Veritate

Li veritate (in Novial 98) o vereso es propri konsepto del filosofia kel serva por tu evalua faktus e judikos in termines de veri o falsi. Se aplika super omnum al idees e propositiones e non a altri lingual expresiones o komportamentes. Li veritate se oposi al mentie.

Li konsepto de veritate varia segun li epoke o teorial skole. On pova tu distinkte super omnum li suksedantes:

• Veritate kom korespondantie: es veritate lu kel nus dikte o nus pensa kand se koresponda kun lu kel pasa o se pova tu persepte en li realitate. Kel tu have kom pruva de refutatione extri monde, departant de hipotese de ke disi monde se pova konosa faktu ke multes nega (kom lu kel precha li skeptikisme).
• Veritate kom kohesentie: es veritate ti afirmatione kel es kohesent kun altri akseptates por determinat komunitate. Es konsepto kel origina del utilitarisme e se usa tre in logike e in li sientie in generali, vor ke se fa tu serva in li suksedant sense: nus aksepta ke irgi koze es veritate si se pova tu montra empirialime o si non se pova tu refuta de momente (falsifikatione).
• Subjektivi veritate: es veritate li kel kelke konsidera kon veri, es relationat kun li personal kredenties, kun li experientie del monde. Reariva diferanti gradu de relativisme.
• Li religione usa li expresione "absoluti veritate" kom sinonime de Deo o de revelatione.
• Pragmati veritate: durant ke es non-posibli tu ariva a veritate sin de dutos, se aksepta kom serti li kel es valorosi por li omnidiali vivo e por tu fa tu avansa li questione di partikulari studio.