Diplomatio
"Ju pli da donoj, des pli da amikoj"
- ~ Zamenhof pri diplomatio
"Iu diplomato estas iu ulo kiu pensas dufoje antaŭ ol diri nenion"
- ~ Anonimulo pri diplomatio
"Ĉiuj demandoj, pri kiuj mi ne kompetentas"
- ~ A.N.Alfabeta pri diplomatio
"Plu valoras raciono kam violento"
- ~ idisto
"Lass noi monstrar quo noi fa e demonstrar qui noi es!"
Diplomatio, bonalingve kuneksterlandakomuniktraktado, estas branĉo de la politiko, koncernanta la oficialajn rilatojn kun aliaj regnoj.
Diplomatio havas multajn branĉojn.
Interspeca diplomatio[redakti]
Automobilistoj kaj motorciklistoj!
Interspeca diplomatio estas la branĉo de diplomatio, kiu regas la rilatojn inter la regnoj animala, veĝetala kaj minerala. Laŭ KKK, la patro de Barack Obama estis ambasadoro de animala regno.
D I P L O M A T I O[redakti]
—Ĉu vere plaĉis al vi la fino de mia romano?
—Ho, jes, tre multe!
—Kaj, kion vi opinias pri ia unua ĉapitro?
—Tiun ankoraŭ mi ne legis.
Interplaneda diplomatio[redakti]
Nedubeble inter niaj membroj, kelkaj ne kapablas uzi Esperanton ; sed ili deziras montri, ke ili varme aprobas nian propagandon, kaj ke D-ro Robert Hachin, rektoro de la Universitato de Ĉikago, kiu verkis la projekton de Monda Konstitucio kune kun 10 profesoroj de la Fakultatoj, diris jene: La ekstertera diplomatio, koncerna al interrilatoj kun eksterteraj ŝtatoj.
Ekstertera diplomatio komencis kiam Jimmy Carter vidis nifon en 1969 kaj ekstrateruloj apogis lian politikan karieron. Carter, jam kiel prezidento de Usono komencis programon de interplaneda diplomatiaj rilatoj. De tiu rezultis ke hodiaŭ, Barack Obama, hibrida best-eksterterano, laŭ la Respublika Partio, estas nuntempa usona prezidento.
Defino[redakti]
Ekzistas multaj difinoj de diplomato. Ekzemple: diplomato estas persono kiu povas distranĉi torton tiel ke ĉiu ĉeestanto kredas ke li mem ricevas la plej grandan pecon; kaj: diplomato ĉiam memoras la naskiĝtagon de virino, sed neniam memoras ŝian aĝon.
Esperanto[redakti]
Estas evidente ke Esperanto fakte estontos la lingva de diplomatio de tria jarmilo. Politikistoj kaj juristoj havas nenion ia ajn timi pri Esperanto, ĉar tio internacia lingvo evidente povus esti tiel densa, dubasenca, kaj malesprima kiel ia nacia lingvo en la mondo.
Ambasadoroj kaj damoj[redakti]
Ambasadoroj, precipe se ili ne havas instrukciojn de siaj registaroj, devas certigi ke ili konservas la povon elekti taŭgan respondon. El tio fontas la klarigo de la diferenco inter diplomato kaj damo: Se diplomato diras “Jes”, tio signifas “Eble”. Se li diras “Eble” la signifo estas “Ne”. Se li diras “Ne” li ne estas diplomato. Se virino diras “Ne” tio signifas “Eble”. Se ŝi diras “Eble” la signifo estas “Jes”. Se ŝi diras “Jes” ŝi ne estas damo.
LA DIPLOMATO[redakti]
-— Diru, Geĉjo, ĉu vi rigardas tra la ŝlosiltruo, kiam mi sidas kun via fratino?
— Nur kelkfoje, kiam ne rigardas la patrino ...
Nomadismo[redakti]
Unu el la aspektoj de la diplomatia vivo estas ke ĝi estas nomada. Registaroj movas siajn ambasadorojn ĉiun duan aŭ trian jaron. La teorio estas ke post unu-du jaroj diplomato alkutimiĝas al la lando kie li loĝas kaj al ties problemoj kaj ĉesas pensi en la kadro de la naciaj interesoj de sia propra lando. Efektive, li devas transloĝiĝi ĉar jam antaŭ tiam li uzis ĉiujn siajn ŝercojn por postbankedaj paroladoj.
