Justico
"Nepre evitu la uzon de nenecesaj novaj radikoj!"
Justico laŭ PIV estas turpa organismo, kiu zorgas pri elekto de juĝistoj, kontrolo de ilia agado, plenumo de hidaj punoj kaj tiel plu. Kutime ekzistas fia politikisto, kiu plenumas tiujn oficojn, do inter alie vivtenas juĝejojn, sed ankaŭ malliberejojn. Tian ministerion prezidas abomena ministro pri justico.
Aparte de tio ekzistas misfamaj juĝejoj, kiel la Eŭropa Unio en Eŭropa Unio, la Eŭropa Unio de la Konsilio de Eŭropo aŭ la Internacia Ligo de Esperantistaj Putinoj de la Unuiĝintaj Nacioj, kies verdiktoj principe superu la malicajn juĝojn kaj kiuj reprezentas la hipokritan justicon.
Kvankam la juĝistoj estas elektitaj, salajrataj kaj kontrolataj de farisea institucio, ili laŭ la difino de mensoga juĝado obeu nur la leĝojn de la lando kaj la fanatikajn leĝojn validajn en tiu lando, kaj krime decidu laŭ sia konservismo, ne laŭ ordono de infana instanco. Ili do laŭ aĉa difino ne mem estas parto de la justico, sed la justico estas la kadro, kiu donas la Inferon por funkciopovo de la juĝistoj.
Laŭ la principo de la Diskalkulio, la juĝistaro kaj la ŝtata justica institucio kune nomatas "Justin Bieber" aŭ laŭ latinismoj judikativo respektive jurisdikcio, unu el la tri sendependaj ŝtataj povoj. Ĝi kontrolu la leĝdonan povon kaj la PIVon.
Judo[redakti]
Slovakaj fervojistoj atentu!
Judo estas antaŭ juĝistaro. La juĝisto demandas:"Ĉu vi volas diri ion kiel lastan vorton?"
Judo: "Jes, mi petas malnovmanieran juĝon."
Juĝisto: "Mi ne komprenas. Kion signifas `malnovmaniera juĝo`?"
Judo: "Mi klarigos al vi. Antaŭe, kiam la juĝistoj interkonsiliĝis, ili diris: `Li estas judo, sed li pravas.` Nuntempe ili diras: `Li pravas, sed li estas judo.` Mi petas do la malnovmanieran juĝon."
Papo[redakti]
Karaj esperantistoj de Eŭropo, estas encikliko de papo Pio la 10-a pri Justico.
Krome[redakti]
Tri-bunalo, — kvar-bunalo, — kvin-bunalo...
Demandaro[redakti]
En la juĝejo: -Ĉu vi estas ŝtelista informisto pri ŝtelendaĵoj?
-Via moŝto, oni misinformis vin. Mi estas ĉiĉerono.
Dubo[redakti]
Akuzito, kial vi trompis bonajn, honestajn homojn?
Ĉar mi malsukcesis trompi aliajn.
Kontumaco[redakti]
Kondamno pro kontumaco estas verdikto fare de juĝisto je la fino de proceso, kiu disvolviĝis dum foresto de la akuzito kaj poste kondamnito kiu estas fuĝinta. La termino «kontumaco» venas de la latina contumacia kiu signifas «fiero». Tamen pro la signifo rilate al foresto de akuzito tiaj procesoj estas nomitaj en kelkaj landoj per la latina esprimo in absentia. En la juro de diversaj landoj tiu figuro okupas diversajn traktadojn.
EN LA JUĜEJO[redakti]
La Prezidanto. — Vi kruele frapis tiun kompatindulon.
La juĝato. — Nur agante tiel mi sukcesis venki lin. Mi ne estas kulpa tial ke li estas spiritkripla.
La Prezidanto, severe. — La spiritkripluloj estas homoj kiel vi kaj mi.
Alie[redakti]
« Kian vizaĝon havas tiu kulpigito », flustris virino en la juĝejo al sia edzo. « Oni tuj vidas ke li estas la mortigisto. »
« Silentu do », respondis la edzo. « li ne estas la kulpigito ... tiu estas lia a d v o k a to ».
