en

Niet te verwarren met: een, én, EN

• [A] Geluid:  en    (hulp, bestand)
  • IPA: / ɛn / (1 lettergreep)
• [B] Geluid:  en    (hulp, bestand)
  • IPA: / ən / (1 lettergreep)

• en

• [A] erfwoord, in de betekenis van ‘nevenschikkend voegwoord’ voor het eerst aangetroffen in 776 ^[1]

afkomstig van: Middelnederlands:  ende vw  Oudnederlands:  enda vw ,  anda vw  Germaans: *andi Indo-Europees: *h₂entí

Verwant in Germaans: West: Engels: and (Angelsaksisch: and, end, ond), Duits: und, (Oudhoogduits: inti, enti, unta), Fries: en, in (Oudfries: ende) Noord: Zweeds: än, Deens end, (Oudnoords: enn), IJslands: enn, Faeröers: enn

• [D] van Middelnederlands  en bw  ^[2]
• [C] van Frans en
• [D] van Portugees en

[A] en

1. wordt gebruikt om zinsdelen of begrippen aan elkaar toe te voegen

   • Vader en moeder praten met elkaar. 

2. wordt gebruikt tussen de laatste woorden van een opsomming

   • Fietsen, brommers en motoren zijn verboden. 

3. wordt gebruikt als synoniem voor de wiskundige bewerking plus

   • Één en één is twee. 

4. (in de logica) als verkorte aanduiding voor een conjunctie.

   • A en B en C. 

• [1], [4]: & (het en-teken of ampersand wordt vooral in namen van bedrijven computertalen gebruikt)
• [3]: + (het plusteken)

• [1], [2] benevens, (gewestelijk) ende
• [1] ook, tevens
• [3] plus

• daarbij, met, ook

• [1] aan-en-uitknop
• [2] bed-bad-en-broodregeling
• [1] dag-en-nachtevening
• [1] enzovoort
• [1] en-enrekening
• [1] en-ofrekening
• [1] en/of
• [1] gooi-en-smijtwerk
• [1] half-en-half
• [1] hand-en-spandiensten
• [1] hang-en-sluitwerk
• [1] heen-en-weer
• [1] hier-en-nu
• [2] huis-tuin-en-keukenmiddeltje
• [1] jip-en-janneketaal
• [1] kant-en-klaar
• [1] kant-en-klaargerecht
• [1] kant-en-klaarmaaltijd
• [1] kant-en-klaarmeubel
• [1] kant-en-klaarpakket
• [1] kant-en-klaarpizza
• [1] kant-en-klaarproduct
• [1] kant-en-klaars
• [1] kip-en-eiprobleem
• [1] klank-en-lichtspel
• [1] klip-en-klaar
• [1] kop-en-schotel
• [1] kunst-en-vliegwerk
• [1] mond-en-klauwzeer
• [1] op-en-neer
• [1] op-en-top
• [1] paard-en-wagen
• [1] peper-en-zoutstel
• [1] peper-en-zoutvlinder
• [1] pijl-en-boog
• [1] strijk-en-zet
• [1] uit-en-te-na
• [1] uit-en-ter-na
• [1] vraag-en-antwoordpagina
• [1] weduwen-en-wezenfonds

[1] "en" om gelijkwaardige delen van een naam te verbinden

in namen van organisaties

• [1] Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling
• [1] Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa

[3] "en" wordt veel gebruikt in hoofdtelwoorden en de daarvan afgeleide rangtelwoorden

• vóór de tientallen bij getallen die groter zijn twintig en niet deelbaar door tien: eenentwintig, negenennegentig
• facultatief ná honderd: honderdeneen, negenhonderdennegenennegentig
• facultatief ná duizend in getallen van duizend en een tot duizend en negenennegentig
• voor "een half" in getallen als twee en een half, dertien en een half

