Nij Beets

**Nij Beets**
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Friesland
Gemeente	Opsterland
Coördinaten	53° 4′ NB, 6° 0′ OL
Algemeen
Oppervlakte	19,11 km²
- land	18,53 km²
- water	0,58 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	1.660 ; (87 inw./km²)
Woningvoorraad	666 woningen
Overig
Postcode	9245
Woonplaatscode	3352
Foto's
	It Damshûs
Portaal	Nederland ; Friesland

Nij Beets is een dorp in de gemeente Opsterland, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ongeveer 12 kilometer ten zuidwesten van Drachten. Het dorp telde in 2023 1.660 inwoners.^[1] Door het dorp loopt het Polderhoofdkanaal (ook wel Nieuw-Beetstervaart genoemd).

Geschiedenis

Nij Beets is gesticht in 1863 door veenarbeiders. Deze zogeheten Gietersen kwamen rond 1860 naar Nij Beets om het veen van de veenbazen af te graven en er turf van te maken.

De veenarbeiders verdienden bijna niets en moesten wonen in houten hutten die ze vaak zelf moesten maken. Ook boten waarmee eerder turf vervoerd was, maar die daarvoor niet meer bruikbaar waren, werden voor bewoning geschikt gemaakt. In de 19e eeuw kwam het Beets in de polder, zoals de versnipperd bewoonde omgeving ook wel werd aangeduid, een aantal keren in opspraak. Er vonden meerdere veenopstanden plaats. In de eerste helft van de 19e eeuw groeiden twee woonkernen van het dorp aan elkaar vast.

Ongeveer rond 1900 werd de nieuwe kern in de volksmond aangeduid als Nieuw Beets omdat de PTT deze naam hanteerde. Die situatie bleef, ook toen op 1 augustus 1925 Beets (Oud Beets), opging in Beetsterzwaag. Naar aanleiding van een verzoek van Plaatselijk Belang kwam de naam van het nieuwe Beets op de politieke agenda. Het was een gevoelige kwestie. Met 13 stemmen vóór en 4 tegen koos de gemeenteraad van Opsterland voor de naam Nij Beets. De door Plaatselijk Belang gewenste naam Nieuw Beets haalde het niet.

Socialisme

De armoede maakte regio Nij Beets een bakermat voor het socialisme in Friesland. En dat wist Domela Nieuwenhuis maar al te goed. Daarom kwam hij 7 keer naar Nij Beets om te spreken. Hij stak de arbeiders een hart onder de riem en moedigde hen aan om voor zichzelf op te komen. De arbeiders kregen zwaar onderbetaald en ze werden verplicht te kopen in de winkel van de veenbaas. Als zij dat niet deden of betrapt werden met andere spullen, dan volgde ontslag. Nieuwenhuis riep zijn aanhangers op om in verzet te komen door te staken. Aan de Tolheksbuurt, waar nu een huisartsenpraktijk is gevestigd, vond de grootste staking plaats. De marechaussee moest eraan te pas komen om iedereen uit elkaar te drijven. De levensgrote appelmeester, een beeld dat midden in het dorp staat, herinnert aan deze periode. Hij had de taak om iedereen op te trommelen en te verenigen tijdens zo’n opstand in de sociale strijd. ^[2]

Museum

In Nij Beets staat het openluchtmuseum It Damshûs, dat is gewijd aan de geschiedenis van de veenderij. De naam van het museum is ontleend aan het veenarbeidershuisje dat er naar is overgebracht en dat eigendom was van een familie Dam. Op het terrein van het museum staat ook de Tjasker Nij Beets.