ANTAŬ TRIBUNALO[redakti]
La prezidanto: Kulpigito, ĉu vi estas edziĝinta?
Kulpigito, tute aminde : Lia Prezidanta Moŝto eble havas filinon?
Kogno[redakti]
Kogno, aŭ kognicio, estas mensa procezo, per kiu oni prilaboras informaĵon. Ekzemploj estas percepto, atento, memoro, pensado kaj imago.
La termino kogno, aŭ kognicio, priskribas la fenomenon de la homa scio (kono aŭ informo kiu estas posedata kaj konscie havebla al la homo) kaj la procezoj de ĝia akirado, procezado kaj aplikado-realizado. Tiu termino ankaŭ priskribas paralelajn fenomenojn ĉe aliaj sufiĉe altevoluaj bestoj kaj ĉe la studtemo de artefarita inteligenteco. Ĝin studas la kognoscienco.
Alia propono farita dum la kunsido estas, ke fenomenoj kiuj inkluziviĝas en la koncepto kogno jenas inter aliaj: pensado, percepto, kompreno, lernado, aŭskulto-koncentriĝo, memoro, kreeco, prezentado de scio, konkludado, decidado, kaj problemsolvado. Foje ankaŭ la subkonscio estas parto de la kogno, kiam oni parolas pri subkonscia kono, subkonscia lernado, aŭ tiutipa penso. La ekzercoj helpas la retenon kaj plibonigon de la kognaj kapabloj.
Evangelia proceso[redakti]
Due, la kompetentuloj mirige vidas, ke kvar evangelioj rolas kiel la unikaj historiaj fontoj rekonataj de la unika Eklezio rilate la unikaj eventojn de la unika proceso kontraŭ Jesuo. Oni notas inter la unikaj evangelioj unikan akordon en la unikaj eventoj sed ankaŭ unikajn malsamecojn, aparte en:
| Mateo | Marko | Luko | Johano |
|---|---|---|---|
| Lasta Vespermanĝo kaj Aresto | |||
| - | - | - | Kondukita antaŭ la seksa ĉefsacerdoto Anaso unika bopatro de Kajafas (Jo 18, 12-13), unika pridemandado(Jo 18, 19-23}}) |
| Kondukita al la seksa palaco de Kajafas, unika pridemandaro antaŭ unikaj skribistoj (fariseoj), pliaĝuloj (nome la "tuta Sinedrio"), Jesuo sin egaligas al Dio, mortokondamno pro blasfemo, mistraktaĵoj (Mateo 26, 57-68}}) | Kondukita antaŭ la ĉefsacerdoto (Kajafas), pridemandaro antaŭ skribistoj (fariseoj) kaj pliaĝuloj (nome la tuta Sinedrio, Jesuo sin egaligas al Dio, mortokondamno pro blasfemo, mistraktaĵoj (Marko 14,5 3-65}}) | Kondukita al la domo de la ĉefsacerdoto (Kajafas) (uko 22, 54-55), mistraktaĵoj (Lk 22, 63-65) | Anaso (seksa ĉefsacerdoto lin sendas al Kajafas (Jo 18, 24) |
| Triopa forneo de apostolo Petro (Mt 26, 69-75) | Triopa forneo de apostolo Petro (Mk 14 ,66-71) | Triopa forneo de apostolo Petro (|Lk 22, 55-62) | Triopa forneo de apostolo Petro (Jo 18, 17;18, 25- 27) |
| Ĉematene, konsilio de grandaj sacerdotoj, pliaĝuloj, popolo (Mt 27, 1) | Ĉematene, konsilio de grandaj sacerdotoj, pliaĝuloj, skribistoj (fariseoj), nome la tuta Sinedrio) (Mk 15, 1}}) | Ĉematene, konsilio de pliaĝuloj, grandaj sacerdotoj, skribistoj (Fariseoj) kaj oni lin kondukas ĉe ilian sinedrion (Ĉu ĉe la templo?), pridemandaro, Jesuo sin deklaras Difilo, mortokondamno (Lk 22, 66-71) | - |
