halen

vervoeging van
	halar

Nederlands

Uitspraak

Geluid: halen (hulp, bestand)
IPA: /ˈɦalə(n)/

Woordafbreking

ha·len

Woordherkomst en -opbouw

In de betekenis van ‘(bij zich) brengen, bemachtigen’ voor het eerst aangetroffen in 1265 ^[1]

afkomstig van:

Middelnederlands: halen

Oudnederlands: halon

Germaans: *halōnan

Verwant in Germaans:

Engels: hale, Duits: holen, (Oudhoogduits, Oudsaksisch: halon), Fries: helje (Oudfries: halia)

Werkwoord

halen

overgankelijk ergens heengaan met als doel om iets of iemand mee terug te brengen
- Hij is even vrienden van het station aan het halen.
▸ De andere kinderen zochten hout, zetten tenten op en haalden water.^[2]
bereiken van een doel
▸ Al snel zag ik in dat ik op deze manier Canada nooit zou halen, maar vooralsnog genoot ik van elke bloem.^[2]

Hyponiemen

Afgeleide begrippen

Overerving en ontlening

Frans: haler, Spaans: halar, Portugees: alar.

Uitdrukkingen en gezegden

Aan de haal gaan

ergens mee vandoor gaan

Bakzeil halen

moeten toegeven

Dat haal je de koekoek.

dat zal wel waar zijn

De kastanjes voor iemand uit het vuur halen

Iemand anders het gevaarlijke werk laten doen

De luizenkam erdoor halen.

Ongewenste zaken verwijderen.

Door een ringetje halen (kunnen)

er goed verzorgd uit zien

Een boterbriefje halen

Een streep door de rekening halen

de schuld van iemand kwijtschelden en het er niet meer over hebben

Een wit voetje halen

Het ene woord haalt het andere uit.

als de ene persoon een grote mond opzet, krijgt die dat van de ander terug

Het paard van Troje binnen halen

Ongemerkt de vijand binnen halen

Iemand door de mangel halen

iemand lang en streng ondervragen

Iemand door de mosterd halen

op duidelijke wijze te horen krijgen wat iemand fout gedaan heeft

Iemand het bloed onder de nagels vandaan halen

schuldeisers die iemand het bedrag tot op de laatste cent laten betalen ofwel: iemand verschrikkelijk irriteren

Iemand het vel over de oren halen

iemand te veel laten betalen

Iemand over de hekel halen

allerlei slechte dingen vertellen over iemand

Iemands naam door de slijk halen

lelijke dingen over iemand vertellen

Jij haalt mij de woorden uit mijn mond.

Op geen stukken na (halen)

met grote achterstand iets niet halen

Oude koeien uit de sloot halen

Oude problemen die niet meer ter zake doen oprakelen

Weten waar Abraham de mosterd haalt

Zeer diepgaande kennis van een zaak hebben

Zijn gram halen

zich op de hals halen

Vertalingen

1. ergens heengaan met als doel om iets of iemand mee terug te brengen

Deens: hente ^(da)
Duits: bekommen ^(de), erreichen ^(de), holen ^(de)
Engels: fetch ^(en), go get ^(en)

Zelfstandig naamwoord

de halen mv

meervoud van het zelfstandig naamwoord haal

Gangbaarheid

Het woord halen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "halen" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.^[3]

Verwijzingen

↑ "halen" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3
↑ ^2,0 ^2,1
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers
↑ Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

Deens

Woordafbreking

ha·len

Zelfstandig naamwoord

halen, g

bepaalde vorm nominatief enkelvoud van hale

Nedersaksisch

Werkwoord

halen

halen; ergens heengaan met als doel om iets of iemand mee terug te brengen

Noors

Woordafbreking

ha·len

Zelfstandig naamwoord

halen, m

bepaalde vorm nominatief enkelvoud van hale

Nynorsk

Woordafbreking

ha·len

Zelfstandig naamwoord

halen, m

bepaalde vorm nominatief enkelvoud van hale

Spaans

Werkwoord

halen

aanvoegende wijs derde persoon meervoud tegenwoordige tijd (presente) van halar
gebiedende wijs (bevestigend en ontkennend) derde persoon meervoud tegenwoordige tijd (presente) van halar

Veluws

Werkwoord

halen

halen; ergens heengaan met als doel om iets of iemand mee terug te brengen

Welsh

enkelvoud	meervoud
halen	—

Zelfstandig naamwoord

halen m

(scheikunde) zout

[p{{{1}}}-1] "halen" in:
Sijs, Nicoline van der
, Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen, 2e druk, Amsterdam / Antwerpen: Veen, 2002; op website dbnl.org; ISBN 90 204 2045 3

[Alleen,_De_Pacific_Crest_Trail_te_voet_van_Mexico_naar_Canada-2] 2,0 ^2,1
Tim Voors
“Alleen, De Pacific Crest Trail te voet van Mexico naar Canada”, eBook: Mat-Zet bv, Soest (2018), Fontaine Uitgevers

[3] Door archive.org gearchiveerde versie van 21 oktober 2019 “Word Prevalence Values” op ugent.be

[1]

[2]

[3]

stamtijd
onbepaalde wijs	verleden tijd	voltooid deelwoord
halen	haalde	gehaald
zwak -d	volledig