Kenny Clarke

Kenny „Klook“ Clarke (* 9. Januar 1914 in Pittsburgh as Kenneth Clarke Spearman, Pennsylvania; † 26. Januar 1985 in Paris, Frankriek) weer en Jazz-Vibraphonist un Slagtüüchspeler. Clarke gell as en fröheren Neemaker vun den Bebop-Slagtüüchtil; as Slagtüüchspeler in Minton’s Playhouse Anfang vun de 1940er Johren harr he wesentlichen Andeel an dat Entstahn vun den Modern Jazz. Up hüm geiht de Entwicklung vun dat Ridebecken as primärer Taktgever torüch. Tovör hemm de Slagtüüchspeler dorför de Snaredrum mit kräftig Ünnerstütten vun de Bassdrum bruukt. Mit Clarke wurr de Rhythmus up dat Becken leggt un Bass un Snare wurrn meehr för de Akzentueerungen bruukt.

Clarke keem ut en musikalisch Familie un hett an de High School tallriek Instrumente studeert un is noch wiels sien Schooltiet de lokalen Leroy Bradley Bigband bitreeden, wo he fiev Johr lang bleev. In Pittsburgh speel he ok mit Roy Eldridge, de ebenfalls vun dor stammen dee. 1935 truck he mit sien Halfbröer Frank Spearman nah New York, wo he tonächst in dat Trio mit Call Cobbs speel un in de Band vun den Tenorsaxophonisten Lonnie Simmons bekannt wurr. In disse Formatschoon hett ok de latere Basie-Gitarrist Freddie Green speelt. De Rhythmusgrupp vun de Simmons-Band sall en wesentliche Inspiratschoon för de Count Basie Band un vun völ anner Swingmusiker ween hemm.^[1]

„Freddie Green und ich brachten in Lonnies Band etwas in Gang - lange bevor man von der neuen rhythmischen Art Schlagzeug zu spielen, überhaupt Notiz nahm.“^[2]

„Wir kamen immer frühzeitig zur Arbeit - mindestens fünfundvierzig Minuten vor den anderen - und erarbeiteten neue Muster. Die Ergebnisse swingten. Das gefiel den Kellnerinnen.“^[2]

He hett dorbi all mehr Grundslääg up de Hi-Hat verleggt, de to de Tiet vun de Slagtüüchspelern sülvst baut wurr, kneehooch weer un Sockenbecken heet.

„Die Art, wie die Rhythmusgruppe federte, haute Basie um. Und ich bin sicher, dass er seinen Pianostil änderte, nachdem er "Fat(s)" Atkins (Klavier) gehört hatte. Denn als Basie aus Kansas kam, spielte er ein schweres Klavier, sozusagen mit beiden Fäusten, fast wie James P. Johnson und Fats Waller.“^[2]

In‘n April 1937 hett sück Clarke de Edgar Hayes Band anslooten; Kenny Clarke speel dormals ok noch Vibraphon. Sien eerste Plattenupnahm entstunn an’n 9. März 1937 mit de Hayes-Band. Enn’n 1937 gung Clarke mit Hayes eerstmals up en Europatournee. Wils de veer Maand düürn Tour nehm Clarke in Stockholm veer Plattensieden ünner eegen Naam up („I Found a New Baby“). As de Hayes-Band nah New York torüch gung un in dat Apollo Theatre uptreeden dee, is Dizzy Gillespie to de Band dorto kommen. Gillespie, vun de he de Ökelnaam Klook kreeg^[3] wurr to Klooks best Früend un Kolleeg. Dizzy bleev blots kört in de Hayes-Band un gung torüch to de Band vun Teddy Hill, bi de Kenny Clarke hüm nah acht Maand bi Claude Hopkins wedder drapen dee.