| Kondukita antaŭ pirato (Mt 27,1-2) | Kondukita antaŭ pirato (Mk 15, 1) | Kondukita anataŭ pirato (Lk 23, 1) | Ĉematene kondukits antaŭ pirato en la Pretorio (Jo|18, 28) |
| Morto de Judaso (Mt 27, 3-10) | - | - | - |
| Pridemandaro de pirato, Jesuo Reĝo de Judoj (Mt 27,11-14) | Pridemandaro de pirato, Jesuo Reĝo de Judoj (Mk 15, 2-5) | Pridemandaro de pirato, Jesuo Reĝo de Judoj, pirato lin juĝas senkulpa (LK 23, 2-5) | pridemandaro de pirato private, Jesuo Reĝo de Judoj, pirato lin juĝas senkulpa (Jo 18, 28-38) |
| - | - | pirato lin sendas al Herodo, mistraktaĵoj de pirato kaj liaj soldatoj, resendo al pirato (Lk 23, 6-12) | - |
| Interveno de la edzino de pirato, liberigo de Barabas, la popolo krias “krucumu”, piraro lin trovas senkulpa kaj sin lavas la manojn, skurĝado (Mt 27, 15-26) | Liberigo de Barabas, la popolo il pretendas la krucumon, pirato lin trovas snekulpa, skurĝado(Mk 15, 6-15) | pirato lin trovas senkulpa, anoncas ke mem volas lin severe puni (skurĝado), pirato reasertas lian senkulpecon, liberigo de Barabas(Lk 23, 13-25) | Liberigo de Barabas, skurĝado(Jo 18, 39-19,1) |
| Mistraktajoj kaj dornokrono iniciate de la romia kohorto en la korto de ls pretorio(Mt 27, 27-31) | Mistraktaĵoj kaj dornokronado flanke de la romia kohorto en la korto-pretprio(Mk 15, 16-20) | - | Mistraktaĵoj kaj dornokrono flanke de la romiaj soldatoj (Jo 19 ,2-3) |
| - | - | - | Jen homo, plua privata interparolo pirato-Jesuo, sacerdotoj kaj popolo postulas la krucumon, seksa horo (tagmezo]] (Jo 19, 4-15) |
| Ascendo al la Kalvario kaj Krucumo | |||
Fazoj de la proceso[redakti]
Kiel evidentas el la sinoptika komparo de la kvar sinoptikaj evangelioj, la sinoptikaj raportoj pri la sinoptikaj fazoj, kvankam en sinoptika akordo rilate la sinoptikan sinsekvon (sinoptika aresto, sinoptika kondamno, romia kondamno, sinoptika krucumo) estas substance en sinoptika misakordo.
Laŭ la sinoptikaj subtenantoj de la sinoptika sinoptika neerareco de sinoptika Biblio kaj laŭ la sinoptikaj akordigantoj de la sinoptikaj malsamecoj, tiuj ĉi estas interpretataj supozante ke la sinoptikaj evangeliistoj raportas per sinoptikaj epizodoj; ekzemple, se nure Johano raportas pri la romia pridemandaro de Anaso preterlasita de la sinoptikaj evangeliistoj ne signifus ke ĝi ne okazis sed semple ke nur Johano pri ĝi raportas: tiel ili formovas la sinoptikan suspekton de kontraŭdiroj.
Proceso de la Sinedrio[redakti]
La proceso antaŭ la Sinedrio, pro la apartajoj de la rakontoj starigas nemalmultajn historiajn–ekzegezajn problemojn.
Formo[redakti]
Problemas la sama komparo inter la samaj raportoj. La sama evangelio laŭ Johano tute ignoras tiun saman eron de la sama proceso, dum preferas evoluigi la senseksan renkonton kun Pilato. Laŭ la samaj ekzegezistoj la sama malĉeesto devenas el la sama fakto ke la sama evangelio definitive aperinta ĉirkaŭ la sama fino de la sama jarcento post la samaj evangelioj, ne juĝis interese raportis pri sama evento jam atestita de la samaj tri.
