Bachelor

Bachelor is een graad die personen kunnen behalen na het met goed gevolg afronden van een opleiding aan een instelling voor hoger onderwijs; in Vlaanderen en Nederland is dat een hogeschool (professionele bachelor) of universiteit (academische bachelor).

Bij een hogeschool betreft het een beroepsgerichte opleiding en bij een universiteit een academische opleiding waar de student de basiskennis leert over een vakgebied. Het is in Vlaanderen en Nederland gebruikelijk na een academische bachelor de opleiding te voltooien met een masterprogramma. In bijvoorbeeld de Verenigde Staten en andere Engelstalige landen is dit minder vanzelfsprekend.

In Nederland kan men na afronden van veel opleidingen in zowel het hoger beroepsonderwijs als in het wetenschappelijk onderwijs achter de naam eenzelfde aanduiding voor de graad voeren, bijvoorbeeld MBA, MSc of LLB. Men ziet aan deze graad-aanduidingen niet of iemand op hbo- of op wo-niveau is opgeleid. Alleen de master-opleidingen in het wetenschappelijk onderwijs geven in Nederland het recht de titel ingenieur (ir.) te voeren na een masteropleiding op het gebied van landbouw en natuurlijke omgeving of techniek; de titel meester (mr.) na een masteropleiding op het gebied van het recht of de titel doctorandus (drs.) bij alle overige wo-masteropleidingen.

Bachelor is een term die oorspronkelijk afstamt van het Latijnse woord baccalarius (9e eeuw). De betekenis hiervan was destijds "iemand van nobele of gegoede afkomst met een sociale of maatschappelijke status die niet al te hoog is maar ook niet de allerlaagste". Aangezien dit vaak jonge mensen betrof verbreidde de betekenis van het woord zich ook uit naar een ongetrouwde man of vrouw. De universiteiten gaven het Latijnse woord een eigen betekenis. Zo werd in de 13e eeuw voor het eerst de laagste universitaire graad aangeduid met de term baccalaureatus. Waarschijnlijk is deze term een samenvoeging van de Latijnse termen baccalarius en laureatus (wat gelauwerde betekent). In het Engels maakte men hier weer bachelor van. In tegenstelling tot de Engelstalige landen was de graad in Nederland (en Vlaanderen) geheel in onbruik geraakt. In Nederland en Vlaanderen bestond er een gelijkwaardige titel kandidaat voor de eerste graad aan de universiteit (2 of 3 jaar studie). Na 1980 werd deze in Nederland vervangen in propedeuse (1e jaar), terwijl in Vlaanderen de naam "kandidaturen" (2 of 3 jaar) bleef bestaan.

Vóór de invoering van de bachelor-masterstructuur (BaMa) kende men in Nederland na een afgeronde vierjarige hbo-studie ook de titel van baccalaureus (bc) en tot begin jaren 1970 in het universitair onderwijs bij bepaalde vijfjarige studies die men (verkort) na 4 jaar afsloot met een zogeheten baccalaureaats-examen (bacc).

In 1999 werd door 29 Europese landen de zogenaamde Bolognaverklaring ondertekend met de intentie een gezamenlijke Europese hogeronderwijsruimte te creëren. De praktische uitkomst hiervan was de geleidelijke invoering van de bachelor-masterstructuur BaMa in Nederland en Vlaanderen. Op die manier streefde men na de verschillende hogeronderwijsopleidingen in de deelnemende Europese landen op elkaar af te stemmen. Als gevolg van invoering van de BaMa is de graad "bachelor" gebruikelijk geworden.

Alle Nederlandse en Vlaamse opleidingen dienen geaccrediteerd te zijn door de daarvoor wettelijk verantwoordelijke instantie, de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO).

In Nederland is er in de aanvangsjaren van het bachelor-masterprogramma een wildgroei aan bacheloropleidingen ontstaan waarvan niet alle ook daadwerkelijk recht gaven tot de graad hbo-bachelor.^[bron?] Nederlandse bacheloropleidingen die geaccrediteerd én erkend zijn door de overheid staan geregistreerd in de Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs (CROHO) van de Dienst Uitvoering Onderwijs.