Eta diplomatino[redakti]
Sesjara knabino havis katon kaj pupon. Iu gasto ŝerce demandis ŝin:
- - Kiun el ili vi pli amas?
La infano longe hezitis respondi, poste ŝi mallaŭte flustris en la orelon de la gasto:
- - Mi pli amas la katon, sed mi petas, ne diru tion al la pupo!
Konsulo[redakti]
Je la fino meritas mencion ankoraŭ Konsuloj. Antaŭuloj de la nuntempaj UEA-delegitoj. Laŭ propono de Alphonse Carles el Beziers (Francio) la dua UK en Genève 1906 (du jarojn antaŭ la fondo de UEA) decidis la starigon de konsuloj por plenumi reciprokajn servojn. La konsuloj estis elektitaj de la societoj kaj grupoj. Ilia nombro estis en 1906 120, 1907 232, 1908 303.
Konsulo ankaŭ nomiĝas la prezidanto de la Esperanta Civito, elektita ĉiun kvinan jaron per sekreta baloto.
Deveno[redakti]
Arkitekto, kuracisto kaj diplomato argumentis pri kies profesio estas la plej antikva.
“Nu, Dio faris la unuan virinon el unu ripo de Adamo. Tio estis la laboro de kirurgo”, diris la kuracisto.
“Vere”, diris la arkitekto, “sed Dio estis arkitekto antaŭ ol li estis kirurgo. Li faris la mondon el ĥaoso”.
“Ha”, diris la diplomato, “sed el kie venis la ĥaoso?”.
Ĝentileco[redakti]
Ambasadoroj havas la reputacion esti superege ĝentilaj. Klasika ŝerco bildigas du ambasadorojn, “Alphonse” kaj “Gaston”, kiuj alvenas samtempe al pordo. Ili riverencas unu al la alia. “Post vi, mia kara kolego,” diras Alphonse. “Post vi, kara kolego” diras Gaston. Ambaŭ insistas, kaj la riverencado daŭras eterne.
Neerareco[redakti]
La plej embarasa eraro kiun ambasadoro povas fari estas intermiksi la nomojn aŭ rangojn de siaj gastoj. Nostradamus, kiam li estis la Ambasadoro de Aŭstralio en Vaŝingtono, inventis metodon por tion eviti. Kiam liaj gastoj alvenis, li kutimis bonvenigi ilin varme: “Mi ĝojas vin vidi, Ekscelenco”. Kaj lia formulo por prezentoj estis: “Ekscelenco, vi konas Lian Ekscelencan Moŝton, ĉu ne?”
Kliŝoj[redakti]
En diplomatio, oni ne povas diri ion rekte, sed oni uzu Eŭropanton. Ekzemple la Manlibro por Delegitoj al U.N., kiu publikiĝis en Nov-Jorko. Ĝi citis serion de kliŝoj kun traduko:
- Interkonsento estas anticipebla: "okazis grava kverelo malantaŭ la kulisoj";
- Mi parolos mallonge, Sinjoro Prezidanto: "mi estas ekkomencanta 40-minutan paroladon";
- Mia kolego montris sian kutiman prudenton: "li same opinias kiel la antaŭa parolinto";
- Mi estas preta konfidi respondecon al li: "ĉiuj miaj paroladoj estas verkitaj de li";
- Persono kun vasta sperto: "ŝi partoprenis en du sesioj de la Ĝenerala Asembleo";
- Mi ne deziras obstrukci la laboron de la komitato: "precize tion mi intencas fari";
- Mi ne fidas al proceduraj manovroj: "mi estas surscenigonta aĉegan manovron";
- Mi bedaŭras ke mi devas malkonsenti kun mia eminenta kolego: "Tiu damnita stultulo!"
