kopstukken van de VVD: 16 schetsen. -'' W.J.A. van den Berg, K. Groenveld, F.L.M. Lafort en M.F. Westers, red. (1988)
* ''Tussen polarisatie en paars. De 100-jarige verhouding tussen liberalen en socialisten in Nederland -'' Patrick van Schie, red. (1998)
* ''Zestig jaar VVD -'' Patrick van Schie & Gerrit Voerman, red. (2006)
* ''De VVD visueel: Liberale affiches in de twintigste eeuw'' - Gerrit Voerman, met medewerking van Lucas Osterholt (2008)
* ''De liberale opmars: 65 jaar VVD in de Tweede Kamer'' - André Vermeulen (2013)
* ''De founding fathers van de VVD: Dirk Stikker en Pieter Oud'' - Boris van Haastrecht en Gerrit Voerman, [[Boom (uitgeverij)]], ISBN 9789024457755, (2023)
 
== Zie ook ==
Regel 572 ⟶ 833:
* [[Liberalisme]]
* [[Liberalisme in Nederland]]
* [[Europese Parlementsverkiezingen 2009/Kandidatenlijst/VVD|Kandidatenlijst voor de Europese Parlementsverkiezingen 2009]]
* [[Tweede Kamerverkiezingen 2012/Kandidatenlijst/VVD|Kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen 2012]]
 
== Externe links ==
* [httphttps://www.vvd.nl/ Website VVD]
* [https://internationalwww.vvdrug.nl/ Websiteresearch/dnpp/politieke-partijen/vvd/ VVD Internationaal- DNPP.nl]
* [https://vvd-digitaal.dnpp.nl/ Website over de geschiedenis van de VVD]
* [http://dnpp.ub.rug.nl/dnpp/pp/vvd VVD op DNPP.nl]
 
{{Appendix}}
Regel 587 ⟶ 846:
{{Navigatie politieke partijen Nederland}}
 
[[Categorie:VVD| 1]]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Volkspartij_voor_Vrijheid_en_Democratie"