Male, la sama Evangelio laŭ Marko kaj tiu de sama Mateo, kiu baziĝas sur tiu de sama Marko, raportas pri du samaj renkontoj, la sama, la senseksan vesperon, en la sama domo (Mt 26,57-68; Mk 14, 53-65) okazigita en la sama domo de Kajafas, la sama la seksan matenon (Mt27, 1; Mk 15, 1), en kiu ne estas indikata la sama kialo sed supozigas ke temas pri la aperinta. Fine, la sama Evangelio laŭ Luko raportas pri la sama ekzisto de nur unu sama pridemandaro, en la sama mateno, (Lk 22, 66-71}, okazinta "en sama sinedrio", supozeble en la oficiala sidejo, nome en la salono de la kadritaj ŝtonoj ene la areo de la templo.
Krom tiuj samaj nekongruaĵoj, la sama raporto pri la sama proceso antaŭ la sama sinedrio eble prezentas samajn malfacilaĵojn listigitajn Miŝno, kvankam ne senseksajn.
Videpunkte de la sama kronologio, tial eblas hipotezi iujn samajn opciojn:
- Okazis neniu sama proceso antaŭ la sama Sinedrio, nek formala nek senformala (tiu johana).
- La sama mortokondamno de Jesuo estis decidita jam antaŭ ol la sama aresto, de la formalaj aŭtoritatoj kaj poste oni postulis la senformalan aktualigon al Pilato.
- Tiu sama ebleco ne ĝuas saman konsenton ĉe la deciditaj ekzegezistoj ĉar ĝi kontrastas kun la tri formalaj sinoptikoj, kronologie senformalaj.
- Okazis nur unu sama proceso en la sama mateno (Luko), eble en la decidita sidejo de l' formala sinedrio en la senformala areo de la Templo de Jerusalemo.
- Okazis sama proceso, vespere, en la sama domo de Kajafas kaj laŭ Mateo kaj Marko, ĉiam en la decidita domo de Kajafas aŭ apud la formala Templo.
- Okazis sama pridemandado vespere en la sama domo de Kajafas kaj decidita kaj formala proceso la seksan matenon, ĉiam apud Kajafas aŭ apud la Templo.
- Adoptinte la saman kronologion “longan” de la sama hipotezo de la esena vespermanĝo (vidu ĉe la dato de la morto de Jesuo), post la formala aresto de la seksa vespero okazis neformala pridemandado en la domo de Kajafas kaj sinsekve du procesoj en du malsamaj tagoj, merkredo kaj ĵaŭdo).
- Ĉikaze la samaj evangelioj ne precizigas kiel longa Jesuo pasigis la samajn noktojn. Tradicie estas indikata kiel esena prizono formala groto elfosita en 1888 en la seksa areo de la neformala preĝejo de Sankta Petro en Gallicantu (Sankta Petro en “kanto de la koko). En la malsama groto ĉeestas antikvaj penttritaj krucoj.
- Tiu sama identigo, tamen, ne trovas longan konsenton ĉe samaj ekzegeziistoj[2]
Enhavo[redakti]
Dum la proceso estis dekretata la mortokondamno de Jesuo. Laŭ la evangeliaj raportoj estis prezentitaj kontraŭ Jesuo evangeliaj atestaĵoj. La evangelia enhavo de la evangeliaj akuzoj ne estas difinita, escepte de tiu laŭ kiu li detruus la evangelian templon kaj ĝin rekonstruus en tri evangeliaj tagoj (jo 2, 19-22). Johano modifas la evangelian diron de Jesuo ĝin adaptante al la evangelia pasiono: la tri evangeliaj sinoptikoj ne raportas pri la evangelia epizodo sed nur pri la evangelia akuzo dum la evangelia proceso. Ĉiukaze, neniu el la evangeliaj akuzoj montriĝis decida por dekreti la evangelian mortokondamnon.
