Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]

Naar inhoud springen

Tramlijn Tilburg - Turnhout

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Tramlijn Tilburg - Turnhout
Tramlijn Tilburg - Turnhout op de kaart
Spoorwijdte
Tilburg - Esbeek: kaapspoor
Esbeek - Turnhout: kaapspoor (1887-1919)
Esbeek - Turnhout: meterspoor (1919-1948)
Aangelegd doorHollandsche Buurtspoorwegen
Geopend
Tilburg - Esbeek: 23 september 1907
Esbeek - Poppel: 1 mei 1909
Poppel - Turnhout: 21 november 1906
Gesloten
Tilburg - Poppel: 15 september 1935
Poppel - Turnhout: 16 juni 1948
Huidige statusopgebroken
Geëlektrificeerdnee
Aantal sporen1
Traject
uexSTR tramlijn van Oosterhout
tramlijn van Waalwijk opgebroken
uexdSTRxvÜSTl lijn van Breda, lijn van Y Noord driehoek Aarschot opg.
duexdBSTdSTRevSHI2gl- remise
uexv-STRvSTRexdKDSTe NedTrain onderhouds-
werkplaats Tilburg
uexdHSTvBHF Tilburg
uexdSTRvÜST
uexdSTRvSTR-STRl lijn naar Nijmegen
uexdSTRdSTRld lijn naar Eindhoven
uexHST Heuvel Tilburg
uexHST Korvel Tilburg
uexHST Goirle
uexHST Hemel Hilvarenbeek
uexHST Dorp Hilvarenbeek
uexHST Esbeek
uexHST Esbeek grens
uxZOLL grens Nederland - België
uexHST Poppel
uexHST Weelde
uexHST Eel
uexHST Ravels
uexHST Ravels Kerk
uexHST Ravels Brug
uexWBRÜCKE1 Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten
uexHST Oud-Turnhout
uexHST Oosthoven
uexHST Turnhout Molen
uexHST Turnhout Paterstraat
uexABZg+l lijn 254 van Zichem opgebroken
lijn 267 van Reusel opgebroken
uexABZg+l lijn 284 van Heist-op-den-Berg opgebroken
uexHST Turnhout Markt
exdSTR+ruexdSTRd lijn 29 van Tilburg opgebroken
dKBHFxauexdHSTd Turnhout
dSTRuexdSTRd lijn 29 naar Y Noord driehoek Aarschot
uexSTR lijn 41 naar Antwerpen opg.
lijn 258 naar Sint-Lenaarts opg.

De tramlijn Tilburg - Turnhout was een tramlijn in Noord-Brabant en Antwerpen van Tilburg via Poppel naar Turnhout.

Tramlijnen in Midden-Brabant 1880-1937

In 1891 werden in Goirle plannen ontwikkeld voor een paardentramlijn naar Tilburg. Hiervoor werd het volgende jaar een concessie verleend, maar de financieringsproblemen maakten, dat de aanleg niet doorging.

In 1898 voerde Hilvarenbeek onderhandelingen met Tramwegmaatschappij De Meierij om te komen tot een verbinding tussen Tilburg en Hilvarenbeek. Deze liepen op niets uit. Deze plannen werden echter overgenomen door de Hollandsche Buurtspoorwegen, gevestigd in Brussel en daar bekend onder de Franse naam 'Vicinaux Hollandais'. Deze maatschappij wilde een stoomtramlijn vanuit Tilburg, via Goirle en Hilvarenbeek naar de grens laten lopen, waar aangesloten kon worden op een door de Belgen geprojecteerde lijn via Weelde en Ravels naar Turnhout. Deze aansluiting via Roovert ging niet door, vanwege het economisch belang van bedrijven bij een lijn naar Esbeek. Dit werd vooral benadrukt door de Esbeekse steenfabriek en door De Utrecht, een verzekeringsmaatschappij die bij dit kerkdorp het landgoed De Utrecht bezat.

De stoomtramlijn van Tilburg via Goirle naar Hilvarenbeek en Esbeek werd op 23 september 1907 geopend. Op 1 mei 1909 volgde het deel van Esbeek naar Poppel. In Hilvarenbeek stopte de tram bij de herbergen Den Hemel, De Posthoorn en De Valk; in Esbeek bij café Kerkzicht.