In Vlaanderen heeft de overheid strikt vastgelegd welke instellingen welke onderwijsbevoegdheid hebben. Bovendien mogen de instellingen deze opleidingen enkel blijven aanbieden indien zij op regelmatige tijdstippen een kwaliteitsevaluatie ondergaan en dan een accreditatie van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie verkrijgen. Accreditatie resulteert in de registratie van de opleiding in het Hogeronderwijsregister. Alleen de Bacheloropleidingen die voorkomen in dit register worden erkend door de Vlaamse overheid en mogen de graad van bachelor afleveren.

Een academische bachelor wordt in Nederland een 'wo-bachelor' en in Vlaanderen een 'academisch gerichte' of 'academische bachelor' genoemd. De studieduur van zo'n academische bacheloropleiding is in Nederland en Vlaanderen 180 studiepunten of drie jaar. Na afronding van deze bacheloropleiding volgt men in de regel een (academische) masteropleiding.

Een professionele bachelor wordt in Nederland een 'hbo-bachelor' en in Vlaanderen een 'professioneel gerichte' of 'professionele bachelor' (vroeger: regent) genoemd. De studieduur in Nederland houdt in principe 240 studiepunten of vier jaar in, hoewel er via dispensaties in sommige gevallen studieduurverkorting van 60 studiepunten of één jaar wordt aangeboden. Het laatste kan het geval zijn als de student bijvoorbeeld een vwo-diploma, mbo-diploma, veel werkervaring heeft of de studie combineert met werk. De studieduur in Vlaanderen houdt in principe 180 studiepunten of drie jaar in.

Academische bacheloropledingen zijn de reguliere en wetenschappelijk georiënteerde bacheloropleidingen aan de universiteiten en, in associatie met een universiteit, aan de hogescholen in Vlaanderen. De student krijgt er een brede academische basisopleiding, met als bedoeling zich voor te bereiden op de te vervolgen en aansluitende academische masteropleiding.

In Nederland worden alleen degenen met een vwo, hbo-diploma of, eventueel met toegangseisen, een hbo-propedeuse^[1] toegelaten tot het volgen van een academische bacheloropleiding. In Vlaanderen is iedereen die houder is van een diploma secundair onderwijs vrij om aan een academische bacheloropleiding te beginnen.

Ter verduidelijking, en om onderscheid te kunnen maken met de professionele bachelor, worden er bij academische bachelors de internationaal herkenbare specificaties of Arts, of Science en of Laws gebruikt. Sinds 2014 zijn in Nederland ook Hogescholen gerechtigd om de titel BSc (Bachelor of Science) te verlenen, mits de opleiding is geaccrediteerd door NVAO.

In Vlaanderen bepaalt het Besluit van de Vlaamse Regering van 8 juli 2011 welke academische bachelors van deze specificaties gebruik mogen maken.

Afkorting	Graad	Omschrijving
BA	Bachelor of Arts	Voor wo-studies in de geesteswetenschappen.
BSc	Bachelor of Science	Voor wo- en bepaalde hbo-studies in toegepaste, exacte of sociale wetenschappen.
LLB	Bachelor of Laws	Voor de wo-basisopleiding in rechten aan een universiteit.[2]

Een professionele bachelor wordt in Nederland een 'hbo-bachelor' en in Vlaanderen een 'professioneel gerichte' of 'professionele bachelor' (vroeger: regent) genoemd. De studieduur in Nederland houdt in principe 240 studiepunten of vier jaar in, hoewel er via dispensaties in sommige gevallen studieduurverkorting van 60 studiepunten of één jaar wordt aangeboden. Het laatste kan het geval zijn als de student bijvoorbeeld een vwo-diploma, mbo-diploma, veel werkervaring heeft of de studie combineert met werk. De studieduur in Vlaanderen houdt in principe 180 studiepunten of drie jaar in. De professionele bachelor is een volledig afgeronde beroepsgerichte opleiding met als bedoeling uit te stromen naar de arbeidsmarkt. Wel kan men nog één jaar (60 studiepunten) een bachelor na bachelor volgen voor een bijkomende vorming of specialisatie. De professionele bacheloropleidingen worden aangeboden door hogescholen.

