Deens

Het Deens (dansk) is een Noord-Germaanse taal met ongeveer 5,5 miljoen sprekers. Het is de taal van vrijwel alle Denen en de enige officiële taal van Denemarken. In de Deense gebiedsdelen de Faeröer en Groenland is het slechts de taal van een kleine groep, die echter wel, naast de volkstaal, officiële status geniet. In Sleeswijk-Holstein tenslotte woont een aanzienlijke Deense minderheid; ook daar mag de taal zich in officiële erkenning (als minderheidstaal) verheugen.

Het Deens wordt geschreven met het Latijnse alfabet, waaraan na de z drie tekens zijn toegevoegd: Æ/æ, Ø/ø en Å/å. Deze worden gezien als aparte letters. De letters q, w, x en z worden nauwelijks gebruikt.

Zoals het Noors en het Zweeds kent het Deens aanhechting van het bepaald lidwoord, unificatie in de vervoeging van werkwoorden (tegenwoordige tijd: alle personen op -(e)r, verleden tijd: alle personen op -ede) en een meervoud op -(e)r. Ook de meeste in de andere Scandinavische talen merkbare klankprocessen hebben in het Deens plaatsgevonden. De taal heeft met het Zweeds, het Noord-Nederlands en het Fries gemeen dat er slechts twee woordgeslachten bestaan: geslachtelijk en ongeslachtelijk. Opmerkelijk is dat het Deens geen pitch accents kent: het mist de "zangerige" intonatie van het Zweeds en het Noors. In plaats daarvan (vanuit etymologisch oogpunt gezien is dit inderdaad zo) kent het Deens de zogenaamde glottisslag die in het Deens stød genoemd wordt. Bij glottisslag is er meestal sprake van een volledige sluiting van de stembanden, maar bij de Deense stød gebeurt dit alleen in het extreemste geval. Meestal is de stød een gedeeltelijke afsluiting van de stembanden, of slechts een kleine onregelmatigheid of een kraak in de stem. Voor het uitspreken van stød is er eerst een stødbasis nodig. In de standaardtaal wordt alleen een stød uitgespoken na 1: een lange vocaal, of 2: op een stemhebbende consonant. Ook speelt de klemtoon een rol. Glottisslag is een zeldzaamheid in de Indo-Europese talen.

Zie de Inhoudsopgave