De psychologie achter online gokken: opwinding en verslaving

Vandaag kun je een artikel lezen dat op een andere leest is geschoeid: we gaan de lagen afpellen om de psychologische factoren in kaart te brengen die ons kunnen vertellen waarom mensen aangetrokken worden door casino’s en kansspelen in het algemeen.

We willen kijken naar de innerlijke werking van de hersenen, de motieven en de subtiele dans tussen risico en beloning die verklaren waarom gokken zo’n intrigerend aspect is van het menselijk gedrag.

Lees met ons mee terwijl we dieper ingaan op de psychologie achter gokken met geld en de fascinerende patronen en motieven die (online) gokken tot een internationaal geliefd tijdverdrijf maken.

Waarom voelen mensen zich aangetrokken tot gokken?

Het is een vraag die al eeuwenlang speelt: waarom houden mensen zich graag bezig met een activiteit waarvan de winkansen vaak in hun nadeel zijn? Om daarachter te komen verkennen we de menselijke geest en de neurologische processen die het spelen van een nieuwe game zo onweerstaanbaar maken.

Ten eerste is het belangrijk om te begrijpen dat het beloningscentrum in de hersenen niet alleen wordt geactiveerd door winnen. Situaties waarin een speler net niet wint, maar wel verleidelijk dicht bij een jackpotprijs komt, spelen ook een niet te onderschatten rol.

Verschillende neuro-beeldvormende studies, zoals functionele kernspintomografie (fMRI), hebben aangetoond dat de hersenen hetzelfde reageren op ‘net niet winnen’ als op het daadwerkelijk winnen van een prijs. Het fenomeen van het ‘net niet winnen’ verhoogt de opwinding en houdt spelers gemotiveerd om door te gaan met gokken omdat de hersenen de net niet gewonnen prijzen als een veelbelovend teken zien. Dit versterkt het verlangen om in de nabije toekomst een winst te scoren.

Bovendien hebben mensen verschillende persoonlijkheidskenmerken en de psychologische factoren die hiermee samenhangen dragen bij aan de aantrekkelijkheid van het kansspel. Degenen die zoeken naar sensatie, impulsief zijn en de neiging hebben om risico’s te nemen zullen zich vaker aangetrokken voelen tot gokken.

Daarnaast beïnvloeden omgevingsfactoren, zoals blootstelling aan gokreclame en de houding van mensen tegenover gokken, de mate van waarschijnlijkheid dat ze gaan gokken.

De rol van risico en beloning

De kern van dit alles wordt gevormd door het beloningscentrum in de hersenen. Als we verwachten een enorme prijzenpot of een andere beloning te winnen, wordt er in ons brein dopamine aangemaakt – een neurotransmitter die ervoor zorgt dat we plezier en positieve bekrachtiging ervaren. Deze stijging van het dopamineniveau creëert een gevoel van euforie en opwinding en legt het fundament voor de spanning die we voelen als we een gokje wagen.

Anderzijds is de reactie van het brein op risico’s al net zo intrigerend. De amygdala, het zoogdierenbrein waarin dingen worden geregeld als emoties (vooral angst), speelt een cruciale rol. Wanneer we gokken, reageert de amygdala op de onzekerheid van het spel en het risico dat we kunnen verliezen. Dit roept een scala aan reacties op, zoals een verhoogde staat van opwinding en paradoxaal genoeg ook een gevoel van vreugde.

Wat gokken zo boeiend maakt is de delicate balans tussen het verwachten van een beloning en de opwinding die gelinkt is aan het nemen van risico’s.

Het gaat niet alleen om de uitkomst; het zijn ook de hoogte- en dieptepunten tijdens een speelsessie en de onzekerheid van het spel die spelers op het puntje van hun stoel houden.

Psychiaters en psychologen onderzoeken vaak de individuele verschillen die bijdragen aan de mate waarin iemand gevoelig is voor de prikkels van gokken. Sommige mensen kunnen gevoeliger zijn voor beloning en intensere reacties vertonen op de afgifte van dopamine in relatie tot de potentiële winst bij gokken.

Anderen zijn meer geneigd om risico’s te vermijden. Ze vinden het spannend om de uitdaging aan te gaan en het precaire evenwicht te zoeken tussen de risico’s van het spel en de kans om mooie prijzen te winnen.

Als we de neurochemie achter gokgedrag begrijpen, wordt duidelijk waarom sommige mensen gevoeliger zijn voor het ontwikkelen van een gokverslaving. Voor degenen die worstelen met dwangmatig gokken wordt de jacht op beloningen een sterke kracht die vaak de negatieve gevolgen overschaduwt. We vertellen hier later meer over.

