Traversodontidae

Traversodontidae Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Midden-Trias - Vroeg-Jura
Exaeretodon
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia Stam: Chordata Onderklasse: Synapsida Orde: Therapsida Infraorde: Cynodontia
Familie
Traversodontidae von Huene, 1936
Siriusgnathus
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Traversodontidae op Wikispecies
Portaal    Biologie

De Traversodontidae zijn een familie van redelijk goed ontwikkelde uitgestorven cynodonten, een groep van zoogdierreptielen. In tegenstelling tot de andere cynodonten als Cynognathus, waren deze dieren planteneters in plaats van carnivoren. Fossielen van de traversodonten zijn op alle continenten behalve Australië en Antarctica gevonden. De meeste soorten leefden echter in wat nu Zuid-Amerika is.

Traversodonten kwamen voornamelijk uit Gondwana, met veel bekende soorten uit Afrika en Zuid-Amerika. Recent zijn er ook traversodonten gevonden in Europa en Noord-Amerika. Traversodonten verschenen voor het eerst in het Midden-Trias en diversifieerden in het Laat-Trias en deelden hun leefgebied dus met de eerste dinosauriërs, voordat ze uitstierven aan het eind van het tijdperk. De familie Traversodontidae werd in 1936 benoemd door Friedrich von Huene voor cynodonten die voor het eerst werden gevonden in São Pedro do Sul in Paleorrota, Brazilië.

Traversodonten zijn leden van de Gomphodontia, een groep plantenetende cynognathische cynodonten. Als aanpassing aan het eten van planten hadden ze brede postcaninen achter grote caninen. Deze postcaninen staan dicht op elkaar en hun kronen raken elkaar. Ze zijn meestal breder dan ze lang zijn en hebben verschillende cuspen. Vanwege hun complexiteit zijn de postcanine tanden het belangrijkste middel om verschillende soorten traversodonten te identificeren en van elkaar te onderscheiden.

Traversodonten hebben een relatief korte schedel. De snuit is veel smaller dan de achterkant van de schedel. De punt van de snuit is breder dan het midden, omdat deze zich vernauwt achter de grote caninen. De tandenrijen van de bovenkaak zijn ingesneden terwijl de bovenkaak en de jukbeenderen naar buiten uitsteken, wat suggereert dat traversodonten wangen kunnen hebben gehad. Primitieve kenmerken van traversodonten zijn onder andere de costale platen rond de wervels, die de wervelkolom stabiliseren. Deze platen zijn verdwenen bij meer geavanceerde traversodonten als Exaeretodon.

Terwijl de meeste traversodonten relatief grote cynodonten waren, in het bijzonder Scalenodontoides met een geëxtrapoleerde schedel van 60 centimeter waardoor het mogelijk de grootste niet-zoogdierachtige cynodont is, waren sommige Europese vormen uit het Laat-Trias, zoals Maubeugia en Habayia, erg klein. Deze traversodonten leefden tijdens het Rhaetien van het Laat-Trias, toen het stijgende zeeniveau West-Europa in een eilandengroep veranderde. Traversodontiden op deze eilanden werden waarschijnlijk kleiner als gevolg van insulaire dwerggroei.

Traversodontidae behoort tot een grote clade van cynodonten genaamd Cynognathia. De meeste fylogenetische analyses plaatsen het als zustertaxon van de familie Trirachodontidae, en beide groepen worden geplaatst in de cynognathische clade Gomphodontia. De analyse van Kammerer et al. (2012) vond sterke ondersteuning voor twee clades binnen Traversodontidae: de onderfamilie Gomphodontosuchinae, die in 2008 was geïdentificeerd, en de nieuw benoemde onderfamilie Massetognathinae. Hieronder staat een cladogram uit die analyse:

De familie Traversodontidae omvat de volgende geslachten:

• Andescynodon
• Boreogomphodon
• Colbertosaurus
• Etjoia
• Exaeretodon
• Ischignathus
• Gomphodontosuchus
• Massetognathus
• Microscalenodon
• Santacruzodon
• Scalenodon
• Scalenodontoides
• Traversodon