• [1] aan- en verkoop
• [1] af en toe
• [1] bij tijd en wijle
• [1] B en W
• [1] bij nacht en ontij
• [1] burgemeester en wethouders
• [1] dames en heren
• [1] door en door
• [1] elektronica- en witgoedwarenhuis
• [1] en zo
• [1] en/of
• [1] erop en erover
• [1] garen en band
• [1] half en half
• [1] hand- en spandiensten
• [1] heen en weer
• [1] her en der
• [1] hier en daar
• [1] hier en nu
• [1] Hoekse en Kabeljauwse Twisten
• [1] im- en export
• [1] in- en in-
• [1] Jan en alleman
• [1] koek en ei
• [1] kost en inwoon
• [1] laad- en losplaats
• [1] lavadores en cargadores
• [1] met tijd en boterhammen
• [1] midden- en kleinbedrijf
• [1] namen en rugnummers
• [1] normen en waarden
• [1] nou en
• [1] nu en dan
• [1] oud en nieuw
• [1] pracht en praal
• [1] reis- en kredietbrief
• [1] sodom en gomorra
• [1] stoffer en blik
• [1] te pas en te onpas
• [1] tussen pot en pint
• [1] voor een appel en een ei
• [1] voor- en nadelen
• [1] Vrolijk Kerstfeest en een Gelukkig Nieuwjaar!
• [1] weg en weer
• [1] wet van Meden en Perzen
• [1] wijd en zijd
• [1] willens en wetens
• [1] zegge en schrijve

• [1] al draagt een aap een gouden ring, het is en blijft een lelijk ding
• [2] eet ontbijt als een koning, lunch als een prins en dineer als een arme
• [2] ontbijt als een koning, lunch als een edelman en dineer als een bedelaar

[B] en

1. (verouderd) (onderdeel van een dubbele ontkenning) niet

   • Ik schreide om hulp omdat ik niet geholpen en werd. 

   ▸ ⧖ Soo Barmhertigh was de Sarepsche Vrouwe,
   Al had sy maer een weynigh Meel behouwen
   Helias noodt uyt Liefde sy aenveerde,
   Bieck hem eerst Broodt soo veel als hy begeerde,
   Godts goedtheydt groot en heeft haer niet besweken
   Tot in haer doot en leed sy gheen ghebreken.^[3]

• ne

[C] en

1. in (alleen in de volgende verbindingen)

• Het woord en staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "en" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.[4]

en

1. en; wordt gebruikt om zinsdelen aan elkaar toe te voegen
2. en; wordt gebruikt tussen elementen van een opsomming

en

1. er, ervan (vóór het werkwoord)

   «En mengen molt.»

   Ze eten er veel van.

   «Quants gats teniu? — En tenim tres.»

   Hoeveel katten hebben jullie? — We hebben er drie (van).

en vervangt een zinsdeel dat begint met het voorzetsel de, en zinsdelen die een hoeveelheid aanduiden.

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: / en /

• en

• Afkomstig van het Oudnoordse woord einn

Naar frequentie	8

Telwoord (dan)
0
1	11	10	100	103
2	12	20		106
3	13	30		109
4	14	40		1012
5	15	50		1015
6	16	60		1018
7	17	70		1021
8	18	80		1024
9	19	90		1027

en

1. één

en (onbepaald lidwoord voor het gemeenschappelijke geslacht)

1. een

• én
• een (niet-officiële)

• et (onbepaald lidwoord voor onzijdige woorden)

en

1. iemand (een persoon)
2. men

• et

• en in:
  Det Danske Sprog- og Litteraturselskab
  Den Dankse Ordbog op website:ordnet.dk

en

1. en; wordt gebruikt om zinsdelen aan elkaar toe te voegen
2. en; wordt gebruikt tussen elementen van een opsomming

• IPA: /ɑ̃/

• (voorzetsel): Uit Latijn in.
• (bijwoord/voornaamwoord): Uit Oudfrans ent (10e eeuw), ontwikkeld uit Latijn inde ‘daarvandaan, vandaar’.

en

1. in

   «Croire en Dieu.»

   In God geloven.

   «Mettre en œuvre.»

   In het werk stellen.

   «Bon en mathématiques.»

   Goed in wiskunde.

2. met een gemechaniseerd vervoermiddel.

   «Je suis allé en Corse en avion, mais je suis revenu en bateau.»

   Ik ben met het vliegtuig naar Corsica gegaan, maar met de boot teruggekomen.

3. Voor een gérondif.

   «en forgeant»

   bij het smeden

   «Volange pérorait, avec des gestes gracieux, et Lambert hochait la tête en souriant.»

   Volange sprak met sierlijke gebaren en Lambert knikte glimlachend.^[1]

4. Vervangt à of au in bepaalde gevallen.

   «En Europe, on essaie d’être pragmatique.»

   In Europa trachten we pragmatisch te zijn.

   «En France - mais au Québec.»

   In Frankrijk - maar in Québec.

en

1. vandaan

   «La piscine ? J’en viens !»

   Het zwembad? Daar kom ik net vandaan!

en

1. ervan, erover.