• In Nederland duurt deze meestal 240 studiepunten (ECTS) of vier jaar omdat men in Nederland kan starten na 5 jaar havo of mbo als vooropleiding.
• In Vlaanderen duurt een Bachelor meestal drie jaar, (180 studiepunten). De bachelor in de verpleegkunde duurt vanaf het schooljaar 2016-2017 bijvoorbeeld 4 jaar of 240 studiepunten. Het secundair onderwijs in Vlaanderen duurt immers zes jaar: aso, tso, kso of zeven jaar voor het bso.

In tegenstelling tot de academische bachelors heeft de Vlaamse overheid het hier echter niet nodig geacht om achter professionele bachelorgraden eveneens Engelstalige specificaties toe te voegen. Als "specificatie" wordt achter deze graad simpelweg de Nederlandstalige naam van een opleiding of specialisme toegevoegd (bijvoorbeeld Bachelor in het onderwijs, Bachelor in het bedrijfsmanagement, Bachelor in de elektromechanica etc.). Binnen deze opleiding kan de school nog differentiëren naar afstudeerrichting, maar dit is niet officieel, en wordt niet op het diploma vermeld.

De verschillende Bacheloropleidingen in Vlaanderen waren:

Studiegebied architectuur:

Graad	Omschrijving
Bachelor in de architectuur-assistentie	Opleiding tot architectuur-assistent
Bachelor in de interieurvormgeving	Opleiding tot interieurvormgever of binnenhuisarchitect
Bachelor in de landschaps- en tuinarchitectuur	Opleiding tot tuin- en landschapsarchitect

Studiegebied Audiovisuele en beeldende kunsten:

Graad	Omschrijving
Bachelor in de beeldende vormgeving	Opleiding tot kunstenaar

• Studiegebied biotechniek:

Graad	Omschrijving
Bachelor in de agro- en biotechnologie	Opleiding in de dierenzorg, landbouw, tuinbouw,Groenmanagement of biotechnische wetenschappen

Studiegebied gezondheidszorg:

Graad	Omschrijving
Bachelor in de bewegingstechnologie	Opleiding tot bewegingstechnoloog
Bachelor in de biomedische laboratoriumtechnologie	Opleiding tot laborant in de biomedische wetenschappen
Bachelor in de ergotherapie	Opleiding tot ergotherapeut
Bachelor in de logopedie en de audiologie	Opleiding tot logopedist
Bachelor in de medische beeldvorming	Opleiding tot technoloog medische beeldvorming
Bachelor in de optiek en optometrie	Opleiding tot optometrist
Bachelor in de orthopedie	Opleiding tot orthopeed
Bachelor in de podologie	Opleiding tot podoloog
Bachelor in de voedings- en dieetkunde	Opleiding tot voedingsdeskundige of diëtist
Bachelor in de verpleegkunde	Opleiding tot verpleegkundige
Bachelor in de vroedkunde	Opleiding tot verloskundige, vroedkundige of vroedvrouw
Bachelor Sport en Bewegen	Opleiding tot bewegingsdeskundige

Studiegebied management, handelswetenschappen en bedrijfskunde:

Graad	Omschrijving
Bachelor in het bedrijfsmanagement	Opleiding tot bedrijfsmanager
Bachelor in de bestuurskunde en het publiek management	Opleiding tot publiek manager voor de (semi)publieke sector en bestuurskundige
Bachelor in de communicatiemanagement	Opleiding tot communicatiemanager
Bachelor in het hotelmanagement	Opleiding tot hotelmanager
Bachelor in het informatiemanagement en informatiesysteem	Opleiding tot informatiemanager
Bachelor in de journalistiek	Opleiding tot journalist
Bachelor in de netwerkeconomie	Opleiding tot netwerkeconoom
Bachelor in het office management	Opleiding tot officemanager
Bachelor in het retailmanagement	Opleiding tot retailmanager
Bachelor in de toegepaste informatica	Opleiding tot Computerwetenschapper of IT-er
Bachelor in het toerisme en recreatiemanagement	Opleiding voor carrière in de reisindustrie of de toeristisch-recreatieve sector

Studiegebied industriële wetenschappen en technologie, en nautische wetenschappen:

