Analoogkaas

Analoogkaas of imitatiekaas is een levensmiddelenproduct dat kaas vervangt. Analoogkaas heeft vaak een vergelijkbare kleur, textuur, dichtheid en benadert de smaak van kaas.

Analoogkaas is met het fastfood overgekomen uit Amerika, waar het cheese substitute wordt genoemd, het wordt sinds de jaren 80 van de 20e eeuw in Europa gebruikt.

Kaas wordt geproduceerd door melk, stremsel en andere ingrediënten met behulp van bacteriën om te zetten naar kaas. Dit proces wordt rijping genoemd. Analoogkaas heeft geen rijpingsproces en wordt veelal gemaakt van plantaardige olie, eiwitten en zetmeel. Verder worden er smaak- en soms ook kleurstoffen toegevoegd en eventueel rijpere melkkaas. Op het etiket is te zien hoeveel melkkaas aan het product toegevoegd is.

Analoogkaas wordt voornamelijk gebruikt vanwege de lagere kostprijs. De verwerking is eenvoudiger en de grondstoffen zijn veiliger toe te passen in kant-en-klaarmaaltijden.

1. Lagere kostprijs.
2. Het heeft betere rasp- en smelteigenschappen dan kaas en bij toevoeging aan natuurkaas levert het een mooier eindproduct op.^[1]
3. Betere microbiologische parameters, waardoor de veiligheid voor de gezondheid beter kan gegarandeerd worden, zoals vermijden van Listeria, Salmonella, Clostridium botulinum, wat voornamelijk belangrijk is in kant-en-klaarmaaltijden.

1. Het is meestal niet duidelijk dat er analoogkaas in het product verwerkt is.
2. Over het algemeen wijkt de smaak van de gebruikte analoogkaas af van de geïmiteerde kaassoort, waardoor aan het product extra ingrediënten, zoals aroma's en smaakversterkers, worden toegevoegd om het product op smaak te brengen.
3. Wanneer op het product een specifieke kaassoort staat vermeld, terwijl vooral imitatiekaas is toegepast, bestaat de kans dat de consument de smaak van de analoogkaas gaat associëren met de genoemde kaassoort. Analoogkaas heeft een van kaas afwijkende structuur en textuur, wat door sommigen als onaangenaam wordt ervaren.

Naast analoogkaas als broodbeleg wordt het voornamelijk toegepast in lasagne, moussaka, pizza, kant-en-klaarmaaltijden met een kaassausje of kaastopping en in cheeseburgers.^[2] Voor de consument is het niet altijd duidelijk of hij kaas of analoogkaas op zijn bord krijgt.^[2] Voor analoogkaas bestaat geen wettelijke naam. Fabrikanten kunnen dan ook niet anders dan overgaan tot een declaratie van de ingrediënten. Vele samengestelde producten bevatten al vaak de ingrediënten van de analoogkaas, zodat het aandeel kaas onduidelijk blijft.

Analoogkaas gemaakt van plantaardige grondstoffen heeft een aanmerkelijk kleinere ecologische voetafdruk dan kaas gemaakt van melk. Bovendien heeft het gezondheidsvoordelen wegens het ontbreken van verzadigde vetten. De smaak van sommige plantaardige kazen kan anno 2023 wedijveren met die van melkkaas. Dit bleek in een uitzending van het Nederlandse televisieprogramma Binnenste Buiten van december 2022, waarin culinair expert Alain Caron deze kaas zijn zegen gaf.^[3]

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit heeft tussen oktober 2005 en januari 2006 24 bedrijven gecontroleerd op de etikettering van kaasproducten die mogelijk werden vermengd met imitatiekaas. Bij acht van de bedrijven was de etikettering niet in orde, wat de bedrijven op een schriftelijke waarschuwing of, in ernstige gevallen, een boeterapport kwam te staan. De bedrijven gebruikten verschillende aanduidingen op producten waarin analoogkaas was verwerkt, zoals: Edam grof, bereiding op basis van kaas en plantaardig vet, pizzamix, pizzamaling, pizzakaas, levensmiddelenbereiding, pizzatopping, parmosella, geraspte mix, mozza-melange en goudarasp.^[4]

Een andere manier om het gebruik van analoogkaas te verbergen, is door de echte kaas (waarmee de analoogkaas gemengd is) te vermelden en daarnaast de ingrediënten van de analoogkaas te noemen, die vaak toch al in de lasagne en pizza zijn verwerkt.

Het Nederlandse consumententelevisieprogramma Keuringsdienst van Waarde kwam op 28 augustus 2008 met een programma over de analoogkaas, waar al voor de uitzending aandacht aan werd besteed door het NOS Journaal en diverse landelijke kranten. Later introduceerde zij de naam "Melta" voor dit product.

• Veganistische kaas

Zie de categorie Cheese substitutes van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.