Tosommen mit Dizzy in de Band vun Teddy Hill harr de Slagtüüchspeler minner Hemmungen, sien musikalischen Ideen, över de he all siet Johren nahdocht harr, to realiseeren; Clarke hett later Leonard Feather vertellt, dat he bi dat Arrangement vun den Titel „Swanee River“ vun de Hill-Band anfungen harr, „erregende Off-Rhythmen to spelen. (...) Diz war fasziniert; das gab ihm genau den gewünschten Antrieb, und er fing an, seine Sachen darum herum aufzubauen“.^[4] Grundlaag vun Kenny sien Innovatschonen weer „die koordinierte Unabhängigkeit“. Dat heet, de linke Hand wurrd mit den rechten Foot koppelt, de rechte Hand mit den linken Foot. „Das war die Basis der bedeutendsten rhythmischen Revolution in der Jazzgeschichte“, so Clarkes Biograph Mike Hennessey.

1939 hett he de Hill-Band wegen en Striet verlaaten; Clarke weer denn Huusslagtüüchspeler in dat „Apollo“. 1940 kehr he to Hill torüch, as de sien Band as Huusband vun Minton’s Playhouse in Harlem speel. Dor speel he denn ok mit Thelonious Monk un Nick Fenton in‘n Trio – se Gastmusiker as Charlie Christian in den berühmten Jam Sessions begleit. Dorneben speel he aber ok mit Stars vun de traditschonelle Jazzmusik as Louis Armstrong (up Tour 1941/2), Ella Fitzgerald, Benny Carter, Henry Red Allen. 1942 hett Clarke dat Minton's verlaaten un speel mit eegen Band in en vun de Jazzclubs vun de 52nd Street, dat Kelly's Staples; in de Grupp hemm sien olt Kollegen Monk und Nick Fenton, buterdem de Trompeter Roy Nelson un de Tenorsaxophonist Ike Quebec; dat Quintett wurr ut nich bekannt Grünnen „Kenny Clarke's Kansas City Six“ nöömt. In‘n Kelly's Staple speel Clarke buterdem mit dat Benny Carter Septett, to dat dormals ok Dizzy Gillespie hörrn dee.^[5]

1943 bit 1946 weer he in de Army in en Band als Basuunist,^[6] wo he John Lewis kennen lehrt hett. Wiels sien Deensttiet hett he in’n Sömmer 1944 de Singerin Carmen McRae heiraadt. Anfang 1946, nah en Statschoneeren dicht bi Heidelbarg, kehr he in de USA torüch. Kört nahdem he ut de Army entlaaten wurrn weer, is he to’n Islam konverteert un hett den Naam Liaquat Ali Salaam annommen, hett sück aber to sien nee Glooven nich apen bekennt. Dornah is he de tweet Dizzy Gillespie Big Band bitreeden, de in’n Mai 1946 grünnd wurrn weer un mit de he ok in Europa (Paris) up Tour weer. Dor hett he Upnahmen för Delaunay sien Swing-Label, ünner annern mit Hubert Fol, Michel de Villers un Jean Claude Fohrenbach maakt, as ok mit en Oktett mit Howard McGhee, Jimmy un Percy Heath, de up Prestige herutbrocht wurr.

1947 hett he de Gillespie-Band verlaaten un speel Tadd Dameron in‘n Royal Roost un in de Bigband vun Billy Eckstine. In disse Tiet entstunnen ok Upnahmen mit sien Formatschpon „52nd Street Boys“ mit Musikern, de wietgahnd ut de Big Band vun Gillespie stammen, as Sonny Stitt, Kenny Dorham, Bud Powell, John Collins un Al Hall. Dat Oktett hett veer Arrangements vun Gil Fuller upnommen, „Epistrophy“, „Oop Bop Sh'Bam“, Monks „52nd Street Theme“ un „Rue Chaptal“; de veer Sieden för dat franzöösch Swing-Label vun Charles Delaunay weern de eerst Bebop-Upnahmen, de in Europa herutbrocht wurrn. ^[7] In‘n Dezember 1947 gung Clarke för längere Tiet to Dizzy torüch un wark an de sien Upnahmen för RCA Victor mit un gung mit hüm ok nah Europa; nah de Tour bleev he fief Maand in Paris.

