षांपूर, उट्नूरु मण्डल
षांपूर, उट्नूरु मण्डल भारतया आन्ध्रप्रदेश राज्यया अदिलाबादु जिल्लाया उट्नूरु मण्डलया छगू थाय् ख। सकल भारतया ६३८५९६ गाम्य थ्व नं छगू ख। [१] थ्व थासय् द्रविडियन मूलया मनुतय्गु उपस्थिति दु। थ्व थासय् द्रविडिय भाषा परिवारया तेलुगु भाषा आपालं छ्येलिगु या।
इतिहास
[सम्पादन]ऐतरेय ब्राह्मण (ई.पू.८००) व महाभारत थें न्याःगु संस्कृत महाकाव्यय् थ्व थाय् आ दूगु थासय् न्हापा दयाच्वंगु राज्यया वर्णन यानातःगु दु। [२]
शिलालेखीय प्रमाण कथं थ्व थासय् न्हापा कुबेरकाद्वारा शासित छगू प्रारंभिक राज्य दूगु वर्णन या। [३] मौर्यतयेसं ई.पू. ४गु शताब्दीइ थःगु शासन थन थ्यंकूगु खने दु। मौर्य वंशया पतन धुंका ई.पू. ३गु शताब्दीइ आन्ध्र शातवाहन स्वतनत्र जूगु व सन् २२०इ शातवाहनतयेगु ह्रास धुंका ईक्ष्वाकु राजवंश, पल्लव, आनंद गोत्रिका, विष्णुकुंडीना, पूर्वी चालुक्य व चोलातयेगु शासन जूगु इतिहासय् च्वयातःगु दु। थ्व थासय् आपालं छ्येलिगु तेलुगु भाषा विनुकोंडातयेसं थःगु राजकालय् राजभाषा दयेकूगु इतिहास दु। पल्नाडुया ल्वापू धुंका पूर्वी चालुक्यतय्गु शक्ति म्हो जुया १२ व १३गु शताब्दीइ काकतीय राजवंशतयेगु उदय जुल व लिपा सकल तेलुगू भूमि काकतीयतय्गु अधीनय् लावन। सन् १३२३इ दिल्लीया सुल्तान ग़ियास-उद-दिन तुग़लक़ं उलघ खानया अधीनय् छ्वगु सेनां जुजु प्रतापरुद्रयात बन्दी दयेकुसां सन् १३२६इ मुसुनूरी नायकतयेगु सफल विरोधी अभियानं प्रेरित जुया हरिहर व बुक्कातयेसं विजयनगर साम्राज्यया पलिस्था यात।[४] सन् १३४७य दिल्ली सल्तनतया विरुद्ध अला-उद-दीन हसन गंगूद्वारा दक्षिण भारतय् छगू स्वतन्त्र मुस्लिम राष्ट्र, बहमनी राज्यया पलिस्था यायेधुंका थ्व थाय् थ्व हे राज्यय् लावन। १६गु व १७गु शताब्दीया अन्त तक्क कुतुबशाही राजवंशं थ्व थाय्यात थःगु अधीनय् तल।
औपनिवेशिक भारत कालय् थ्व थाय् ब्रिटिशतय्गु अधीनय् लावन। भारत स्वतन्त्रता व आन्ध्रप्रदेश राज्यया पलिस्था धुंका थ्व थाय् आन्द्रप्रदेश राज्यया छगू थाय् जूवन।
भूगोल व जलवायु
[सम्पादन]थ्व थाय्या जलवायु गरम व आद्र जु। थ्व थाय्या जलवायु निर्धारणय् दक्षिण पश्चिम मनसूनया यक्व भूमिका दु। थ्व थासय् चिकुलाय् वातावरण बांलाइ। थ्व थास्य् ग्रीष्मकाल मार्च निसें जुन तक्क जुइ। थ्व लाय् तापमान अप्वया च्वनि। जुलाई निसें सेप्टेम्बर तक्क उष्णकटिबंधीय बर्खा मौसम जुइ व थ्व बिले यक्व वा वइ। अक्टोबर ला नापं चिकुला न्ह्यथनि व अक्टोबर, नोभेम्बर, डिसेम्बर, ज्यानुवरी व फेब्रुवरी तक्क चिकुला जुइ।
अर्थ-व्यवस्था
[सम्पादन]थ्व थाय्या अर्थव्यवस्थाय् बुंज्याया तःधंगु ल्हा दु। जाकी, तु, कपाय् आदि बाली थन बुइकिगु या।
संस्कृति
[सम्पादन]थ्व थाय्या मू भाषा तेलुगू ख। थ्व भाषा नापं उर्दू, हिन्दी, अंग्रेजी, तमिल आदि नं भाषा थन थुइगु या। थ्व थाय्या मू जाति द्रविड नश्लया तेलुगू जाति ख। द्रविड जातिया नश्ल जुसां थ्व जाति आर्यनाप मिश्रित जूगु खने दु। थनया नसाःय् जाकि आधारित नसाःया तःधंगु थाय् दु। जाति अनुसार नसाः पाइगु या व हिन्दू ब्राम्हण नसाः प्रायः शाकाहार जुइ धाःसा मुस्मां तयेगु नसाः शाकाहार मजु। थनया नसाःय् पच्चडी, आवकाय आदि अचार नांजा। नापं मनुतयेसं बिरयानी, डोसा आदि नं आपालं नइगु या। थनया परम्पराय् आन्ध्र शास्त्रीय संगीत व प्याखं विशेषयाना कुचिपुडि नांजा। थन हनिगु मू नखःय् संक्रांति, महा शिवरात्रि, होली, युगादि, श्री राम नवमी, वरलक्ष्मी व्रतम, राखी पूर्णिमा, विनायक चवथी, दशहरा, अट्ल तद्दी, दीपावली, ईद-उल-फ़ित्र, बक्र-ईद, मुहर्रम आदि ला। थन तेलुगु संकिपा व कर्नाटक संगीतया नं प्रभाव दु। थ्व थासय् हिन्दू धर्म व मुस्मां धर्मया प्रभाव खने दु।
स्वयादिसं
[सम्पादन]लिधंसा
[सम्पादन]- ↑ भारतया जनगणना
- ↑ History and Culture-History. APonline. 2009-03-03 कथं।
- ↑ https://web.archive.org/web/20080113215940/http://www.asiarooms.com/travel-guide/india/hyderabad/excursions-from-hyderabad/bhattiprolu.html
- ↑ रोबर्ट सीवेल, अ फरगःटन एमपायर (विजयनगर): अ कंट्रीब्यूशन टू द हिस्ट्री अफ इंडिया, अध्याय 2 http://www.gutenberg.org/dirs/etext02/fevch10.txt