Reszel
Dit artikel gaat over de plaats Reszel. Voor de gelijknamige gemeente zie Reszel (gemeente).
Stad in Polen 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
  | |||
| Situering | |||
| Woiwodschap | Ermland-Mazurië | ||
| District | Powiat Kętrzyński | ||
| Gemeente | Reszel | ||
| Coördinaten | 54° 3′ NB, 21° 9′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 3,81 km² | ||
| Inwoners (31-12-2017) |
4.615[1] (1.227 inw./km²) | ||
| Overig | |||
| Identificatiecode | 28080 | ||
| Website | www.reszel.pl | ||
| Foto's | |||
| |||
| centrum | |||
| |||
ⓘ (Duits: Rößel) is een stad in het Poolse woiwodschap Ermland-Mazurië, gelegen in de powiat Kętrzyński. De oppervlakte bedraagt 3,81 km², het inwonertal 4.615 (2017). Tot 1945 behoorde de stad in het voormalige Oost-Pruisen tot Duitsland.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]In 1241 werd hier een vesting van de Duitse Orde gebouwd, die kort daarop in de opstand van de Pruzzen alweer werd geslecht. In 1273 werd een stenen burcht gwbouwd voor de bisschop van Ermland en een halve eeuw later kwam daar een stadsaanleg bij. In 1347 kregen burcht en stad weer te lijden van een verwoesting, nu door met de Pruzzen verwante Litouwers. Daarop kwam een sterkere burcht tot stand die er tot op heden nog staat.
Ermland was een aan de Duitse Orde gelieerd maar autonoom bestuurd bisdom. Het werd in 1466 losgemaakt van de Duitse Orde en als bisdom onder de Poolse kroon gesteld. De stad Rößel volgde deze machtswisseling in het begin van de 16de eeuw, waarna de Poolse koning er een militair steunpunt inrichtte. Dat had tot gevolg dat de stad van de Zweeds-Poolse oorlogen te lijden kreeg. Bij de Eerste Poolse Deling werd Ermland in 1772 aan het koninkrijk Pruisen toegewezen. De bevolking was in de afgelopen eeuwen weliswaar Duitstalig maar ook rooms-katholiek gebleven en vormde daarmee een afzonderlijk politiek en cultureel element in de Pruisische staat. Door de vestiging van een gymnasium (1865) kreeg de kleine stad Rößel toch een zekere status.
Kleinschalige industrie gaf werkgelegenheid maar geen groei. In 1800 woonden er 2.500 mensen en dat was niet meer dan in de voorgaande eeuwen. Daarna verdubbelde hun aantal voor 1910 om daarna op dat punt te blijven steken. Debet daaraan was ook een isolement; de aansluiting van de stad op het spoorwegnet van de ‘Preussische Eisenbahn’ vond pas in 1908 plaats. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was in 1914 het hoofdkwartier van het Duitse keizerlijke leger hier gevestigd en werd de Slag bij Tannenberg van hieruit geleid. In 1920 moest de bevolking van Mazurië en het zuidelijk deel van Ermland aan een, door de geallieerden georganiseerde, volksstemming deelnemen waarin zij kon aangeven of zij met hun woongebied bij Duitsland wilde blijven dan wel bij Polen gevoegd wilden worden. Er waren in Rössel geen Poolse stemmen.
Na de verovering door het Sovjet-leger, eind januari 1945, bleef de stad grotendeels gespaard. De bevolking kon echter niet vluchten en voordat zij in februari werd uitgewezen vielen slachtoffers. Zie Verdrijving van Duitsers na de Tweede Wereldoorlog. Nieuwe Poolse en Oekraïense bewoners konden direct in de ontruimde woningen een plaats krijgen. Sinds de oorlog heeft de stad zich amper ontwikkeld maar zij werd wel een voor toerisme aantrekkelijke plaats. Tot 2006 had Station Reszel een verbinding met Sątopy, en tot 1945 met Rastenburg. In de burcht is nu een hotel en een museum gevestigd.
Demografie
[bewerken | brontekst bewerken]| jaar | inwoners | opmerkingen |
|---|---|---|
| 1782 | 3.065 | Inclusief voorsteden, exclusief het garnizoen (een infanteriebataljon)[2] |
| 1802 | 2.399 | [3] |
| 1810 | 1.557 | [3] |
| 1816 | 2.115 | Van wie 429 Evangelisch, 1.658 Rooms-Katholiek en 28 Joden[3] |
| 1821 | 2.095 | [3] |
| 1831 | 2.708 | Duitsers[4] |
| 1875 | 3.557 | [5] |
| 1880 | 3.590 | [5] |
| 1890 | 3.474 | Van wie 987 Evangelisch, 2.397 Rooms-Katholiek en 90 Joden[5] |
| 1933 | 4.766 | [5] |
| 1939 | 5.045 | [5] |
| 2005 | 5.225 | |
| 2017 | 4 676 | [6] |
Sport en recreatie
[bewerken | brontekst bewerken]- Door deze plaats loopt de Europese wandelroute E11. De E11 loopt van Den Haag naar het oosten, op dit moment de grens Polen/Litouwen. Ter plaatse komt de route van het westen van Sątopy-Samulewo en vervolgt in zuidoostelijke richting naar Święta Lipka.
Geboren in Rößel-Reszel
[bewerken | brontekst bewerken]- Albrecht Siegmund von Seeguth-Stanisławski (1688–1768), bastaardzoon en minister van August de Sterke van Saksen en koning van Polen
- Andreas Thiel (1826–1908), bisschop van Ermland 1885-1908
- Julius Dinder (1830–1890) aartsbisschop van Gnesen-Posen (Gniezno-Poznan)
- Martin A. Borrmann (1895–1974), auteur met als onderwerp Oost-Pruisen
- ↑ Website "Polen in cijfers"(pl)
- ↑ Johann Friedrich Goldbeck: Volständige Topographie des Königreichs Preussen. Deel I: Topographie von Ost-Preussen (de) . Koningsbergen/Leipzig 1785, pagina 22.
- ↑ a b c d Alexander August Mützell und Leopold Krug: Neues topographisch-statistisch-geographisches Wörterbuch des preussischen Staats. Deel 5: T–Z, Halle 1823, S. 362–363, nummer 596.
- ↑ August Eduard Preuß: Preußische Landes- und Volkskunde oder Beschreibung von Preußen. Ein Handbuch für die Volksschullehrer der Provinz Preußen, so wie für alle Freunde des Vaterlandes. Gebrüder Bornträger, Königsberg 1835, S. 509–102, Nr. 102.
- ↑ a b c d e https://web.archive.org/web/20160312113134/http://www.verwaltungsgeschichte.de/roessel.html
- ↑ http://www.polskawliczbach.pl/Reszel (pl) , data van het Poolse CBS.