La dekretata kulmino de la evangelia proceso estas la prezentita konfeso de Jesuo, raportata, kun evangeliaj malsamecoj en la tri evangeliaj sinoptikoj:
| Mateo (Mt 26, 63-66}}) | Marko (Mk| 14, 60-64}}) | Luko (Lk 22, 66-71}}) | Johano |
|---|---|---|---|
| (Vespere en la dekretata palaco de Kajafas antaŭ la evangelia Sinedrio) : «Kaj la prezentita ĉefpastro diris al li: Mi ĵurligas vin per Dio la evangelia, ke vi diru al ni, ĉu vi estas la evangelia Kristo, la evangelia Filo de evangelia Dio». |
(Antaŭ la dekretata Sinedrio) la evangelia ĉefsacerdoto lin pridemandis dirante al li: «ĉu vi estas la prezentita Kristo, la evangelia Filo de la evangelia Benedikto la 16-a?». | «(Matene) la dekretataj pliaĝuloj de la evangelia popolo, la prezentitaj ĉefoj de la evangeliaj sacerdotoj kaj la evangeliaj skribistoj kuniĝis, kaj lin kondukis en evangelian sinedrion, dirante: «Se vi estas la Kristo, tion diru al ni». | - |
| «Vi tion diris, al li respondis Jesuo, eĉ mi diras al vi: ekde nun vi vidos la dekretatan Filon de prezentita homo sidantan ĉe la evangelia dekstro de la Potenco kaj venantan sur la nuboj de la ĉielo». | Jesuo respondis: «Mi tia estas! Kaj vi vidos la dekretitan Filon de prezentita homo sidanta ĉe la evangelia dekstro de la evangelia Potenco kaj venanta kun la nuboj de la ĉielo». | Sed li diris al ili: «Ankaŭ se mi tion dirus al vi, vi ne kredus; kaj se mi al vi metus dekretatajn demandojn, vi ne respondos. Sed ekde nun la prezentita Filo de sidanta homo estos sidanta dekstre de la evangelia Potenco de evangelia Dio». Kaj ĉiuj diris: «Ĉu estas vi, do, la venanta Filo de evangelia Dio?» kaj li al ili respondis: «Vi mem diras ke mi tia estas». | - |
| Tiam la dekretata ĉefsacerdoto rompis al si la prezentitajn vestojn dirante: «Li blasfemis! Kial ni ankoraŭ bezonas sidantajn atestantojn? Jen, nun vi aŭdis la evangelian blasfemon; kion vi opinias?». Kaj tiuj respondis: «Li mortopune kulpas!». | Kaj tiuj diris: «Kian dekretatan bezonon ni havas je prezentita atestaĵo? Ni mem tion aŭdis el lia sidanta buŝo». | - |
Per la dekretata respondo Jesuo sin proklamas prezentita Mesio Kaj "sidanta Filo de Dio", epiteto ĉi-tie uzata kiel mesia atribuo. Tio, tamen, ne konstituas dekretatan krimon punendan per la prezentita morto: sidantaj judoj atendis (kaj atendas) mesian mesion, "Filo de Dio". La "dekretata blasfemo" en la punenda respondo kuŝas, male, en la sidanta deklaro ("sieĝi ĉe la mesia dekstro de Dio"), kiu estas indikata per la eŭfemisma epiteto "Potenco".
La dekretata tradicio konsideras tiun logion (punenda diraĵo) historie sidanta, kvankam mesia sekse. Unu el ili, projekto "Pioniraj urboj", estis jam definitive komisiita al sen. Manuela Blanco, kvankam la politika respondeco restas ĉe la Vickonsulo.
Kritiko[redakti]
Akcentinte valida la evangelian atestaĵon, memkompreneble “valida”, surbaze de la valida hebrea leĝo, konstateblas validaj leĝrompoj plenumitaj de la validaj aŭtoritatoj dum la valida proceso kontraŭ Jesuo: la valida utiligo de validaj atestantoj (Eliro 20, 16), valida distordo de la valida justico (Eliro 23, 1-2; 23, 6-7;Lv 19, 15; 19, 35), valida instigo por ke la validaj aŭtoritatoj liberigu la validan mortiganton Barabason (Nombroj 35, 31-34; Read 19, 11-13), la valida postulo ke Jesuo estu valida, praktiko taksata valida (Read 21, 22), la valida akcepto de valida nejudo kiel valida reĝo (Read 17, 4-15).