Wanneer we het concept van risico en beloning in een bredere context bezien, moet gezegd worden dat niet iedereen die deelneemt aan kansspelen problematisch gedrag ontwikkelt. Veel mensen kunnen genieten van gokken als een vorm van vermaak zonder dat het een dwangmatige of verslavende bezigheid wordt.

Nu we de complexe werking van de hersenen steeds beter beginnen te begrijpen, is het duidelijk dat de aantrekkingskracht van gokken niet alleen draait om toeval of geluk. Kansspelen als roulette en blackjack blijven spelers aantrekken door een samenspel van neurochemische processen, persoonlijke voorkeuren en de ingewikkelde dans tussen risico en beloning.

Cognitieve vooroordelen die gokgedrag beïnvloeden

Cognitieve bias of cognitieve vertekening is een fascinerend aspect van de menselijke psychologie en speelt ook een centrale rol als we willen begrijpen waarom mensen zich aangetrokken voelen tot de wereld van het gokken.

Cognitieve bias is een irrationele, foutieve gedachtegang die tot een vertekend beeld of vooroordeel leidt. Een voorbeeld hiervan is de gokkersmisvatting, in het Engels "gambler's fallacy". Het is de misvatting dat gebeurtenissen uit het verleden van invloed zijn op de uitkomst van toekomstige gebeurtenissen tijdens het gokspel.

Bij het opwerpen van een munt veronderstelt de gokker bijvoorbeeld dat de kans op ‘munt’ toeneemt wanneer een aantal keren achter elkaar ‘kop’ wordt gegooid. Deze bias beïnvloedt de beslissingen die we nemen aan de speeltafel en draagt bij aan de opwinding en onvoorspelbaarheid die veel mensen aanlokkelijk vinden.

Vanuit het psychiatrisch perspectief dat in verschillende onderzoeksprojecten staat beschreven kan de aantrekkingskracht van gokken worden gelinkt aan het beloningscentrum in de hersenen. Neurotransmitters als dopamine spelen een cruciale rol in dit proces.

Wanneer iemand gokt, geeft het brein dopamine af als reactie op de verwachte beloning of opwinding. De vrijgekomen dopamine versterkt het plezier dat we ervaren als we winnen, wat resulteert in een sterk verlangen om opnieuw te gokken.

Een andere psychologische factor die bijdraagt aan de fascinatie voor gokken is het concept van intermitterende bekrachtiging. Gokkasten zijn bijvoorbeeld zo ontworpen dat ze incidentele en onvoorspelbare prijzen uitbetalen.

Deze vorm van bekrachtiging houdt het gedrag het langst in stand, want mensen blijven gokken in afwachting van de volgende, onzekere beloning. Omdat de beloningen incidenteel zijn blijven spelers betrokken bij het spel en dat maakt gokken zo aantrekkelijk.

Bovendien speelt de natuurlijke afkeer van verlies ook een rol in de psychologie achter gokken. Dit betekent dat mensen zich sterker aangetrokken voelen tot het vermijden van verlies dan tot het verkrijgen van iets van gelijke waarde.

Deze bias kan spelers ertoe aanzetten om door te gaan met gokken om hun verloren geld terug te winnen, zelfs als het verstandiger is om te stoppen. De angst om een mogelijke winst mis te lopen weegt zwaarder dan de afkeer van verlies en houdt de cyclus in stand.

Wanneer we de cognitieve vooroordelen begrijpen die gokken aantrekkelijk maken voor mensen, biedt dit waardevolle inzichten voor zowel de spelers als de gokindustrie. Spelers die zich bewust zijn van deze vooroordelen kunnen een stap voorwaarts doen naar een meer verantwoorde manier van spelen en een gezondere relatie tot gokken.

Voor de industrie is het belangrijk om rekening te houden met deze psychologische factoren. Ze onderstrepen het belang van een verantwoord spelbeleid en het nemen van maatregelen ter voorkoming van de schade die mensen kunnen ondervinden van het gokken.

Factoren die bijdragen aan het risico op verslaving

We zouden tekortschieten als we de ingewikkelde psychologische processen die tot een gokverslaving kunnen leiden, niet zouden bespreken.

Voor sommigen wordt gokken een toevluchtsoord, een copingmechanisme om te ontsnappen aan de uitdagingen van het leven en stressvolle situaties. In de psychologie sluit dit aan bij het fenomeen van ‘vermijdingsgerichte coping’, waarbij een bezoek aan het casino tijdelijk respijt biedt.