   «J’en ai marre.»

   Ik heb er schoon genoeg van.

   «J’en ai été informé.»

   Ik ben ervan op de hoogte gesteld.

en

1. en (wordt gebruikt om zinsdelen aan elkaar toe te voegen)
2. en (wordt gebruikt tussen elementen van een opsomming)

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

• en

en

1. wat

   «En gaman að sjá þig!»

   Wat leuk om je te zien!

en

1. maar

   «Bóndinn heldur hænur, hesta og sauðfé á búi sínu, en engar kýr.»

   De boer houdt kippen, paarden en schapen op zijn landgoed, maar geen koe.

2. echter
3. ondanks
4. toch
5. dan (na een vergrotende trap van een bijvoeglijk naamwoord of van een bijwoord)

   «Ég get ekki sagt að hvaða leyti annað er betra en hitt.»

   Ik kan niet zeggen hoe de een beter is dan de ander.

• [5]: hægara sagt en gert

en

1. en; wordt gebruikt om zinsdelen aan elkaar toe te voegen
2. en; wordt gebruikt tussen elementen van een opsomming

• in
• un

en

1. een, 'n; een onbepaald lidwoord

• n
• 'n
• un

• Geluid:  en    (hulp, bestand)
• IPA: / eːn /

• en

• Afkomstig van het Oudnoordse woord einn

Naar frequentie	6

en

1. circa, ongeveer

• for en sju, åtte år siden

Telwoord (nor)
0
1 1	11	10	100	103
2	12	20 20	200	106
3	13	30 30	300	109
4	14	40 40	400	1012
5	15	50	500	1015
6	16	60	600	1018
7 7	17	70	700	1021
8	18	80	800	1024
9	19	90	900	1027

en (onbepaald voor mannelijke en vrouwelijke woorden)

1. één, 1

• ei (onbepaald voor vrouwelijke woorden)
• ett (onbepaald voor onzijdige woorden)
• første

en (onbepaald voor mannelijke en vrouwelijke woorden)

1. een

   «Og jeg har alltid hatt lyst til å skrive en bok om en yngre jente som kommer til storbyen.»

   En ik heb altijd zin gehad om een boek te schrijven over een jong meisje dat naar de grote stad gaat.

• én

• ei (onbepaald voor vrouwelijke woorden)
• et (onbepaald voor onzijdige woorden)

en

1. iemand (een persoon)

   «Det var en som spurte etter deg.»

   Er was iemand die naar je vroeg.

2. men

   «En kan nesten daglig se i arbeiderpartipressen at ...»

   Men kan bijna dagelijks zien in de pers van de arbeiderspartij dat ...

• ei (onbepaald voor vrouwelijke woorden)
• et (onbepaald voor onzijdige woorden)

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?

• en

en, m

1. een

   «Er waar en arrig bschaffigte Dichder un Schreiwer.»

   Hij was een erg bezige dichter en schrijver.

• Duits: ein
• Engels: a, an

en

1. en; wordt gebruikt om zinsdelen aan elkaar toe te voegen
2. en; wordt gebruikt tussen elementen van een opsomming

en

1. in, uit, op, aan, bij, te

en

1. en; wordt gebruikt om zinsdelen aan elkaar toe te voegen
2. en; wordt gebruikt tussen elementen van een opsomming

• Geluid:  en    (hulp, bestand)
• IPA: /en/

• en

• van Nederlands en

en

1. en (tussen onderwerpen)

en

1. en; wordt gebruikt om zinsdelen aan elkaar toe te voegen
2. en; wordt gebruikt tussen elementen van een opsomming

en

1. (Oost-Veluws) en; wordt gebruikt om zinsdelen aan elkaar toe te voegen
2. en; wordt gebruikt tussen elementen van een opsomming

• Geluid:  en    (hulp, bestand)
• IPA: / eːn /, / ɛn /, / en /

Naar frequentie	7

Telwoord (swe)
0
1	11	10	100	103
2	12	20	200	106
3	13	30	300	109
4	14	40	400	1012
5	15	50	500	1015
6	16	60	600	1018
7	17	70	700	1021
8	18	80	800	1024
9	19	90	900	1027

• Geluid:  en    (hulp, bestand)

en, g (onbepaald, gemeenschappelijk, enkelvoud)

1. één

en, g (onbepaald, gemeenschappelijk, enkelvoud)

1. een

• ett (onbepaald, onzijdig, enkelvoud)

en g

1. (coniferen) jeneverbes