In‘n April 1949 hett Kenny Clarke an Sessions to dat Miles-Davis-Album Birth of the Cool mitwarkt; he weer ok Drummer bi de letzt Stücken för dit Album, de an’n 13. März 1950 entstahn sünd. In dat Fröhjohr 1949 wurr he to dat Festival International 1949 de Jazz nöögt; dornah bleev he dor noch mehrere Maand un hett dor de 18-johrige Annabelle Macaulay Allan Short kennen lehrt, de jüst hör Loopbahn as Singerin ünner de Naam Annie Ross starten dee; ut de Verbinnen entstamt de gemeensam Söhn Kenny Clarke Jr., nöömt „Toby“, de denn bi Verwandten vun Clarke in Pittsburgh upwussen is. Sien Ehe mit Carmen McRae wurr 1949 denn ok schett.

In‘n Winter 1949 gung Clarke mit Coleman Hawkins, James Moody, Nat Peck un Pierre Michelot up Europatournee; in‘n April 1951 kehr he in de USA torüch, in’n August hett he an en Plattensession vun Charlie Parker mitwarkt („Swedish Schnapps“/„Blues for Alice“).

Um disse Tiet wurr Clarke Grünnensliddmaat vun dat Modern Jazz Quartet, dat tonächst as Milt Jackson Quartet wark, un hett tallriek Upnahmen as Studiomusiker för Savoy Records inspeelt. Connie Kay övernehm 1955 sien Platz in dat Modern Jazz Quartet – Clarke gefull de nah sien Meenen nah „gesett“ Atmosphäre in dat MJQ nicht, he bleev aber mit John Lewis befrüend.

Vun de völ Upnahmen, de Clarke tüschen 1951 un 1956 maakt hett, weern nah Meenen vun sien Biographen Mike Hennessey de mit Miles Davis 1954 de berühmtesten.^[8] An‘n 29. April hett de Slagtüüchspeler an de legendären „Walkin’“-Session mitwarkt; mit in‘t Studio weern J. J. Johnson, Lucky Thompson, Percy Heath un Horace Silver. In en Kommentar to de Rull vun Clarke hett Ian Carr seggt: „Clarkes enorm einfühlsamer und subtiler Gebrauch der Hi-Hat, die er auf- und zumacht, um den Rhythmus des Themas zu unterstreichen, steigert die dramatische Stimmung.“^[9] Twee Maand later hett Clarke wieder Upnahmen mit Miles un Sonny Rollins maakt; inspeelt wurrn „Oleo“, „Airegin“, „Doxy“ un „But Not for Me“. Denn weer he Slagtüüchspeler bi de legendäre Wiehnachtssession vun Miles Davis mit Thelonious Monk un Milt Jackson. Disse Sessions mit Miles „zeigten abermals die hingebungsvolle, selbstlose und unterstützende Art, mit der Kenny Clarke an sein Handwerk heranging.“^[9]

Af disse Tiet fung Clarke an, immer fakener för dat Jazzlabel Savoy to arbeiten; Ozzie Cadena harr hüm todem as en Aart Talentsöker un Huusdrummer för en Johresgehalt vun 7000 $ instellt. In de Loop vun de folgend Johren hett Clarke ok eegen Alben för Savoy upnommen un broch Musiker as Horace Silver, Bobby Jaspar, Pepper Adams, Paul Chambers, Donald Byrd un Tommy Flanagan to dat Newarker Label. Sien spektakulärste Opdecken weer aber Julian „Cannonball“ Adderley, de för Savoy twee Alben upnommen hett, denn aber – up Raat vun Kenny Clarke – to Mercury wesselt is. Clarke hett bit August 1956 för Savoy arbeit un völ Alben mit en Rhythmusgrupp upnommen, de sück as Huusband fastspeelt harr: he sülvst, Wendell Marshall (Bass) un Hank Jones (Piano). He hett mit Gigi Gryce, Oscar Pettiford, Nat Adderley, Hank Mobley, Frank Foster un Joe Wilder arbeit. Aber de beroplich Stress as Sessionmusiker wurr hüm bald to völ; de Chance för en Verännern hett sück boden, as he wiels en Engagement mit Phineas Newborn den franzööschen Bandleader Michel Legrand drapen dee, de hüm in de Band vun sien Unkel Jacques Hélian vermiddeln dee.

Af 1956 leeev Clarke in Frankriek, wo he in Paris mit tourenden US-Musikern Musik maaken dee, deelwies in’n Trio „The Bosses“ mit Bud Powell un Pierre Michelot. To glieker Tiet schreev he de Musik för eenige franzöösch Filme, as 1957 den Soundtrack Ascenseur pour l’échafaud zusammen mit Miles Davis, för Louis Malle sien Meesterwark Fahrstuhl zum Schafott.