In België werd op 21 november 1906 het deel Poppel – Turnhout geopend. Vanuit Turnhout liepen tramlijnen naar Eindhoven, Mol, Geel, Oostmalle en Rijkevorsel.

In de jaren 1914–1918, tijdens de Eerste Wereldoorlog, kon men met de tram niet naar België, want na Esbeek was de grens door de Duitse bezetters van België hermetisch afgesloten met het dodenhek.

De exploitatie was in handen van de Hollandsche Buurtspoorwegen (HB). Een rit van Tilburg naar Esbeek duurde in 1926 iets meer dan een uur.

Het Belgische deel was in handen van de Antwerpsche Mij voor den Dienst van Buurtspoorwegen (AMDB). Later nam de Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen (NMVB) de exploitatie over. Het NMVB-lijnnummer was 133.

De tramlijn liep door onder andere de volgende straten:

  • Spoorlaan, Tilburg
  • Heuvel, Tilburg
  • Piusplein, Tilburg
  • Nieuwstraat, Tilburg
  • Korveldwarsstraat, Tilburg
  • Korvelseweg, Tilburg
  • Korvelplein, Tilburg
  • Laarstraat, Tilburg
  • Goirleseweg, Tilburg
  • Tilburgseweg, Goirle
  • Kerklaantje, Goirle
  • De Vosserijten, Goirle
  • Goirlesedijk, Hilvarenbeek (halte herberg Den Hemel)
  • Gelderstraat, Hilvarenbeek (halte herberg De Valk)
  • Esbeekseweg, Hilvarenbeek
  • Dorpsstraat, Esbeek
  • Patersstraat, Turnhout

Nabij de grens was er op Nederlands grondgebied in Esbeek een viersporig emplacement en een douanekantoor. Nu is er op deze plaats een gasdrukstation van de Gasunie gevestigd. Dit emplacement werd zowel door de HB als de Belgische NMVB gebruikt. De twee zuidelijke sporen waren in gebruik voor de Belgische tram.

De spoorwijdte van de lijn was 1067 mm (kaapspoor). Het Belgische deel werd in 1919-1922 versmald naar 1000 mm (meterspoor).

Het einde van de tramlijn

[bewerken | brontekst bewerken]

Eind jaren twintig van de 20e eeuw was de stoomtram al verouderd en werd er geconcurreerd met particuliere busondernemingen, onder andere Jos Maas uit Lage Mierde en J. Vingerhoets uit de Borneostraat in Tilburg. Daarnaast ging de maatschappij de 'Hollandsche Buurtspoorwegen' in 1928 ook een buslijn exploiteren. Ook was de spoorverbinding tussen Tilburg en Turnhout veel sneller dan de tramlijn, die een grote omweg maakte via Hilvarenbeek.

Zes jaar later fuseerden zes tramwegmaatschappijen in Brabant tot de 'Brabantsche Buurtspoorwegen en Autodiensten' (BBA).

De tramlijn van Tilburg naar de grens werd op 15 september 1935 opgeheven en het openbaar vervoer werd overgenomen door de bussen van de BBA.

De NMVB tramlijn van Poppel naar Turnhout werd pas op 16 juni 1948 gesloten, alhoewel deze tram gedurende de Tweede Wereldoorlog niet reed.

Anno 2022 rijdt er een streekbus van Tilburg via Goirle en Poppel naar Turnhout. Hilvarenbeek wordt door deze buslijn niet aangedaan. Het gaat om buslijn 450 van het Belgische openbaarvervoerbedrijf De Lijn.

Bij Esbeek herinnert de Oude Trambaan (deels onverharde weg door het bos) aan deze lijn. Een camping heet De Tramhalte.

  • Leideritz, W.J.M. (1995) De Stoomtram in Midden-Brabant, Klaaswaal: uitgeverij Deboektant ISBN 90-5534-033-2
  • Veen, Jacob H.S.M. (1992) Locaal vervoer tussen Tilburg en Turnhout, in: Geworteld in Taxandria - Historische aspecten van de relatie Tilburg - Turnhout (Nummer 1 van de Tilburgse Historische Reeks). Pagina's 149-162.