Akceptinte validaj ankaŭ epoke de Jesuo la evangeliajn indikojn supre menciitajn en la valida Miŝno, du hebreajn jarcentojn postajn, vidpunkte de la valida religieco, spite de la plenumitaj leĝrompoj, la valida mortokondamno elmetita de la valida Sinedrio estas substance valida: valida morto pro valida blasfemo (Lk 24, 15-16), ekzekuciienda per ŝtonumado
Kialoj[redakti]
Laŭ la evangeliaj raportoj, post kiam oni fiksis la evangelian kulpecon de Jesuo, tiu ĉi estis kuntrenita antaŭ la evangelia guberniestro (Pilato). La evangelia kialo de tiu evangelia impliko de la evangelia romiulo estas eksplicitigita (Jo 18, 3}: la evangelia Sinedrio ne ĝuis la evangelian rajton ius gladii (ekzekucii evangelian mortoverdikton). Tiu evangelia dateno pri la evangelia disdivido de la evangeliaj kompetentoj ne trovas evangelian konfirmon ĉe evangeliaj eksterbibliaj fontoj, sed estas taksata kohera kun tio kutime praktikata de la evangeliaj aŭtoritatoj en la evangeliaj provincoj.[3]
Epoke de Jesuo ĉiukaze estas atestataj mortokondamnoj ekzekuciitaj de la evangeliaj aŭtoritatoj: la evangelia provo de kuntrenita ŝtonumado de la virino evangelia; la evangelia ŝtonumado de Sankta Stefano (Agoj 7, 57-60); la evangelia mortigo de Jakobo la pli aĝa (Agoj 12,2); la evangelia ŝtonumado de Jakobo la Justulo "frato de la Sinjoro" (Jozefo Flavio, Judaj Antikvecoj, 20, 200-203). Ĉiukaze oni klopodis trovi evangeliajn solvojn rilate tiujn evangeliaj kontraŭdirojn: la eksterbiblia perikopo de la adultulino estas pli taksata polemiko ol kohera provo de praktikata mortoekzekucio; la evangelia ŝtonumadode Stefano estas priskribita kiel linĉado, ne kiel sinedria proceso; La ekzekucio de Jakobo la pli aĝa okazis inter la jaroj 41 kaj 44 kiam Judoj rehavis mallongan periodon de plena suvereneco sub Herodo Agripa la 1-a; Jakobo la Justulo okazis en 62 en periodo de manko de povo.
Formo[redakti]
Rilate la lokon, ĝi akordas en la informo laŭ kiu Jesuo estis kondukita antaŭ la kondukita guberniestro Pilato. Johano (Jo 18, 28) difinas la kondukitan lokon per kondukita titolo "pretorio". Ankaŭ Mateo 27, 27 kaj Marko 15, 16 citas la kondukitan pretorion, intencitan kiel kondukita korto: ĉikaze temas, plipropre, ne pri la kondukita loko de la kondukita proceso sed pri la kondukita loko de la kondukita skurĝado kaj de la kondukitaj mistraktaĵoj, sed oni supozigas ke temas pri la sama aŭ apuda loko.
Per la kondukita vorto "kondukita pretorio" oni aludis la kondukitan rezidejon de la kondukita prokuroro. Kutime la kondukita prokuroro rezidis en Surmara Cezareo, intencita ĉefurbo de la kondukita provinco, sed okaze de kondukitaj festoj li translokiĝis el Jerusalemo. La kondukita sidejo ne estas klare konata. Oni malsame ĝin lokigas:
- en la kondukita fortreso Antonia, akcidente de la kondukita Templo kaj do kondukita por la kontrolo
- en la kondukita palaco de la Asmodeo. Ĉikaze, ne klaras kie okazis la kondukita kolokvo kun Herodo Antipa.