• Bachelor in de audiovisuele technieken: assistentie
• Bachelor in de audiovisuele technieken: beeld-geluid-montage
• Bachelor in de audiovisuele technieken: film, TV en video
• Bachelor in de audiovisuele technieken: fotografie
• Bachelor in de autotechnologie
• Bachelor in de bouw
• Bachelor in de chemie
• Bachelor in de elektromechanica
• Bachelor in de elektronica-ICT
• Bachelor in de verpakkingstechnologie
• Bachelor in de elektrotechniek
• Bachelor in het facilitair management
• Bachelor in de grafische en digitale media
• Bachelor in de houttechnologie
• Bachelor in de logistiek
• Bachelor in de luchtvaart
• Bachelor in de mechanische ontwerp- en productietechnologie
• Bachelor in de milieuzorg
• Bachelor in de modetechnologie
• Bachelor in de multimedia en communicatietechnologie
• Bachelor in de scheepswerktuigkunde
• Bachelor in de textieltechnologie
• Bachelor in het vastgoed
• Bachelor in de zorgtechnologie

Studiegebied muziek en podiumkunsten:

• Bachelor in de dans
• Bachelor in musicaltheater
• Bachelor in muziek

Studiegebied onderwijs:

• Educatieve bachelor in het onderwijs: kleuteronderwijs
• Educatieve bachelor in het onderwijs: lager onderwijs
• Educatieve bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs

Studiegebied sociaal-agogisch werk:

• Bachelor in de maatschappelijke veiligheid
• Bachelor in de orthopedagogie
• Bachelor in het sociaal werk
• Bachelor in de toegepaste psychologie
• Bachelor in de sociale readaptatiewetenschappen
• Bachelor in de gezinswetenschappen

In Nederland worden achter professionele bachelorgraden wél Engelstalige specificaties toegevoegd, dit om de herkenbaarheid van een Nederlandse professionele bachelor in het buitenland te behouden en te vergroten. Tevens om een veelvoud van allerlei toevoegingen te voorkomen, ofwel dat iedere opleiding zijn eigen specificatie gaat bedenken, heeft de Vereniging Hogescholen in Nederland geadviseerd uit te gaan van een beperkt aantal specificaties per domein. Hierbij is een domein een samenstel van opleidingen die zowel qua inhoud als qua werkveld verwantschap hebben, bijvoorbeeld de opleiding commerciële economie en de opleiding small business. Eveneens raadt de Vereniging Hogescholen hierbij aan de internationale conventies te volgen, dat wil zeggen het gebruik van specificaties en graden die internationaal herkenbaar zijn en vaak toegepast worden (bijvoorbeeld Bachelor of Engineering of Bachelor of Business Administration).^[bron?]

Het Nederlandse ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft als algemene regels dat na een hbo-opleiding de volgende graden kunnen worden behaald:^[3]

• na een associate degree-opleiding: associate degree (Ad);
• na een bacheloropleiding: Bachelor (B);
• na een masteropleiding: Master (M);
• na een postinitiële masteropleiding (een opleiding die u volgt na een master): Master;
• na een bacheloropleiding op het gebied van landbouw en natuurlijke omgeving of techniek: ingenieur (ing.);
• na alle overige bacheloropleidingen in het hbo: baccalaureus (bc.).

Op grond van de adviezen van de Vereniging Hogescholen heeft het ministerie van OCW de volgende domeinspecificaties toegewezen voor ieder type professionele bachelor:^[4]

Hoger Technisch & Natuurwetenschappelijk Onderwijs (HTNO):

Afkorting	Graad	Omschrijving
B Eng	Bachelor of Engineering	Autotechniek, Elektrotechniek, Luchtvaarttechnologie, Technische bedrijfskunde, Technische natuurkunde, Werktuigbouw, Industrieel ontwerpen, Algemene Operationele Techniek, Chemische Technologie, Toegepaste wiskunde
B BE	Bachelor of Built Environment	Opleidingen civiele techniek, bouwkunde, planologie, geodesie, stedenbouw en verkeerskunde
B AS (ook BASc)	Bachelor of Applied Science	Opleidingen in de toegepaste natuurwetenschappen en materiaalkunde
B ICT	Bachelor of Information and Communication Technology	Opleidingen op het gebied van de Informatie- en Communicatietechnologie (ICT)