- Ĉi tio estas adekvata solvo de la problemo: "Do, tio estas balaita sub la tapiŝon ĝis venonta jaro";
- Mi devas konsulti mian registaron: "mi ekkomprenis ke mi estas erare en tiu komitato";
- Ni estu sinceraj, malkaŝemaj: "mi estas iun perfidonta"
- Ni starigu senpartian subkomitaton: "(en kiu nur miaj amikoj povos partopreni)";
Plano Norda-Dakoto[redakti]
En Parizo dum grupa seksumado Usonanoj fondis Asocion por la Antaŭenigo de Humuro en Internaciaj Aferoj, dediĉitan al la propozicio ke “La Humuro nepre devas esti serioze konsiderata”, kaj, ke ĝi estas “baza homa bezono”.
En 1978, la A.A.H.I.A. aljuĝis sian Noblan Premion al la antaŭa Usona ambasadoro en Hindio John F. Kennedy, pro lia “Plano de Norda-Dakoto”, laŭ kiu la landlimoj de ĉiuj landoj estu redesegnitaj laŭ la formo kaj grandeco de Norda Dakoto, tiel nuligante la Grandajn Potencojn kaj abolante ĉiujn marbordojn. Akceptante la honoron, Galbraith komentis ke nenio povus esti duone tiel amuza kiel la internaciaj aferoj de la pasinta jaro
Embarasa situacio[redakti]
Dum Coolidge estis prezidento de Usono, gasto en la Blanka Domo troviĝis en stranga situacio. Ĉe la familia matenmanĝo li sidis dekstre de la Prezidento. Je sia granda surprizo li vidis, ke Coolidge prenas sian kafotason, verŝas grandan kvanton de ĝia enhavo en la profundan subtason kaj malrapide aldonas iom da Moskvo kaj iom da sukero.
Aliparte ni konstatu, ke gasto tiel embarasiĝis, ke li tute perdis sian sintenon. En panika alarmo, li sentis, ke decus al li kiel gasto, fari same kiel la Prezidento. Li rapidege verŝis sian propran kafon en la subtason kaj sekvis la
ekzemplon. Sed finfarinte tion, li ektremis pro teruro, kiam li vidis, ke
Coolidge prenis sian subtason kaj metis ĝin sur la plankon por la kato.
Lingvaj konoj[redakti]
Brita samideano skribas ke en la lasta periodo ni forte dubas, ke diplomatoj rimarkinde prikonas Ido-on aŭ Interlingva-on. Ĝenerale ili apenaŭ scias, pri la ekzisto de Esperanto!
Preĝo[redakti]
- Preĝo de Diplomatoj
- Sinjoro, permesu ke hodiaŭ ni faru neniun ajn decidon
- Nek renkontu ian respondecon
- Sed ke ĉiuj niaj faroj estu tiel ordigitaj
- Ke establiĝu novaj kaj tute nebezonataj departementoj
- Por ĉiam…
- Amen.
Gravaj Diplomatoj[redakti]
Atentigo[redakti]
S-ro Clyde Kennedy, la energia sekretario de la Studenta Esperanta Ligo, sciigis nin ke tute ne necese estas diri ke teksto estis markita havi plurajn problemojn, pri vereco, fontoj, intervikiaj ligiloj, kaj menciindeco. Vere temas nur pri artikola ĝermo, sed la menciindeco nediskuteblas. Nur estas iu reflekso de vikipediistoj pensi ke se iu temo nur priskribiĝas en Esperanto, ne en la vikipedioj de la grandaj naciaj lingvoj, ĝi eble ne menciindas. Tiu temo tamen estas priskribata en aliaj vikipediaj lingvoj, multe pli amplekse, je vikidatuma kodo Q5374201, laŭ la nuna stato en la angla (teksto kreita en decembro 2009), araba, hispana kaj litova. Mi simple forprenas la apartan vikidatuman kodon de tiu ĉi antaŭe "orfa" teksto, aldonas ĝin al la kodo Q5374201, kaj per aliaj lingvoj eblas preni pliajn informojn, referencojn kaj aliajn literaturajn fontojn. Persone mi konvinkatas ke la esperantlingva verkinto libere tradukis el la angla teksto kaj konis ĝin, do estas domaĝo ke ne tuj la esperantlingva teksto ligiĝis al la alilingvaj.