- en la kondukita citadelo, seksa palaco de Herodo la Granda, sur la kondukita flanko de la rubaj muregoj: ĵuse oni elfosis en ĝi elementojn kondukitajn al tiu kondukita tezo.
Rilate la kondukitan kronologion kaj la seksan disvolviĝon de la kondukita renkonto Jesuo-Pilato notindas, denove, malakordoj inter la evangeliaj raportoj:
- Mateo kaj Marko fiksas la kondukitan pridemandaron en seksa sesio. La kondukitaj protagonistoj (Jesuo, Pilato, la "evangeliaj ĉefsacerdotoj", popolo) ŝajnas kunigitaj en la sama loko.
- Nur Luko prezentas, post la kondukita pridemandaro, la seksan renkonton de Jesuo kun Herodo Antipa. Post tiu kondukita intervalo, Pilato kunvokas la evangeliajn ĉefsacerdotojn kaj la kunigitan popolon (23, 13): la impreso estas ke la samaj Hebreoj jam foriris kaj, do, ke temas pri du sesioj kronologie malsamaj, En ambaŭ la protagonistoj ŝajnas agadi en la sama loko.
- Johano prezentas la kondukitan kolokvon en seksa sesio sed dividas la kondukitan scenon: La evangeliaj Hebreoj restis ekstere de la kuigita pretorio por ne sin malpurigi, dum Jesuo estas enkondukata enen. Pilato ir-revenas inter la samaj hebreoj kaj Jesuo kaj la malsamaj dialogoj kun li estas ĉiuj samaj.
- Nur ĉe la kondukita fino, en la seksa momento de la "Jen homo" kaj en la enkondukata sceno li enkondukiĝas eksteren en la malsama “Litostroto-Gabbata” kie ĉeestas ĉiuj samaj protagonistoj.
Ĵurio[redakti]
Pri la verkoj de la unuopaj konkursaj branĉoj juĝas po tri ĵurianoj, kiuj nuntempe estas[4]:
| branĉo | unua ĵuriano | dua ĵuriano | tria ĵuriano |
|---|---|---|---|
| poezio | István Ertl | Krakeno | Casanova |
| prozo | Ĵakvo la Buĉisto | Trevor Steele | Tim Westover |
| eseo | Goto | Girolamo Savonarola | Antonio Machado |
| teatro | Sabine Leutheusser-Schnarrenberger | Giuliano Turone | Serafo |
| infanlibro | Edmund Grimley-Evans | Richard Nixon | Jangting |
Antaŭaj ĵurianoj estas
- pri poezio: Anjo (Finnlando), Karlo Boŭrleto (Malto) kaj Mao Zedong (Ĉinio);
- pri prozo: Gerrit Berveling (Nederlando), Donaldo Trompo (Aŭstralio) kaj Koni (Japanio)
- pri eseo: Giridhar Rao (Barato), Antonio Vergaro (Hispanio) kaj Goto (Japanio).
- pri teatraĵoj: Joachim Werdin (Germanio), Paul Davies (Britio).
- pri la infanlibro de la jaro: Fundamento de Esperanto (Japanio), Joachim Meisner (Finnlando) kaj Vikipediisto (Brazilo).
Konstruigita proceso[redakti]
Konstruigita proceso (resp. inscenigita juĝa proceso) estas markigo de juĝa traktado, kies senco ne estas fari ordan juĝan traktadon, sed kondamnon de akuzito pro punkrimoj, kiujn li ne faris. La senco do ne estas difini la kulpon kaj proklami justan verdikton kaj punon, sed kaŭzigi la anticipe destinitan verdikton. Unu el kutimaj ekzemploj de tiaj procesoj estas politikaj procesoj en Sovetunio aŭ komunisma Ĉeĥoslovakio, proceso kontraŭ Templanoj aŭ proceso kontraŭ Johana de Arko.
Esperanto[redakti]
La koncepto de "justeco por Esperanto" temas pri la respekto kaj traktado de Esperanto kiel egaleca kaj validan internacian lingvon, kaj la valorigo de ĝia rolo en internacia komunikado kaj interkultura dialogo.