Hoger Economisch Onderwijs (HEO):

Afkorting	Graad	Omschrijving
BBA	Bachelor of Business Administration	Opleidingen bedrijfskunde en managementstudies (sinds september 2012 ook HBO Small Business & Retail Management)
B Com	Bachelor of Commerce	Opleiding commerciële economie
B Ec	Bachelor of Economics	Opleidingen accountancy, bedrijfsadministratie SPD, bedrijfseconomie, fiscale economie en financial services management
LLB	Bachelor of Laws	Opleiding HBO-rechten

Hoger Communicatief Onderwijs (HCO):

Afkorting	Graad	Omschrijving
BComn	Bachelor of Communication	Opleidingen communicatiemanagement, -publiciteit, -vormgeving en -systemen
BJ	Bachelor of Journalism	Opleiding tot journalist

Hoger Nautisch Onderwijs (HNO):

Afkorting	Graad	Omschrijving
BMO	Bachelor of Maritime Operations	Opleidingen tot Officier ter Koopvaardij aan een Hogere Zeevaartschool

Hoger Sociaal-Agogisch Onderwijs (HSAO):

Afkorting	Graad	Omschrijving
B SW	Bachelor of Social Work	Opleidingen op het gebied van zorg, welzijn en cultuur
BTh	Bachelor of Theology	Opleiding godsdienst-pastoraal werker

Hoger Pedagogisch Onderwijs (HPO):

Afkorting	Graad	Omschrijving
B Ed	Bachelor of Education	Opleidingen tot leraar 2e graads (Nederland) of tot regent (Vlaanderen)

Hoger Europees Onderwijs (HEBO):

Afkorting	Graad	Omschrijving
B ES	Bachelor of European Studies

Hoger Gezondheidszorgonderwijs (HGZO):

Afkorting	Graad	Omschrijving
BHS	Bachelor of Health Science	Opleidingen cesartherapie, ergotherapie, huidtherapie, fysiotherapie, logopedie, voeding en diëtetiek, podotherapie, medische beeldvormende en radiotherapeutische technieken, mondzorgkunde
BN	Bachelor of Nursing	Opleiding tot verpleegkundige

Hoger Kunstonderwijs (KUO):

Afkorting	Graad	Omschrijving
BDA	Bachelor of Dance Arts	Opleiding in de danskunsten
BDes	Bachelor of Design	Opleiding Vormgeving (eerste fase)
BFT	Bachelor of Film and Television	Opleiding Film en Televisie
BFA	Bachelor of Fine Arts	Opleiding Autonome Beeldende Kunst (eerste fase)
B Ed	Bachelor of Fine Art and Design in Education	Opleiding tot docent beeldende kunst en vormgeving
BMA	Bachelor of Music Arts	Opleiding in de muziekkunsten aan een conservatorium
BTA	Bachelor of Theatre Arts	Opleiding in de theaterkunsten (eerste fase)

Hoger Politie Onderwijs:

Afkorting	Graad	Omschrijving
LLB	Bachelor of Policing	Opleiding tot politiekundige (niveau 5)

Na een professionele bachelor kan men:

• doorstromen naar de arbeidsmarkt;
• kiezen voor één bijkomend jaar op bachelor niveau, een bachelor na bachelor (banaba in Vlaanderen, post bachelor of post-hbo in Nederland);
• kiezen voor een schakelprogramma (meestal eenjarig, bij technisch en natuurwetenschappelijk onderwijs tweejarig) om in te stromen in een (academische) masteropleiding;
• instromen in een hbo-masterprogramma.

Na een academische bachelor kan men:

• doorstromen naar de arbeidsmarkt;
• deelnemen aan een academische masteropleiding.

• Bachelor of Business Administration
• Doctoraalexamen
• Master (graad)

• Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek officiële tekst
• Regeling titulatuur hoger onderwijs officiële tekst
• Bijlage Referentielijst internationale herkenbaarheid titulatuur hoger beroepsonderwijs officiële tekst