Aardappeldruk
Aardappeldruk is een druktechniek waarbij een gehalveerde aardappel als stempel wordt gebruikt, de zogeheten aardappelstempel. Het gebruik van aardappelstempels is een primitieve druktechniek en een vorm van hoogdruk die vergelijkbaar is met stempeldruk.[1][2][3]
Terwijl bij een houtgravure hout gebruikt wordt en bij de linosnede linoleum wordt bij aardappeldruk een ongekookte aardappel gebruikt. Deze is zacht genoeg om het materiaal makkelijk met een mesje[4] te bewerken, maar hard genoeg om er een scherpe afdruk mee te maken. Voor houtgravures en linosnedes wordt speciaal gereedschap gebruikt, een guts. De vorm om te stempelen kan ook worden aangebracht met behulp van koekvormpjes, waarmee koekjes kunnen worden uitgesneden.[5]
De aardappel wordt eerst doormidden gesneden, zodat een vlak oppervlak ontstaat. In dat vlakke gedeelte van de aardappel wordt vervolgens een reliëf uitgesneden die na het aanbrengen van verf of inkt gebruikt kan worden om vormen of patronen op papier of textiel te drukken. Omdat de aardappel vochtig is, moet deze eerst iets gedroogd worden om de inkt goed te laten pakken. Er moet een wateroplosbare verf gebruikt worden, zoals gouache, acrylverf[6] of een moderne wateroplosbare inkt voor hoogdruk.
De dwarsdoorsnede van een langwerpige aardappel maakt het mogelijk om het uiteinde vast te houden en ermee te stempelen. De aardappeldruk maakt het mogelijk om de afdruk op een drager te herhalen, waardoor al dan niet regelmatige patronen ontstaan.
Aardappeldruk wordt gebruikt in het onderwijs om de creativiteit van de leerlingen te stimuleren. Het geeft ook inzicht in de werking van hoogdruk en laat de leerlingen inzien dat bijvoorbeeld een letter gespiegeld wordt afgedrukt.
De origine van aardappeldruk is onbekend. Aardappelstempels, en stempels gemaakt van bijvoorbeeld knolrapen en bieten, hebben een korte levensduur. Om die reden werden ze meestal vervangen voor duurzamere blokstempels van bijvoorbeeld hout of rubber.[1]
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Potatistryck op de Zweedstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Patatogravure op de Franstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- ↑ a b (en) A Polish History of Fabric Printing Techniques. Culture.pl. Gearchiveerd op 26 maart 2023. Geraadpleegd op 26 maart 2023.
- ↑ (en) Reading the Fine Print | What is Relief Printing?. Art and Collectors. Gearchiveerd op 26 maart 2023. Geraadpleegd op 26 maart 2023.
- ↑ (en) Roots - Potato Prints. BOKA. Gearchiveerd op 26 maart 2023. Geraadpleegd op 26 maart 2023.
- ↑ Breure-Dullens, Dionne, Aardappel stempels maken doe je zo!. Kleurvol Wonen (17 december 2016). Gearchiveerd op 30 maart 2023. Geraadpleegd op 30 maart 2023.
- ↑ (en) How to make potato stamps. BBC Good Food. Gearchiveerd op 30 maart 2023. Geraadpleegd op 30 maart 2023.
- ↑ (en) Here's a Quick and Low Cost Way to Make a Custom Stamp. The Spruce Crafts. Geraadpleegd op 30 maart 2023.