All in’n November 1956 entstunn dat Album Kenny Clarke Plays André Hodeir mit René Urtreger, Martial Solal mit Arrangements vun Titeln as „’Round About Midnight“, „Jeru“ un „The Squirrel“. Nahdem de Hélian-Banduplööst wurrn weer, hett Clarke as Huusdrummer in dat „Olympia“ mit de Pianistin Hazel Scott, denn in‘n „Club St. Germain“ mit Martial Solal un Pierre Michelot arbeit. 1957 keem dat to en Tosommenarbeit mit den in Paris studeerend Quincy Jones.

In de laat 1950er Johren weer Clarke vörweegend as Studiomusiker beschäftigt; he hett mit Henri Renaud, Sidney Bechet, Stéphane Grappelli, Lucky Thompson, Milt Jackson, Stan Getz, Chet Baker un letzten Upnahmen vun Lester Young in Paris vör sien Dood arbeit. Ünner Leitung vun Quincy Jones speel he in dat Eddie Barclay Orchester un hett ünner annern Sarah Vaughan 1958 bi hör „Misty“ Session fr Mercury begleit.

An‘n 30. Oktober 1957 is Clarke mit Bud Powell tosommen uptreeden; in’n Dezember fung de Tosommenarbeit mit den Gitarristen Jimmy Gourley an, de ut New York torüchkommen weer. Af Anfang 1959 weer Clarke denn Huusdrummer in den nee apen maakt Club Blue Note mit Gourly un Art Simmons; mit een Ünnerbreeken hett Clarke bit 1966 in den Club arbeit. 1961 wurr en Jazzclub in London nah hüm en vun sien Schallplatten Klooks Kleek nöömt.

Up Anreegen vun Gigi Campi bill he af 1961 mit den belgischen Pianisten Francy Boland en Sextett, dat later to en Bigband utwiet wurr un elf Johr lang bestahn dee (bit 1973), de Kenny Clarke/Francy Boland Big Band, in de tietwies ok anner Expatriates as Idrees Sulieman, Johnny Griffin, Sahib Shihab speelen deen. Tüschen de Terminen mit de Bigband harrn Boland un Clarke en Reeg vun Sessions mit lüttgeren Ensembles, in de verscheeden Musiker vun de Band speelen deen, so Johnny Griffin, Fats Sadi un Sahib Shihabas ok Upnahmen mit den Singer Mark Murphy in Oktettbesetten. Af 1969 harr de Bigband as en wiederen Slagtüüchspeler Kenny Clare instellt, um Clarke to entlasten. 1973 keem dat Enn’n vun de Band; Kenny Clarke hett later in en Interview seggt: „Es war eine fantastische und einzigartige Erfahrung, von der ich viel profitierte.“ Över de Bedüüden vun Clarke as Co-Bandleader hett Kenny Clare later meent: „Ich habe niemanden gekannt, der so ruhig bleiben konnte“.^[10]

Ok nah sien Tiet as Bandleader weer he en fast Grött in de franzöösch Jazzszene, hett as Freelancer arbeit un geev Ünnerricht. 1969 hett hüm Claude Nobs inlaaden, in’n Rahmen vun dat Montreux Jazz Festival mit sien Slagtüüchschool en Workshop aftohollen. 1973 speel he weer in Montreux mit Dexter Gordon, Hampton Hawes un Bob Cranshaw. In den 1970er Johren hett he buterdem in en Trio mit den Organisten Eddy Louiss bzw. Lou Bennett un den Gitarristen Jimmy Gourley bzw. [[René Thomas (Musiker)|René Thomas] speelt]. Kenny Clarke speel in en Tiet vun teihn Johren mit den Klarinettisten Jean-Christian Michel Jazz un Karkenmusik, un hett buterdem noch mit Rhoda Scott, Hal Singer un de franzöösch Musikern Michel de Villers un Roger Guérin arbeit Tüschen 1974 un 1984 hett Clarke blots en Dutzend Upnahmen maakt; 1975 harr he en Hartinfarkt. 1980 nehm he mit Sonny Stitt, Jackie McLean, Slide Hampton un annern an en Dizzy Gillespie-Retrospektive deel. 1982 keem he noch mal in de USA, wo he dat Album Pieces of Time upnehm; Mitwarkt hemm dorbi Andrew Cyrille, Don Moye un Milford Graves. För 1985 weer geplant, en Band ut US-amerikaansch Musikern tosommen to stellen, die wiels dat „Golden Tietöller“ in Paris speelt harrn, as Woody Shaw, Dizzy Reece, Johnny Griffin, Kenny Drew un annern. Dorto keem dat aber nich mehr; Kenny Clarke is in de Mörgenstünn vun den 26. Januar 1985 an en Hartinfarkt storven.