Als reactie hierop wordt in de hersenen endorfine aangemaakt, wat helpt bij stress en tijdelijk verlichting geeft. Na verloop van tijd kan dit ontsnappingsmechanisme veranderen in dwangmatig gedrag. Mensen gaan dan steeds vaker gokken als ze overweldigd worden door stress.

Wat ook een rol speelt bij gokverslaving is dat spelers het idee hebben dat ze controle kunnen uitoefenen op de uitkomsten van een kansspel. Dit wordt de ‘illusie van controle’ genoemd. Onder invloed van neurotransmissers als serotonine versterkt het beloningscentrum in de hersenen de illusie van de speler dat hij of zij de uitslag van het spel kan beïnvloeden of er controle over heeft.

Die vermeende controle wordt een krachtige drijfveer en trekt mensen dieper in de cyclus van verslavend gedrag, terwijl ze hardnekkig de illusie najagen dat ze invloed kunnen uitoefenen op de onvoorspelbare uitkomsten van het spel.

Daarnaast spelen sociale validatie en erkenning ook een belangrijke rol bij het ontwikkelen van een gokverslaving. Mensen worden gedreven door de behoefte aan waardering en willen erkenning krijgen van hun vrienden en kennissen, ook als het gaat om hun ervaringen in het casino.

Dit verlangen activeert het beloningscentrum in de hersenen. Er wordt oxytocine aangemaakt (ook wel het geluks- of knuffelhormoon genoemd) dat een groter gevoel van verbondenheid creëert.

Online gokplatforms spelen handig in op deze psychologische behoefte door bijvoorbeeld leaderboards en de mogelijkheid tot sociale interacties aan te bieden en een omgeving te creëren waarin spelers die op zoek zijn naar sociale validatie aangemoedigd worden om langer te gokken.

Hoe je de ongezonde cyclus doorbreekt

Op ons gokportaal weten we hoe belangrijk het is om een verantwoorde en plezierige speelomgeving te bevorderen.

Als gokken een compulsieve gewoonte is geworden, weerspiegelt dat vaak een breder scala aan gedragspatronen, en bewustwording van deze patronen is de eerste stap naar verandering. Het gaat om spelers die zich steeds weer te buiten gaan aan riskant gedrag door hun constante verlangen naar onmiddellijke beloning of omdat ze willen ontsnappen aan de stress in hun leven.

Het is belangrijk om te weten dat deze patronen niet aangeboren zijn; het zijn aangeleerde reacties. Wanneer we ze begrijpen en er moeite voor doen, kunnen we ze veranderen.

Zelfreflectie is een krachtige tool die ons kan helpen om inzicht te krijgen in de motieven achter onze gokgewoontes. Wat voor rol speelt gokken in ons leven? Is het een vorm van vermaak, een copingmechanisme of zien we het als een manier om financieel gewin te behalen? Zorg je ervoor dat je niet ten prooi valt aan illegale goksites? Wanneer spelers eerlijk naar zichzelf kijken, kunnen ze meer inzicht krijgen in de onderliggende redenen voor hun acties en de weg vrijmaken voor positieve verandering.

Emoties spelen ook vaak een centrale rol als het gaat om (overmatig) gokgedrag. Te denken valt aan de opwinding die je voelt bij een grote winst, de angst om te verliezen of de behoefte aan afleiding. Om je emotioneel bewustzijn te ontwikkelen moet je weten waardoor deze gevoelens worden getriggerd en een andere uitlaatklep vinden die je in staat stelt om er op een gezondere manier mee om te gaan.

Je kunt bijvoorbeeld hulp zoeken bij vrienden, tijd besteden aan hobby’s of ontspanningsoefeningen doen om stress te verminderen.

Als je de cyclus van ongezond gokgedrag wilt doorbreken, moet je haalbare en realistische doelen stellen. Het is essentieel dat je duidelijke grenzen en limieten voor jezelf stelt. Of het nu gaat om het bepalen van een speelbudget of het instellen van specifieke tijdlimieten, wanneer je welomschreven doelen hebt hoef je alleen nog maar de stappen te volgen om een positieve verandering teweeg te brengen. De kleine overwinningen die je onderweg behaalt bevestigen dat je vooruitgang maakt.

Wanneer gokkers besluiten om van hun schadelijke gewoonte af te komen, is het belangrijk dat ze zich richten op het positieve resultaat van hun inspanningen. De beloningen die op hen liggen te wachten als ze dit aspect van hun leven veranderen vormen een krachtige drijfveer – geen geldzorgen meer, betere relaties en het gevoel dat ze weer controle over zichzelf hebben gekregen.