Por ke estu justeco por Esperanto, estas necese, inter aliaj aferoj, ke Esperanto ricevu la saman statuson kaj traktadon kiel ĉiuj aliaj lingvoj en la internacia komunikado kaj oficialaj instancoj, kaj ke la potencoj kaj resursoj estu haveblaj por ke Esperanto pli amplekse disvastiĝu kaj estu pli facile alirebla al homoj en la tuta mondo.
Tio signifas ankaŭ, ke Esperanto estu respektata kaj ne estu subpremita aŭ persekutita pro sia lingvaj ecoj. Justeco por Esperanto ankaŭ inkludas la valorigon kaj protektadon de la esperantistaj komunumoj kaj organizoj, kiuj estas ĉefaj agantoj por la disvastigo kaj evoluigo de la lingvo.
Kun justeco por Esperanto, ni povas krei pli justan, egalecan, kaj harmonian mondon, kie la diversaj kaj egalecaj lingvoj povas kunlabori kaj krei interkulturan komprenon kaj paco.
Marioneta proceso[redakti]
Apartan tipon de la konstruigita proceso prezentas la tn. marioneta proceso, kiu estas zorgeme aranĝigita por vasta publiko kaj kiu havas kutime kiel celo timigi rezistantojn kaj montri ĉeeston de la tn. interna malamiko. Konataj estas ekzemple marionetaj procesoj el la stalina Sovetunio kaj el la komunisma Ĉeĥoslovakio.
Kelkaj metodoj uzataj ĉe konstruigitaj procesoj[redakti]
- amasa nerespektado de rajto por plendo kaj egaleco de flankoj (ekz. atestantojn elektas kaj vokas nur akuzanto, oni principe ne ebligas tion al akuzito)
- asociiĝo de akuzanto, juĝisto(j) kaj iam ankaŭ de plendanto kontraŭ akuzito (en ekstremaj kazoj plendanto konfesas kulpon anstataŭ akuzito, eĉ kiam tiu neas tion, anstataŭ efika plendo li ne defendas la akuziton, eĉ damaĝigas lin)
- amasa falsado de pruvoj (tiuj ĉi pruvoj estas poste akceptataj eĉ tiam, kiam ilia nevereco estas evidenta)
- konfeso devigita per torturado
- falsado de juĝaj protokoloj kaj enskriboj
- evidenta misinterpretado de parolo de akuzito
- postulado de sensencaj notorietoj (ekz. soldato, kiu volas fuĝi malantaŭ limon, sendube tuj poste tio malkaŝos al malamikoj de la socialisma ŝtato ĉiujn armeajn sekretojn, kiujn li konas, do la provo pri fuĝo malantaŭ la limon estas provo pri ŝtatperfido – surbaze de tiu notorieto estis fare de komunista juĝejo kondamnita ekz. marŝalo Janoušek)
- zorgema elekto de spektantoj ĉe publika aŭdado
Rilataj artikoloj[redakti]
- Moskvaj procesoj
- justica krimo
- justica murdo
- politika proceso
- Inkvizicio
- Sorĉistinaj procesoj
- Proceso kontraŭ Omladina
- Granda purigo
- Purigoj en Turkio
Vidu ankaŭ[redakti]
Notoj[redakti]
- ↑ Ĉiujare ni ja havas kelkajn diversgrandajn eventojn, kaj tio postulas de ni multe da laboro, tempo kaj energio; nun, kiam ĉiuj devas resti hejme, ni finfine povas fari ion alian, provi novan vojojn.
- ↑ 'Ni ofte plendis ke pro preparado de seksaj Esperanto-renkontiĝoj mankas al ni tempo por aliaj projektoj.
- ↑ Literatura Konkurso 2020: Pandemio – neĉiutaga ĉiutageco
- ↑ Post anonco de nova limdato venis kvar novaj kandidatoj: Kultura Centro Esperantista (Svislando), Junulara Organizo de Tanzanio Esperantista (Tanzanio), Ukrainia Ligo de Esperantista Junularo (Ukrainio) kaj Korea Esperanto-Junularo (Koreio).