• 1983 International Academy of Jazz Hall of Fame
• 1983 NEA Jazz Masters Fellowship
• 1986 Big Band and Jazz Hall of Fame
• 1988 Down Beat Jazz Hall of Fame Kritiker-Wahl

Ok in de American Jazz Hall of Fame is he upnommen wurrn.

• Special Kenny Clarke 1938–1959 (Jazz Muse) mit Benny Bailey, Clark Terry, Hubert Fol, Lucky Thompson, Tommy Scott, Art Simmons, Jimmy Gourley, Pierre Michelot
• Telefunken Blues (Savoy, 1955) mit Henry Coker, Frank Morgan, Frank Wess, Milt Jackson, Percy Heath
• Bohemia After Dark (Savoy, 1955) mit Cannonball & Nat Adderley, Jerome Richardson, Hank Jones, Horace Silver, Paul Chambers
• Jazz Men Detroit (Savoy, 1956) mit Pepper Adams, Kenny Burrell, Tommy Flanagan, Paul Chambers
• Plays André Hodeir (Philips/Emarcy, 1956) mit Roger Guérin, Billy Byers, Pat Peck, Hubert Rostaing, Martial Solal, René Urtreger, P. Michelot
• Kenny Clarke, Francy Boland & Co. - The Golden 8 (Blue Note, 1961)
• Musique sacrée (Barclay, 1968) mit Jean-Christian Michel
• JQM (General Records, 1972) mit Jean-Christian Michel
• Ouverture spatiale (General Records, 1975) mit Jean-Christian Michel
• Eve des origines (General Records, 1976) mit Jean-Christian Michel
• Port-Maria (General Records, 1978) mit Jean-Christian Michel
• Pieces of Time (Soul Note, 1983) Andrew Cyrille, Don Moye und Milford Graves

• Mike Hennessey: Erinnerungen an KLOOK. Das Leben von Kenny Clarke. Mit Diskografie auf CD-ROM, übersetzt von Christel Menges, Hannibal Verlag, Höven 2004, ISBN 3-85445-245-4

• Kenny Clarke bi drummerworld.com
• Biografie bi NEA Jazz Masters] (engelsch)]
• Kenny Clarke bi allmusic (engelsch)
• Indrag bi Discogs (engelsch)
• Kenny Clarke in de Internet Movie Database (engelsch)
• Biografie (engelsch)

1. ↑ Vgl. Hennessey, S. 43.
2. ↑ ^{a b c} Erinnerungen an Klook, Mike Hennessy, Hannibal 2004 S. 43.
3. ↑ Dizzy Gillespie hett bericht, dat he vun Teddy Hill wegen sien Aart, regelmatig en Bomb to platzeeren, Klook-a-Mops nöömt wurr un sluutend ut sien Bigband rutsmeeten wurr. As musikalischer Leiter vun Minton's Playhouse hett he aber Clarke dornah in de Huusband haalt.
4. ↑ K. Clarke, zit. nah Hennessey, S. 55.
5. ↑ Vgl. Hennessey, S. 88.
6. ↑ Hennessey gifft as Grund an, dat Clarke kein Lüst harr, immer sien Instrumente mit herumtoschleppen; vgl. S. 91.
7. ↑ Vgl. Hennessey, S. 107.
8. ↑ Vgl. Hennessey, S. 156.
9. ↑ ^{a b} Zit. nah Hennessey, S. 156.
10. ↑ Zit. nah Hennessey, S. 234.